Σταφύλι το ‘θαυματουργόν’

Ζαγκανίκα Σοφία, MD 

Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα θρεπτικό φρούτο που προσφέρεται σε ποικιλία χρωμάτων και γεύσεων. Συλλέγεται κατά την τελική φάση της αμπελοκομίας (τρύγος) οπότε το βρίσκουμε τους μήνες Αύγουστο και Σεπτέμβριο. Ως καρπός είναι γνωστός από την αρχαιότητα: παραστάσεις σε τοίχους που απεικονίζουν ανθρώπους να καλλιεργούν αμπέλια και να μαζεύουν σταφύλια χρονολογούνται από την εποχή του χαλκού (2.500π.Χ.!). Σύμφωνα με τη μυθολογία ο θεός Διόνυσος το έφερε από την Ασία και κατέκτησε σπουδαία θέση στη ζωή της αρχαίας Ελλάδας. Από διάφορα ευρήματα εικάζεται ότι αρχικά καλλιεργήθηκε στην Κρήτη, κατόπιν στη Σικελία, ενώ μέχρι τον 13^ο αιώνα μ.Χ. είχε διαδοθεί σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Το σταφύλι αναπτύσσεται σε τσαμπιά που μπορεί να έχουν από 6 έως…300ρώγες, ενώ το χρώμα του ποικίλλει: μπορεί να είναι σκούρο μπλε, πράσινο, κόκκινο, κίτρινο ή λευκό. Μπορεί να καταναλωθεί ως έχει ή να χρησιμοποιηθεί για νόστιμα γλυκίσματα (γλυκό του κουταλιού) ή για την παρασκευή σταφίδων ή κρασιού και άλλων οινοπνευματωδών ποτών- όπως πχ το τσίπουρο. Tο σταφύλι και τα προϊόντα που προκύπτουν από την επεξεργασία του είναι πλούσια σε συστατικά μεγάλης θρεπτικής αξίας και ύψιστης σημασίας για τη διατροφή μας. Πιο συγκεκριμένα, τα 100γρ. σταφυλιού δίνουν 70 θερμίδες, 16 γρ. υδατανθράκων- εκ των οποίων 12,3 γρ.σάκχαρα, 0γρ. λίπους, 0,8γρ. πρωτείνης, 79ml νερού και 1γρ. φυτικών ινών. Το σταφύλι είναι σημαντική πηγήαντιοξειδωτικών καθώς περιέχει βιταμίνη C, βιταμίνες του συμπλέγματος Β, φλαβονοειδή και άλλες πολυφαινόλες με κυριότερο εκπρόσωπο τη ρεσβερατρόλη. Επίσης περιέχει βιταμίνη Α και κάλιο. 
 

Ως εκ τούτου τα οφέλη του σταφυλιού για την υγεία είναι πολλά. Καταρχήν είναι μία πολύ καλή πηγή ενέργειας για τον οργανισμό λόγω των υδατανθρακών που περιέχει. Η βιταμίνη Α συμβάλλει στην καλή λειτουργία της όρασηςκαι προστατεύει από διάφορες οφθαλμολογικές παθήσεις (πχ ξηροφθαλμία, νυκταλωπία κτλ.). Όσον αφορά τις αντιοξειδωτικές ουσίες και κυρίως τη ρεσβερατρόλη (βρίσκεται στη φλούδα των σταφυλιών) οι ευεργετικές τους δράσεις είναι πολλές και ποικίλες. Από τη μία έχουν ισχυρή αντιγηραντική δράση- προστατεύουν το κολλαγόνο και την ελαστίνη των ιστών, βοηθώντας στη διατήρηση της νεότητας και στη λάμψη του δέρματος. Από την άλλη έχουν ισχυρή καρδιοπροστατευτική δράση: μειώνουν την οξείδωση της LDL χοληστερόλης, προλαμβάνουν τη συσσώρευση των αιμοπεταλιών και έτσι μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης αθηρωμάτωσης και στεφανιαίας νόσου. Ταυτόχρονα παρουσιάζουν εκτός των άλλων και σημαντική αντικαρκινική δράση: η ρεσβερατρόλη εικάζεται ότι περιορίζει τον κίνδυνο για φλεγμονή και τη συσσώρευση μεταλλάξεων στο DNA. Στις αντιοξειδωτικές ουσίες του σταφυλιού περιλαμβάνεται επίσης και η βιταμίνη C, η οποία ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα και προστατεύει από διάφορες λοιμώξεις. Τέλος, τα σταφύλια συμβάλλουν στην καλή λειτουργία του εντέρου λόγω των φυτικών ινών που περιέχουν. 
 

Προκειμένου να ωφεληθείτε περισσότερο από τις θρεπτικές ουσίες των σταφυλιών, καλό θα είναι να τακαταναλώνετε όσο πιο φρέσκα γίνεται. Γι’ αυτό, όταν επιλέγετε σταφύλια θα πρέπει να προσέχετε ώστε το κοτσάνι τους να είναι πράσινο και σκληρό. Επίσης, αποφύγετε να επιλέγετε τα πολύ ώριμα, γιατί οι πολυφαινόλες του σταφυλιού βρίσκονται σε μεγαλύτερες ποσότητες όταν το σταφύλι δεν είναι υπερώριμο. Για να δείτε πόσο ώριμο είναι, σηκώστε ένα τσαμπί και τινάξτε το ελαφρά. Oι ρώγες πρέπει να παραμένουν πάνω του. Aντίθετα, αν πέφτουν, σημαίνει ότι είναι μαραμένες και το σταφύλι δεν είναι φρέσκο.

Από όλα τα παραπάνω καταλαβαίνουμε ότι το σταφύλι είναι ένα τρόφιμο με πολύτιμα για τον οργανισμό συστατικά. Παρόλα αυτά συχνά δίνεται η εσφαλμένη εντύπωση ότι ‘παχαίνει’ και για αυτό πολλοί λανθασμένα το αποκλείουν από τη διατροφή τους. Κι όμως η περιεκτικότητά του σε σάκχαρα (και άρα και σε θερμίδες) δεν διαφέρει σημαντικά από αυτή των υπόλοιπων φρούτων. Ενδεικτικά, οι 15-20 ρώγες σταφύλι δίνουν 12,3γρ. σάκχαρα και 70 θερμίδες- όσο δηλ. ένα μικρό πορτοκάλι. Αυτό που ‘παχαίνει’ είναι η υπέρμετρη κατανάλωση σταφυλιού (ή οποιουδήποτε άλλου τροφίμου). Είναι γνωστό εξάλλου ότι δεν υπάρχουν τρόφιμα που να μας παχαίνουν ή τρόφιμα που να μας αδυνατίζουν. Η επίτευξη ενός επιθυμητού σωματικού βάρους δεν μπορεί να γίνει όταν αποκλείουμε τρόφιμα από το διαιτολόγιό μας. Αντιθέτως μπορούμε να επιλέγουμε από όλα τα τρόφιμα της αρεσκείας μας στη σωστή όμως ποσότητα και στη σωστή συχνότητα.
Συνοψίζοντας, το σταφύλι είναι ένα από τα πιο θρεπτικά καλοκαιρινά φρούτα και αξίζει να έχει θέση στο διαιτολόγιό μας. Σε συνδυασμό με ένα γιαούρτι ή ως γλυκό του κουταλιού ή σε μία φρουτοσαλάτα δίνει απίθανη γεύση και μας δροσίζει. Το μόνο που χρειάζεται είναι λίγο προσοχή στην ποσότητα ούτως ώστε να πάρουμε όλες τις θρεπικές ουσίες που έχει, χωρίς όμως να πάρουμε παραπάνω θερμίδες…

Πηγή: mus-metabolism.blogspot.gr