Πολυκυστικές Ωοθήκες. Τι είναι; Ποια τα συμπτώματα τους; Πώς αντιμετωπίζονται;

Iatrika Nea 28 Αυγ 2014 Γυναικολογία

του Γιώργου Μονεμβασίτη, γυναικολόγου, medlabnews.gr

Τι εννοούμε με τον όρο πολυκυστικές ωοθήκες και πόσο συχνή είναι η εμφάνισή τους στο γυναικείο πληθυσμό;

Με τον όρο πολυκυστικές ωοθήκες περιγράφουμε εκείνες τις ωοθήκες που περιέχουν πολλές μικρές κύστεις, οι οποίες συνήθως δεν ξεπερνούν τα 8 χιλιοστά σε μέγεθος, και που εντοπίζονται τις πιο πολλές φορές ακριβώς κάτω από την επιφάνεια της ωοθήκης. Οι μικρές αυτές κύστεις είναι ωοθυλάκια που περιέχουν ωάρια, λόγω όμως ορμονικών διαταραχών, τα ωοθυλάκια αυτά δεν έχουν αναπτυχθεί πλήρως και παρουσιάζουν στασιμότητα στη πορεία εξέλιξης τους. Οι πολυκυστικές ωοθήκες είναι συχνές στις γυναίκες και απαντώνται περίπου στο 20 – 30% των γυναικών.

Τι εννοούμε με τον όρο σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών και ποια είναι τα συμπτώματα του συνδρόμου αυτού;

Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών αποτελεί ένα σύνολο ετερογενών στοιχείων τα οποία καλύπτουν ένα μεγάλο φάσμα κλινικών εκδηλώσεων, από τις πιο ήπιες, όπως οι διαταραχές περιόδου, στις πιο σοβαρές όπως ο κίνδυνος ανάπτυξης σακχαρώδους διαβήτη. Τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως στην εφηβεία, αν και σε πολλές γυναίκες μπορεί να εμφανιστούν αργότερα. Πρόκειται για μια συχνή διαταραχή που απαντά στο 10 – 15% των γυναικών.

Τα συμπτώματα του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών είναι:

Ασταθής έμμηνος ρύση ή απουσία.

Υπογονιμότητα.
Αύξηση της τριχοφυΐας (στο πρόσωπο, το στήθος, το στομάχι, την πλάτη)
Λιπαρότητα και ακμή
Κοιλιακός πόνος
Αυξημένο βάρος ή παχυσαρκία, συνήθως συσσώρευση λίπους στην κοιλιά
Διαβήτης τύπου 2
Υψηλή χοληστερίνη
Υψηλή πίεση
Ανδροειδής τριχόπτωση
Υπερχρωματικά στίγματα και λεκέδες
Ροχαλητό και άπνοιες κατά τον ύπνο

Συνήθως βρίσκουμε ένα ή δύο απ’ αυτά τα συμπτώματα, σε διαφορετική βαρύτητα ,σε γυναίκες που παρουσιάζουν σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών. Σπάνια βρίσκουμε περισσότερα από αυτά και σχεδόν ποτέ όλα μαζί

Ποια είναι η αιτία του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών;

Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών είναι αποτέλεσμα τόσο γενετικής προδιάθεσης όσο και επίδρασης περιβαλλοντικών παραγόντων. Πιο συγκεκριμένα, υπάρχουν ενδείξεις ότι υπάρχουν σημαντικές γενετικές διαταραχές στην έκκριση των ανδρογόνων ορμονών, ειδικά όσον αφορά την παραγωγή τεστοστερόνης, όπως και γενετικές διαταραχές στη δράση μιας άλλης ορμόνης, της ινσουλίνης. Πολλές γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών παρουσιάζουν αντίσταση στην ινσουλίνη, μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από αντίσταση των ιστών να απαντήσουν στην ινσουλίνη, γεγονός που οδηγεί σε αυξημένα επίπεδα ινσουλίνης στο αίμα και προδιαθέτει σε διαταραχή στην παραγωγή ανδρογόνων, και ειδικότερα της τεστοστερόνης. Η γενετική προδιάθεση σε συνδυασμό με επίκτητους παράγοντες, όπως το βάρος σώματος και οι διατροφικές συνήθειες, έχουν ως αποτέλεσμα σημαντικές ορμονικές διαταραχές, που με τη σειρά τους προκαλούν συμπτώματα σαν και αυτά που αναφέρθηκαν πιο πάνω.

Πώς γίνεται η διάγνωση του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών;

Δεν υπάρχει μοναδική εξέταση που να μας επιβεβαιώνει το σύνδρομο. Θα πρέπει να γίνει ένα πλήρες ιστορικό, μια γυναικολογική εξέταση, ένα υπερηχογράφημα εσωγεννητικών οργάνων, ένα ορμονικό προφίλ και μέτρηση ζαχάρου ή ακόμη καλύτερα καμπύλη ζαχάρου και ινσουλίνης. Η διάγνωση τίθεται από τα αποτελέσματα όλων αυτών των εξετάσεων.

Στη φυσική εξέταση, θα γίνει αξιολόγηση της τριχοφυΐας, γι’ αυτό είναι προτιμότερο να αποφύγουμε την αποτρίχωση μερικές μέρες πριν την επίσκεψη.

Κατά τη γυναικολογική εξέταση, οι ωοθήκες τις περισσότερες φορές έχουν αυξημένο μέγεθος λόγω των πολλών μικρών κυστών που βρίσκονται μέσα σε αυτές. Αυτό μπορούμε να το διαπιστώσουμε ευκολότερα με τον υπέρηχο που γίνεται και την μέτρηση όγκου ωοθηκών.

Κατά το υπερηχογράφημα σύνηθες εύρημα είναι οι πολυάριθμες μικρές κύστες περιφερειακά στην ωοθήκη. Επίσης βρίσκουμε συνήθως ένα παχύ ενδομήτριο (εσωτερική επένδυση της μήτρας) λόγω της άστατης εμμηνορρυσίας .

Ποιες είναι οι επιπτώσεις του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών στην υγεία της γυναίκας;

Αναφορικά με την παρουσία των κύστεων στις ωοθήκες, αυτές δεν προκαλούν προβλήματα, ούτε απαιτούν χειρουργική αφαίρεση, ούτε και διατρέχουν τον κίνδυνο εξαλλαγής σε καρκίνο. Στις γυναίκες που έχουν μεγάλα διαστήματα χωρίς περίοδο είναι απαραίτητη η υπερηχογραφική εκτίμηση του ενδομητρίου, καθώς ο κίνδυνος ανάπτυξης κακοήθειας αυξάνεται, γι’ αυτό και συστήνεται προληπτική ορμονική θεραπεία σε αρχικά στάδια στις γυναίκες αυτές, κάτι που όχι μόνο σταθεροποιεί τον κύκλο τους, αλλά και απομακρύνει τον κίνδυνο κακοήθους μετάλλαξης του ενδομητρίου. Γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών και αντίσταση στην ινσουλίνη, εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο για ανάπτυξη σακχαρώδους διαβήτη, κάτι το οποίο είναι πιο πιθανό να συμβεί στις υπέρβαρες γυναίκες. Επίσης, οι γυναίκες αυτές εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα στο μέλλον.

Πώς επηρεάζει το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών την εγκυμοσύνη.

Φαίνεται να υπάρχει:

υψηλότερο ποσοστό αποβολών

διαβήτης κύησης
υπέρταση και
πρόωροι τοκετοί

σε γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.

Επιπλοκές του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών

Η άστατη περίοδος και η απουσία της ωορρηξίας κάνουν τις γυναίκες να παράγουν οιστρογόνα χωρίς την εναλλαγή της παραγωγής προγεστερόνης. Η προγεστερόνη προκαλεί φυσικά περίοδο και ‘ ηρεμεί ‘ το γεννητικό σύστημα (συμπεριλαμβανομένων και των μαστών). Έτσι η έλλειψή της προκαλεί παχύ ενδομήτριο που αιμορραγεί άστατα. Υπάρχει πιθανότητα υπερπλασίας του ενδομητρίου ή καρκίνου.

Οι γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, έχουν περισσότερες πιθανότητες για διαβήτη, υψηλή χοληστερόλη, υψηλή πίεση και καρδιολογικά προβλήματα.
Ρυθμίζοντας τα συμπτώματα σε νεαρή ηλικία, βοηθάμε να μειωθεί ο κίνδυνος.

Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών στην εμμηνόπαυση

Έρευνες έχουν δείξει ότι τα επίπεδα των ανδρογόνων κατά την εμμηνόπαυση αυξάνουν. Έτσι έχουμε αύξηση της τριχοφυΐας σε αυτήν την ηλικία.

Ποια μέτρα βοηθούν στην αντιμετώπιση του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών;

Αρχικά, η απώλεια βάρους για τις υπέρβαρες γυναίκες θεωρείται ως ο πιο σημαντικός στόχος. Η απώλεια βάρους βοηθά σημαντικά στην αποκατάσταση των ορμονικών επιπέδων και τη βελτίωση του κύκλου της γυναίκας. Παράλληλα, η σωστή διατροφή και η συστηματική άσκηση βοηθούν σημαντικά στη μείωση της ινσουλίνης στο αίμα. Ο συνδυασμός του σωστού βάρους σώματος με μια ισορροπημένη διατροφή μειώνει τον κίνδυνο για ανάπτυξη σακχαρώδους διαβήτη και καρδιαγγειακών νοσημάτων στο μέλλον.

Πώς μπορεί να ρυθμιστεί η περίοδος μιας γυναίκας με πολυκυστικές ωοθήκες;

Η ρύθμιση της περιόδου γίνεται με ορμονική θεραπεία, η συχνότερη μορφή της οποίας είναι το αντισυλληπτικό χάπι. Μια τέτοια θεραπεία γίνεται με παρακολούθηση από τον θεράποντα ιατρό, έτσι ώστε να διασφαλιστεί η σωστή φαρμακευτική αγωγή για την ασθενή. Η ορμονική θεραπεία για τη ρύθμιση του κύκλου συχνά συνδυάζεται με ορμονική θεραπεία για την αντιμετώπιση της αυξημένης τριχοφυϊας σε μορφή ενός φαρμάκου και με τις δύο δράσεις.

Πώς αντιμετωπίζονται τα προβλήματα γονιμότητας στις γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών;

Το συχνότερο πρόβλημα γονιμότητας που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών είναι η διαταραχή της ωοθυλακιορρηξίας. Η αντιμετώπιση της διαταραχής αυτής είναι κυρίως με φαρμακευτικά μέσα, εκ των οποίων το πιο συχνά χρησιμοποιούμενο είναι η κλομιφένη (clomiphene citrate). Η κλομιφένη προκαλεί ωοθυλακιορρηξία στο 80% των περιπτώσεων και εγκυμοσύνες στο 60-70%. Οι γυναίκες που δεν παρουσιάζουν ωοθυλακιορρηξία μετά από θεραπεία με κλομιφένη μπορούν να υποβληθούν σε ενέσιμη ορμονική θεραπεία με γοναδοτροπίνες. Εναλλακτικά, πρόκληση ωοθυλακιορρηξίας μπορεί να γίνει και μετά από drilling των ωοθηκών, μια χειρουργική επέμβαση η οποία γίνεται λαπαροσκοπικά με πολύ καλά αποτελέσματα. Τέλος, αν όλες οι παραπάνω επιλογές δεν επιτύχουν, το ζευγάρι μπορεί να ακολουθήσει τη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης.
Για την ακμή και τη λιπαρότητα δίνονται αντισυλληπτικά δισκία σε συνδυασμό με αντιανδρογόνα. Πρέπει να τονιστεί ότι σε γυναίκες με αμηνόρροια , η συνεχής δράση των οιστρογόνων που προκαλείται στο σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών μπορεί να έχει δυσμενή επίδραση στη μήτρα και στο μαστό(σπανίως ανάπτυξη κακοήθειας). Γι’ αυτό η χορήγηση αντισυλληπτικών δισκίων χαμηλής δοσολογίας είναι θεραπεία εκλογής στις γυναίκες που δεν επιθυμούν εγκυμοσύνη.

Πηγή: medlabgr.blogspot.com