Νευρική Ανορεξία – Ψυχογενής Βουλιμία

Ψυχολογική κατάσταση και διατροφή,  Πότε ξεπερνάμε τα όρια ;

Σήμερα στην χώρα μας όπως και σε πολλές χώρες του δυτικού κόσμου, το φαγητό και ό,τι έχει να κάνει με αυτό κατέχει εξέχουσα θέση στην κοινωνία, σε συνάρτηση με το  γεγονός ότι η τροφή αποτελεί βασικό παράγοντα επιβίωσης του ανθρώπινου οργανισμού. Η προετοιμασία του, τα εστιατόρια, περιοδικά, τηλεοπτικά προγράμματα καταδεικνύουν την σημαντική του θέση στην καθημερινή μας ζωή,.

Ταυτόχρονα, μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού, υποφέρει από παχυσαρκία ενώ ένας άλλος σημαντικός αριθμός ανθρώπων ασχολούνται με δίαιτα, διατροφή και προσπάθεια να μειώσουν το σωματικό τους βάρος (ιδιαίτερα την θερινή περίοδο).
Πέραν του γεγονότος ότι η τροφή επηρεάζει  σημαντικά την εξωτερική μας εικόνα είναι πλέον αυταπόδεικτο ότι σχετίζεται με την ποιότητα ζωής, την καλή υγεία και την ψυχολογική κατάσταση του καθενός. Η σχέση αυτή είναι αμφίδρομη και αλληλοεπηρεαζόμενη από τους παραπάνω παράγοντες.

Με ποιον τρόπο η ψυχολογική κατάσταση επηρεάζει την πρόσληψη τροφής;

Ο σύγχρονος τρόπος ζωής , το άγχος και το στρες προκαλούν συνήθως επεισόδια υπερφαγίας και μεγεθύνουν την ανάγκη μας για φαγητό ώστε να μπορέσουμε να ανταπεξέλθουμε σε δύσκολες καταστάσεις και να μειώσουμε το απειλητικό για την υπόσταση μας άγχος. Θα μπορούσαμε να πούμε τρόπον τινά ότι  το φαγητό αποτελεί ισχυρό «δολοφόνο του άγχους», ένα γρήγορο και εύκολο «ηρεμιστικό» για την ψυχική κατάσταση που είναι διαθέσιμο παντού και συνάμα εύκολα προσβάσιμο από όλους.

Αντίθετα με την υπερβολική ανάγκη για κατανάλωση τροφής σε μεγάλο μέρος των ανθρώπων συμβαίνει να ελαχιστοποιείται αυτή η ανάγκη. Μείωση της όρεξης ή λιγότερη όρεξη είναι συνηθισμένο για κάποιους όταν βρίσκονται σε δύσκολες, δυσάρεστες ψυχικές καταστάσεις.
Στην καθημερινότητα όλοι μας λίγο ή πολύ έχουμε αντιμετωπίσει καταστάσεις και προβλήματα που επηρέασαν τις διατροφικές μας συνήθειες, πότε όμως αυτή η διατάραξη αγγίζει αυτό που οι ειδικοί της ψυχικής υγείας αποκαλούν Διαταραχές στην Πρόσληψη Τροφής;

Δύο κλινικά σύνδρομα σχετιζόμενα με την λήψη τροφής φαίνεται να προεξάρχουν στην εφηβεία και στην ενήλικη ζωή η Νευρική ή Ψυχογενής Ανορεξία και η Ψυχογενής Βουλιμία

Η Νευρική Ανορεξία είναι ένα σύνδρομο αυτοεπιβαλλόμενης ασιτίας στο οποίο το άτομο ωθούμενο από τον φόβο μήπως γίνει παχύ περιορίζει την πρόσληψη τροφής. Τα βασικά χαρακτηριστικά της Ψυχογενούς Ανορεξίας είναι η άρνηση του ατόμου να διατηρήσει ένα ελάχιστο φυσιολογικό βάρος, έντονος φόβος του ατόμου ότι θα παχύνει, διαταραχή στην σωματική εικόνα (οι άνθρωποι που υποφέρουν βλέπουν τον εαυτό τους υπέρβαρο), σημαντική απώλεια βάρους και αμηνόρροια στις γυναίκες.

Πάνω από 90% των ατόμων που υποφέρουν από την διαταραχή είναιγυναίκες ενώ η μέση ηλικία έναρξης είναι τα 17 και σπανίως η διαταραχή αρχίζει μετά τα 40. Η νευρική ανορεξία είναι δυνητικά θανατηφόρος διαταραχή, η θνησιμότητα ξεπερνά το 10%. Για τον λόγο αυτό αρκετές φορές κρίνεται αναγκαία και η νοσηλεία του ατόμου ώστε να ξεπεράσει τον κίνδυνο.

Βασικά χαρακτηριστικά της Ψυχογενούς Βουλιμίας, είναι επανειλημμένα επεισόδια υπερφαγίας στην διάρκεια των οποίων το άτομο νιώθει ότι δεν μπορεί να ελέγξει τον εαυτό του, ώστε να σταματήσει να τρώει. Τα επεισόδια υπερφαγίαςσυνίστανται στην κατανάλωση τροφών με υψηλή θερμιδική αξία που συνήθως είναι γλυκές καιευκολομάσητες και μπορούν να καταναλωθούν γρήγορα. Οι άνθρωποι που υποφέρουν από βουλιμία συνήθως ντρέπονται για την συμπεριφορά τους και προσπαθούν να κρύψουν τα επεισόδια γι’ αυτό και συνήθως τα άτομα τρώνε κρυφά και δεν σταματούν παρά μόνο όταν νιώσουν γαστρικούς πόνους, όταν κάποιος τους διακόψει ή όταν οι ίδιοι προκαλέσουν εμετό. Ο προκλητός εμετός χρησιμοποιείται από το 80%-90% των ανθρώπων που πάσχουν από βουλιμία, για να επιτευχθεί ηαπώλεια βάρους αλλά και για να μειωθούν τα αισθήματα ενοχής και να ανακουφισθεί ο κοιλιακός πόνος που προέρχεται από την υπερφαγία. Τα άτομα που υποφέρουν από βουλιμία έχουν υπερβολική ανησυχία για το βάρος τους και προσπαθούν επανειλημμένα να το ελέγξουν με δίαιτα, υπερβολική άσκηση, προκλητό εμετό, διουρητικά ή καθαρτικά. Στους ανθρώπους με Ψυχογενή Βουλιμία υπάρχει αυξημένη συχνότητα καταθλιπτικών συμπτωμάτων, αγχωδών συμπτωμάτων και κατάχρησης και εξάρτησης από ουσίες.

Είναι επίσης πολύ σημαντικός ο ρόλος του περιβάλλοντος των  ατόμων που υποφέρουν από διαταραχές πρόσληψης τροφής  στην έγκαιρη διάγνωση και τη λήψη βοήθειας για να μπορέσουν έγκαιρα να αντιμετωπίσουν την κατάσταση με την αρωγή γιατρών και ψυχολόγων. Η θεραπείατηςΑνορεξίας και της Βουλιμίας έχει δύο στάδια. Στο πρώτο στάδιο το ο στόχος είναι να αποκατασταθεί το φυσιολογικό βάροςκαι η φυσιολογική πρόσληψη τροφής, για το λόγο αυτό τις περισσότερες φορές γίνεται νοσηλεία των ανθρώπων που πάσχουν ώστε να διαφύγουν του κινδύνου. Στο δεύτερο στάδιο η ψυχοθεραπεία στοχεύει να αποκαταστήσει την σχέση των ανθρώπων με την τροφή αλλά και να δώσει μια οριστική απάντηση στο πρόβλημα, η Συστημική ψυχοθεραπεία ή η Γνωστική Συμπεριφορική  ψυχοθεραπεία σε συνδυασμό με ομαδική ψυχοθεραπεία  αποτελούν αποφασιστικές παρεμβάσεις για την λύση του προβλήματος.

Σταύρος Καπουχτσής

Ψυχολόγος-Συστημικός θεραπευτής

epilysi.com