Παχυσαρκία και Μεταβολικό Σύνδρομο

Ένα από τα άκρως ενδιαφέροντα θέματα που απασχολούν μεγάλη μερίδα επιστημόνων που ασχολούνται με το πρόβλημα της παχυσαρκίας, είναι το Μεταβολικό Σύνδρομο και οι πολλές και ποικίλες επιπτώσεις που έχει στην ανθρώπινη υγεία.

Το Μεταβολικό Σύνδρομο που αποτελεί την μεταγενέστερη ονομασία του Συνδρόμου Χ, χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένα στοιχεία και παραμέτρους, άρρηκτα συνδεδεμένες με τον ανθρώπινο μεταβολισμό.

Στοιχεία Μεταβολικού Συνδρόμου

• Κεντρικού τύπου παχυσαρκία (όταν το λίπος συσσωρεύεται στον κορμό, το γνωστό μας σχήμα «μήλου»)
• Υπέρταση
• Μείωση της HDL «καλής» χοληστερόλης
• Μικρολευκωματινουρία (μη φυσιολογική παρουσία μικρής ποσότητας λευκωματίνης στα ούρα)
• Αύξηση των τριγλυκεριδίων
• Υπερινσουλιναιμία
• Ινσουλινοαντίσταση

Τι είναι όμως η υπερινσουλιναιμία και η ινσουλινοαντίσταση που αποτελούν και τον συνδετικό κρίκο θα λέγαμε των στοιχείων του μεταβολικού συνδρόμου ;

Φανταστείτε ότι κάποιος φίλος (η ινσουλίνη) σας χτυπάει την πόρτα του σπιτιού σας (όπου σπίτι = κύτταρο). Εσείς όμως δεν μπορείτε να ανοίξετε διότι ο μεντεσές της πόρτας είναι χαλασμένος…Ακουσίως «αντιστέκεστε» στο χτύπημα του (το κύτταρο δεν «ανοίγει» την πύλη του να μπει η ινσουλίνη, παρουσιάζει δηλαδή ινσουλινοαντίσταση)..ποια θα είναι η επόμενη κίνηση του φίλου μας; Μα να χτυπήσει πιο δυνατά και ακόμα πιο δυνατά την πόρτα (τα πάγκρεας εκκρίνει «επίμονα» πολύ ινσουλίνη, όσο το κύτταρο δεν «ανοίγει» την πύλη, παρουσιάζεται δηλαδή υπερινσουλιναιμία)…Συνεπώς επιβάλλεται να φωνάξετε ένα τεχνικό (να χάσετε βάρος δηλαδή..) προκειμένου να μην σας χτυπάνε επίμονα την πόρτα…

Όταν μιλάμε για επιπλοκές που συνεπάγεται το Μεταβολικό Σύνδρομο αναφερόμαστε κυρίως στη στεφανιαία νόσο και στον διαβήτη τύπου 2. Όπως λοιπόν τονίζεται από πολλές μελέτες, κάθε επιμέρους στοιχείο του Μεταβολικού Συνδρόμου, αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την εκδήλωση στεφανιαίας νόσου. Φανταστείτε λοιπόν τι σημαίνει για έναν οργανισμό η συνύπαρξη όλων μαζί των στοιχείων του συνδρόμου!!!

Στα πλαίσια αυτού του συνδρόμου, αξίζει να αναφερθούμε και σε νεώτερα δεδομένα σχετικά με παράγοντες που δρουν αρνητικά στο καρδιαγγειακό σύστημα.

Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, μια απλή εξέταση ολικής χοληστερόλης ίσως να αποτελούσε χρήσιμο διαγνωστικό εργαλείο για την αξιολόγηση μιας κατάστασης. Σήμερα όμως, όπως διαφαίνεται από πλήθος ερευνών, κάτι τέτοιο δεν αρκεί.

Αν ρίξουμε μια ματιά στην πλειονότητα των ανθρώπων που έπαθαν έμφραγμα, θα δούμε ότι αυτά είναι συνήθως άτομα με τιμές χοληστερόλης ελάχιστα υψηλότερες του κανονικού.

Ένας λοιπόν από τους σημαντικότερους φθοροποιούς παράγοντες είναι το μέγεθος και η πυκνότητα της LDL «κακής» χοληστερόλης. Όταν η LDL «κακή» χοληστερόλη απαρτίζεται από πυκνά και μικρά μόρια, προκαλεί μεγαλύτερη βλάβη στα αγγεία, από ότι αν τα μόρια της είναι μεγάλα και αραιά.

Πολύ απλά δύο άνθρωποι με ίδια τιμή LDL «κακής» χοληστερόλης δεν διατρέχουν το ίδιο ρίσκο για έμφραγμα… Αυτός που έχει «μικρή και πυκνή» LDL «κακή» χοληστερόλη διατρέχει έως και τριπλάσιο κίνδυνο!!!

Αξίζει να σημειωθεί πως στο Μεταβολικό Σύνδρομο, η LDL «κακή» χοληστερόλη εμφανίζεται «μικρή και πυκνή», γεγονός που οφείλεται και στα αυξημένα επίπεδα τριγλυκεριδίων. Ωραία μέχρι εδώ, αλλά θα αναρωτηθεί κάποιος πως μπορούμε να μάθουμε αν η «κακή» μας χοληστερόλη είναι «μικρή και πυκνή» ή «μεγάλη και αραιή» ;
Επειδή ο καθορισμός του μεγέθους και της πυκνότητας της «κακής» χοληστερόλης δεν είναι κλινικά εύκολο πράγμα, η ανεύρεση των επιπέδων των τριγλυκεριδίων, θεωρείται σήμερα ως έμμεσος τρόπος πιστοποίησης του μεγέθους και της πυκνότητας της «κακής» χοληστερόλης. Το άτομο δηλαδή με αυξημένα τριγλυκερίδια ,παρουσιάζει συχνά, πυκνά και μικρά μόρια «κακής» χοληστερόλης. Συνεπώς ο συνδυασμός αυξημένων τριγλυκεριδίων και αυξημένων τιμών LDL «κακής» χοληστερόλης ισούται με ωρολογιακή βόμβα….

Η πρώτη λοιπόν γραμμή επίθεσης απέναντι στο Μεταβολικό Σύνδρομο και τις δυσμενέστατες επιπτώσεις που προκαλεί στην υγεία, είναι σίγουρα η επίτευξη και διατήρηση επιθυμητού βάρους.

Όπως ειπώθηκε, συνδετικός κρίκος των παραγόντων του Μεταβολικού Συνδρόμου αποτελεί η υπερινσουλιναιμία και/ή η αντίσταση στην ινσουλίνη.

Η ελάττωση του βάρους και η άσκηση, μειώνουν την υπερινσουλιναιμία και την αντίσταση στην ινσουλίνη, αλλά και τους άλλους παράγοντες κινδύνου για στεφανιαία νόσο. Περνώντας τώρα στον σωστό τρόπο απώλειας βάρους, αξίζει να επισημάνουμε πως κάτι τέτοιο είναι αδύνατο να επιτευχθεί μέσα από στερητικές δίαιτες ή αμφιβόλου δράσης ουσίες που κυκλοφορούν ως συμπληρώματα διατροφής. Όπως έχουμε πολλές φορές επισημάνει μέσα από αυτό το βήμα, η σωστή διατροφική προσέγγιση για την επίλυση του προβλήματος της παχυσαρκίας δεν είναι εύκολη υπόθεση και απαιτεί την πλήρη συνεργασία του ατόμου με τον διαιτολόγο, που καλείται όχι μόνο να καταρτίσει την σωστή και εξατομικευμένη διατροφική αγωγή, που πρέπει να ακολουθήσει το άτομο, αλλά και να συνεισφέρει ουσιαστικά στην τροποποίηση της συμπεριφοράς του ατόμου απέναντι στη διατροφή.
Κάτι τέτοιο μπορεί να επιτευχθεί μέσα από την γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία.

Η γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία, βασίζεται στο επιστημονικό γεγονός ότι οι σκέψεις μας είναι αυτές που επηρεάζουν και διαμορφώνουν τα συναισθήματα και την γενικότερη συμπεριφορά μας και όχι εξωγενείς παράγοντες, όπως τρίτοι άνθρωποι, καταστάσεις ή γεγονότα.

Το θετικό αυτής της παραδοχής, είναι ότι μπορούμε να αλλάξουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε, ώστε να αισθανόμαστε και να ενεργούμε καλύτερα, ακόμα και αν η ίδια η κατάσταση δεν αλλάζει.

Την επόμενη λοιπόν φορά που θα σκεφτείτε ότι πρέπει να αλλάξετε τον τρόπο διατροφής σας και να χάσετε βάρος, μην προβληματιστείτε με αρνητικές σκέψεις του τύπου «θα μου λείψει η αγαπημένη μου σοκολάτα», «τι κρίμα που δεν θα ξαναβγώ για ποτό», αλλά αναλογιστείτε « τι καλό που θα κάνω υγεία μου», «σε λίγο καιρό θα μου κάνουν ρούχα της αρεσκείας μου», «θα αποκτήσω μεγάλη αυτοπεποίθηση με την αλλαγή της εμφάνισής μου» κ.λ.π.

Παράλληλα και στα πλαίσια της συμπεριφοριστικής προσέγγισης, συνειδητοποιήστε πως τροφές που λανθασμένα πιστεύετε πως αποτελούν αιτία των επιπλέον κιλών σας (π.χ. μακαρόνια), πρέπει να ενταχθούν στη δίαιτα σας, σε σωστή ποσότητα και συχνότητα βέβαια, ώστε να «απευαισθητοποιήσετε» τον εαυτό σας από μια λανθασμένη αρνητική σκέψη (τα μακαρόνια με παχαίνουν – δεν θα τα ξαναφάω ποτέ), που με μαθηματική ακρίβεια θα σας οδηγήσει κάποια στιγμή, στην υπερκατανάλωση της «απαγορευμένης», σύμφωνα με τα κριτήρια σας, τροφής!!.

Με την επιμέλεια του Δ.Σ. του ΕΙΔ
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ

eid.org.gr