Τι μπορεί να κρύβει ο πόνος στο στήθος

Συμβαίνει συχνά να νιώθεις πόνο στο στήθος. Η αντίδρασή σου: άλλοτε πανικός –”τώρα το παθαίνω το καρδιακό”– κι άλλες φορές απλή ανησυχία – “περιμένω περίοδο”. Όμως, τι μπορεί να κρύβει αυτός ο πόνος; Πότε είναι αθώος και πότε χρειάζεται επείγουσα διερεύνηση;

Αναπόσπαστο κομμάτι της γυναικείας φύσης το στήθος, είναι φυσικό να μας ανησυχεί κάθε φορά που εμφανίζεται κάποια ενόχληση. Ωστόσο, τις περισσότερες φορές ο πόνος οφείλεται σε αιτίες μέσα στο μαστό (φλεγμονή, τραυματισμός, κύστη) ή έξω από αυτόν (αρθροπάθεια του ώμου, μεσοπλεύριος νευραλγία, αυχενικό σύνδρομο) και δεν κρύβει κάτι το ανησυχητικό. Οι μαστοί, επίσης, πονούν πριν ή κατά την περίοδο, επειδή επηρεάζονται από το μηνιαίο ορμονικό κύκλο. Υπάρχουν, όμως, και περιπτώσεις που ο έντονος και ξαφνικός πόνος στο στήθος αποτελεί σημάδι ανησυχίας. Ιδού, λοιπόν, όλα όσα πρέπει να ξέρετε.

Ινοκυστική μαστοπάθεια: τι είναι αυτό;
Μήπως ψηλαφώντας το στήθος σου ανακάλυψες λίγα ή πολλά μικρά ευκίνητα ογκίδια, τα οποία γίνονται ιδιαίτερα επώδυνα λίγο πριν από την περίοδο; Πρόκειται για ινοκυστική μαστοπάθεια, μια πολύ συνηθισμένη καλοήθη κατάσταση των μαστών.

Τι μπορεί να φταίει: “Η ινοκυστική μαστοπάθεια”, επισημαίνει ο δρ Γιάννης Φύσσας, γενικός χειρουργός και μαστολόγος, “συνδέεται με τις γυναικείες ορμόνες. Δηλαδή, η έντονη μηνιαία ορμονική δραστηριότητα επηρεάζει και τους μαστούς, οι οποίοι κάθε μήνα υπερτρέφονται ελαφρά πριν από την περίοδο και ηρεμούν μετά. Έτσι, μετά την έμμηνο ρύση δεν παρατηρείται πόνος και οι μάζες (τα μικρά ογκίδια και κύστεις που περιέχονται στο μαστό) δύσκολα ψηλαφίζονται. Τέλος, οι διατροφικές συνήθειες (πρόσληψη μεγάλης ποσότητας καφεΐνης και λιπαρών τροφών) φαίνεται να επηρεάζουν την εμφάνισή της”.

Τι να κάνεις: “Το πρόβλημα συνήθως λύνεται μόνο του μετά την εμμηνόπαυση. Ωστόσο, για να περιορίσεις τις ενοχλήσεις, καλό είναι τις τελευταίες ημέρες του κύκλου να αποφεύγεις καφεϊνούχα και ανθρακούχα ροφήματα και τις τροφές που ευνοούν την κατακράτηση υγρών. Αν χρειαστεί, ο γιατρός μπορεί να σου χορηγήσει κάποια θεραπευτική αγωγή».

Γιατί πονάω ανάμεσα στις περιόδους;
Μια συνηθισμένη αιτία που προκαλεί πόνο είναι η μείωση της παραγωγής της προγεστερόνης, ορμόνης που ασκεί προστατευτική δράση στο γυναικείο οργανισμό. Η έλλειψη της προγεστερόνης, όμως, συμβάλλει στην απελευθέρωση των οιστρογόνων, τα οποία ευθύνονται για την ευαισθησία που μπορεί να παρουσιάσουν οι μαστοί.

Τι μπορεί να φταίει: Η εξήγηση του φαινομένου είναι απλή, καθώς πίσω από το μαστό, στο θωρακικό τοίχωμα, υπάρχουν νεύρα τα οποία “χτυπούν” στο στήθος. Πολλές φορές ο πόνος επικεντρώνεται σε ένα σημείο και περιγράφεται σαν «σουβλιά», ενώ άλλες μπορεί να είναι συνεχόμενος, να μειώνεται μετά την περίοδο, αλλά να διατηρείται για κάποιους μήνες. Αν δεν υποχωρεί, θα πρέπει να επισκεφθείς το γιατρό.

Τι να κάνεις: Εάν είναι ένας πόνος που διαρκεί περίπου 5-14 ημέρες πριν από την περίοδο και εξαφανίζεται μετά την εμφάνισή της, θεωρείται φυσιολογικός. Αν είναι πολύ δυνατός, μπορεί να χορηγηθεί κάποιο αναλγητικό. Ο πόνος στο μαστό που δεν σχετίζεται με την περίοδο σπάνια είναι τόσο δυνατός, ώστε να χρειάζεται φάρμακο, όμως πρέπει να ελέγχεται από το μαστολόγο.

Το στήθος μου πονάει πολύ και είναι ερεθισμένο. Γιατί;
Πρόκειται για συμπτώματα μαστίτιδας, μια φλεγμονή που προκαλείται συνήθως από μόλυνση. Στην οξεία φάση της συχνά συνοδεύεται και από αίσθημα κόπωσης, πυρετό ή ρίγη. Μπορεί να παρουσιαστεί σε οποιαδήποτε γυναίκα, αλλά είναι πιο συχνή κατά τους έξι πρώτους μήνες του θηλασμού. Μάλιστα, αποτελεί και τη βασική αιτία για τη διακοπή του .

Τι μπορεί να φταίει: Η μαστίτιδα συμβαίνει είτε γιατί βακτήρια εισχωρούν στο στήθος διαμέσου μιας πληγωμένης θηλής (από την καταπόνηση του θηλασμού). Πολλές φορές, όμως, η φλεγμονή αυτή μπορεί να οφείλεται και σε ανωμαλίες της θηλής, όπως, π.χ., κάποια εισολκή (“εσοχή”) ή ραγάδα, από όπου μπορεί να εισέλθουν παθογόνα μικρόβια. Επίσης, στατιστικά, οι γυναίκες που έπαθαν μια φορά μαστίτιδα είναι πιο επιρρεπείς να ξαναπάθουν στο μέλλον.

Τι να κάνεις: Η αντιμετώπιση περιλαμβάνει συνήθως τη χορήγηση αντιβιοτικών που καταπολεμούν τα μικρόβια. Επίσης, πρέπει να παρακολουθεις καθημερινά την κατάσταση των μαστών σου, ώστε να προλάβεις τυχόν επιπλοκή (δημιουργία αποστήματος ). Αν η φλεγμονή δεν υποχωρήσει και σχηματιστεί απόστημα, τότε το πιθανότερο είναι να χρειαστεί χειρουργική παρέμβαση.

Πόνος και σφίξιμο (σαν από μέγγενη)
Ο έντονος πόνος και το σφίξιμο στο στήθος, που συχνά απλώνεται από το στέρνο προς τους ώμους και το χέρι, καθώς και η δύσπνοια που μπορεί να συνυπάρχει είναι τα κλασικά συμπτώματα εμφράγματος του μυοκαρδίου, τα οποία, μερικές φορές, υποχωρούν, για να εμφανιστούν πάλι δριμύτερα έπειτα από μισή ώρα.

Τι μπορεί να φταίει: “Στις περισσότερες περιπτώσεις”, επισημαίνει o κ. Δημήτρης Κρεμαστινός, καθηγητής Καρδιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρόεδρος του Ελληνικού Κολεγίου Καρδιολογίας, “το έμφραγμα του μυοκαρδίου προκαλείται λόγω απόφραξης των στεφανιαίων αρτηριών, εξαιτίας της αθηροθρόμβωσης (δημιουργία θρόμβων στο αίμα, συνήθως από ρήξη ή ρωγμή της αθηρωματικής πλάκας). Το αν ο άνθρωπος θα πεθάνει ή θα το ξεπεράσει εξαρτάται από το πόσο μεγάλο κομμάτι του μυοκαρδίου έχει νεκρωθεί”.

Τι να κάνεις: “Εάν νιώσεις οποιοδήποτε από τα προαναφερθέντα συμπτώματα, το καλύτερο είναι να απευθυνθείς στο γιατρό ή στο πλησιέστερο νοσοκομείο χωρίς καθυστέρηση, ακόμα κι όταν αυτά έχουν στο μεταξύ υποχωρήσει. Σε περίπτωση αμφιβολίας (όταν δηλαδή φτάνοντας στο νοσοκομείο το καρδιογράφημα στο οποίο θα υποβληθείτε δεν δείξει με σαφήνεια κάποια βλάβη στην καρδιά), ίσως είναι χρήσιμο να γίνουν μια σειρά ειδικές αιματολογικές εξετάσεις, οι οποίες μαρτυρούν έμμεσα αν υπήρξε όντως έμφραγμα, όπως και τη βαρύτητά του».

Οξύς πόνος σε ώρα ανάπαυσης

Εάν ο πόνος στο στήθος κάνει την εμφάνισή του ξαφνικά, π.χ. σε ώρα ανάπαυσης ή κατά τη διάρκεια του ύπνου (κρατά μέχρι και 20 λεπτά), τότε, σύμφωνα με τον κ. Παύλο Τούτουζα, καθηγητή Καρδιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και διευθυντή του Ελληνικού Ιδρύματος Καρδιολογίας, “πρόκειται για στηθάγχη ασταθούς μορφής, που είναι αρκετά σοβαρή, αφού μπορεί να οδηγήσει σε έμφραγμα του μυοκαρδίου. Επίσης, αν ο πόνος στο στήθος εμφανίζεται συστηματικά ύστερα από έντονη σωματική προσπάθεια, κρατά περίπου 3-5΄και αντανακλά στα μπράτσα, στο κάτω σαγόνι (ποτέ στο πάνω) ή στο πίσω μέρος της πλάτης και της σπονδυλικής στήλης, πρόκειται για τη σταθερή στηθάγχη. Η οποία ναι μεν σχετίζεται με τη στεφανιαία νόσο, αλλά δεν είναι βαριάς μορφής”.

Τι μπορεί να φταίει: H στηθάγχη προκαλείται από ισχαιμία (στένωση των στεφανιαίων αρτηριών), η οποία δυσκολεύει τη φυσιολογική ροή αίματος προς την καρδιά, με αποτέλεσμα να είναι ανεπαρκής για να καλύψει τις ανάγκες του μυοκαρδίου σε οξυγόνο.

Τι να κάνεις: Η επίσκεψη στο γιατρό για τις απαραίτητες εξετάσεις –δοκιμασία κόπωσης και ενδεχομένως στεφανιογραφία– πρέπει να είναι άμεση. Η σταθερή στηθάγχη αντιμετωπίζεται με φαρμακευτική συντηρητική αγωγή και αλλαγές στη διατροφή (χωρίς λίπη ).

Nα θυμάσαι

Ο πόνος στο στήθος τις περισσότερες φορές αποτελεί ένδειξη καλοήθους διόγκωσης μέσα στο μαστό και όχι κακοήθεια. Ακόμα, πόνο μπορεί να προκαλέσουν: η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, το έλκος του στομάχου ή του δωδεκαδάκτυλου αλλά και οι νευρολογικές, μυοσκελετικές και καρδιαγγειακές παθήσεις.

Ο πόνος του στήθους που σχετίζεται με το πεπτικό σύστημα έχει τα δικά του χαρακτηριστικά. Εάν ο πόνος εκδηλώνεται όταν το στομάχι είναι άδειο, τότε πιθανόν να έχει σχέση με έλκος στο στομάχι ή το δωδεκαδάκτυλο. Στις περιπτώσεις που ο πόνος στο στήθος οφείλεται σε μυοσκελετικά προβλήματα, τότε πιθανόν να επιδεινώνεται με την επαφή, την πίεση ή την κίνηση.

Όχι στο σφιχτό σουτιέν
Από μεγάλη έρευνα που έκαναν Βρετανοί επιστήμονες προέκυψε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ του στηθόδεσμου και των πόνων του στήθους στο 40% των γυναικών. Οι επιστήμονες το αποδίδουν στη συμπίεση του λεμφικού συστήματος που προκαλείται από το πολύ σφιχτό σουτιέν. Επίσης, οι ίδιοι διαπίστωσαν ότι οι γυναίκες που διανύουν κλιμακτήριο και δεν φορούν στηθόδεσμο παρουσιάζουν κατά 7% μικρότερη συχνότητα κύστεων στο στήθος.

Παίζεις βόλεϊ , Ή μπάσκετ;
Πρόσφατες έρευνες σε έφηβες αθλήτριες έδειξαν ότι οι πόνοι στο στήθος είναι πολύ συχνοί στα κορίτσια που ασχολούνται συστηματικά με αθλήματα όπως το βόλεϊ ή το μπάσκετ, στα οποία παρατηρείται άναρχη κίνηση του στήθους, όταν δεν υπάρχει η κατάλληλη υποστήριξή του. Επίσης, παρατηρείται ερεθισμός της θηλής σε αθλήματα όπως η ποδηλασία και το τζόγκινγκ, όπου χρησιμοποιούνται πολύ στενές αθλητικές μπλούζες.

Οι βασικές εξετάσεις για οτιδήποτε παρουσιαστεί στο στήθος
Bασική και πολύ σημαντική εξέταση είναι η μαστογραφία (ειδική ακτινογραφία του μαστού), η οποία πρέπει να γίνεται για πρώτη φορά μεταξύ 35-40 ετών και μετά την ηλικία των 40 ετών μία φορά κάθε χρόνο. Άλλη εξέταση είναι, επίσης, το υπερηχογράφημα, που χρησιμοποιείται επικουρικά, κυρίως όταν πρόκειται να διαγνωστούν κύστεις του μαστού ή αλλοιώσεις που δεν ψηλαφούνται, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η συγκεκριμένη εξέταση αντικαθιστά τη μαστογραφία.

Μην ανησυχείς: Σύμφωνα με τις στατιστικές, μόνο το 1% των γυναικών που πάνε στο γιατρό παραπονούμενες για πόνο στο μαστό θα έχουν τελικά καρκίνο και μόνο το 10% με διαγνωσμένο καρκίνο του μαστού αναφέρουν εκ των υστέρων ότι ο όγκος τις πονούσε λίγο. Άρα το 90% των καρκίνων του μαστού δεν προκαλούν την παραμικρή ενόχληση. Όμως μεγαλώνουν ύπουλα, χωρίς κανένα σημάδι. Γι’ αυτό και πρέπει να εξετάζεσαι μια φορά το χρόνο από μαστολόγο, όσο καλά κι αν νιώθεις το στήθος σου.

Αντωνακάκης Ε. Σωκράτης M.D.
Γενικός Χειρουργός