O διαβήτης σε αριθμούς. Διαστάσεις επιδημίας λαμβάνει ο σακχαρώδης διαβήτης στην Ελλάδα

Έρευνα- επιμέλεια, Κλεοπάτρα Ζουμπουρλή, μοριακή βιολόγος, medlabnews.gr

Ο πιο απλός ορισμός του διαβήτη είναι: υψηλή τιμή σακχάρου στο αίμα. Με άλλα λόγια ο οργανισμός είτε δεν μπορεί να παράγει ινσουλίνη ή παράγει ινσουλίνη μεν, αλλά δεν μπορεί να την αξιοποιήσει σωστά.

Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι μια χρόνια πάθηση που εμφανίζεται όταν το πάγκρεας δεν παράγει αρκετή ινσουλίνη (τύπου 1) ή όταν ο οργανισμός δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά την παραγόμενη ινσουλίνη (τύπου 2).Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που επιτρέπει στα κύτταρα να πάρουν το σάκχαρο από το αίμα και να το χρησιμοποιήσουν ως πηγή ενέργειας.

Διαστάσεις επιδημίας λαμβάνει ο σακχαρώδης διαβήτης στην Ελλάδα, λόγω της παχυσαρκίας και της έλλειψης σωματικής άσκησης, με σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις στην κοινωνία και τα υγειονομικά συστήματα.

Η ασθένεια σε αριθμούς

• Σήμερα 300.000.000 παγκοσμίως έχουν διαβήτη και το 2030 υπολογίζεται θα φτάνουν τα 600.000.000
• Περίπου 1.200.000 Έλληνες έχουν διαβήτη
• Αποτελεί τη βασική αιτία θανάτου για περίπου 7.000.000 άτομα ετησίως σε παγκόσμιο επίπεδο
• Το 8,5% – 17,5% του συνόλου των θανάτων στον ελληνικό πληθυσμό σχετίζεται με έλλειψη σωστού έλεγχου του διαβήτη.
• Σχεδόν 634.000 Έλληνες  έχουν διαταραγμένη ανοχή στη γλυκόζη (στάδιο προ-διαβήτη).
• Ο διαβήτης τύπου ΙΙ αποτελεί το 80%- 90% των συνολικών περιπτώσεων διαβήτη στην Ελλάδα και μειώνει το προσδόκιμο ζωής κατά 8 – 10 χρόνια.
• Το 24%-30% των ατόμων με διαβήτη τύπου ΙΙ δεν έχουν επίγνωση της ασθένειάς τους και παραμένουν αδιάγνωστοι.
• Προστίθενται κάθε χρόνο τουλάχιστον 35000 νέα περιστατικά, στην χώρα μας.
• Κάθε χρόνο προστίθενται 500 παιδιά κάτω των 16 χρονών, στα νέα περιστατικά της χώρας μας.
• Ο διαβήτης κοστίζει στο υγειονομικό σύστημα της χώρας μας περίπου 12% επί των συνολικών δαπανών για την υγεία.
• Το 25% του κόστους του διαβήτη αφορά στην αντιμετώπισή του, ενώ το 75% στις χρόνιες επιπλοκές του.
• Μόνο 7% του κόστους αφορά στην αντιδιαβητική αγωγή, ενώ το 55% του κόστους του διαβήτη είναι το νοσοκομειακό κόστος.
• Το ετήσιο κόστος της θεραπείας ενός ασθενή φτάνει τα 1.300 ευρώ
• Για τους άνδρες ασθενείς με διαβήτη δαπανώνται κάθε χρόνο 422 ευρώ περισσότερα απ’ ό,τι για τις γυναίκες ασθενείς
• Οι καλά ρυθμισμένοι ασθενείς με διαβήτη τύπου 2, στην Ελλάδα, κοστίζουν 983 ευρώ το χρόνο και οι αρρύθμιστοι 1.570 ευρώ
• Το κόστος αυξάνεται στα 2.900 ευρώ, αν συμπεριληφθούν οι επιπλοκές.

Ιδιαίτερα πρέπει να επισημανθεί το οικονομικό κόστος αντιμετώπισης του διαβήτη. H φαρμακευτική δαπάνη εκτιμάται σε Ευρωπαϊκές μελέτες (μελέτη 8 Ευρωπαϊκών χωρών, Johnsson et al Diabetologia 2002, επίσης Kanavos et al LSE 2011) ότι είναι το 7% περίπου της συνολικής δαπάνης για το διαβήτη. Άρα και με αυτόν τον υπολογισμό προσεγγίζουμε ένα συνολικό κόστος για τον σακχαρώδη διαβήτη στην Ελλάδα στο 1 δις. Euro.

Τέλος θα πρέπει να υπολογισθεί και το έμμεσο κόστος του διαβήτη (απώλεια ωρών εργασίας, μείωση παραγωγικότητας, αναπηρία, πρόωρη συνταξιοδότηση, ψυχοκοινωνικό κόστος κλπ.) που εκτιμάται στο 110% του άμεσου κόστους. Τότε το συνολικό κόστος του διαβήτη υπερβαίνει τα 2,5 δις ευρω ετησίως.

Α. Οικονομική κρίση και διαβήτης

H περιπέτεια της οικονομικής κρίσης έχει πολλαπλές επιπτώσεις στην ζωή μας και μια από την σημαντικότερες είναι και η αλλαγή της διατροφικής συμπεριφοράς μας προς το χειρότερο. Η οικονομική κρίση φαίνεται ότι επηρεάζει κυρίως τα άτομα που ανήκουν σε χαμηλότερες κοινωνικοοικονομικές τάξεις. Συγκεκριμένα η μελέτη MEDIS, που διεξήχθη από το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο και περιλάμβανε δείγμα 1.000 ηλικιωμένων κατοίκων της νησιωτικής χώρας (Μυτιλήνης, Λήμνου, Σαμοθράκης, Κεφαλλονιάς, Ζακύνθου, Κέρκυρας, Κρήτης και Κύπρου), έδειξε ότι ένας στους δύο Έλληνες χαμηλής μόρφωσης και εισοδήματος που κατοικούν στα νησιά πάσχει από:

•            4 στους 10 είναι παχύσαρκοι
•            22% έχουν διαβήτη

Επίσης με άριστα το 10 η υιοθέτηση της παραδοσιακής μεσογειακής διατροφής στους κατοίκους αυτούς δεν ξεπερνά το 4, καθώς καταναλώνουν περισσότερο κρέας, δεν προσεγγίζουν εύκολα το ψάρι ως αντικαταστάτη του κρέατος, τρώνε πολλά γαλακτοκομικά πλήρη λιπαρών και πίνουν περισσότερο αλκοόλ. 
Ανάλογα αποτελέσματα προέκυψαν από την μελέτη ΑΤΤΙΚΗ της Α’ Καρδιολογικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (σε 3.000 κατοίκους της Αττικής) στην οποία παρατηρήθηκε σε αντίθεση με τα χαμηλά και μεσαία στρώματα ότι τα άτομα με ανώτερη και ανώτατη μόρφωση κατανάλωναν περισσότερα φρούτα ψάρια και λαχανικά και λιγότερα λιπαρά. 
Άλλα αίτια που οδήγησαν στα παραπάνω αποτελέσματα, ήταν το αυξημένο κόστος της υγιεινής διατροφής και η αδυναμία των συμμετεχόντων στη μελέτη να κατανοήσουν ότι είναι κακό για παράδειγμα να τρώνε 4-5 φορές κρέας την εβδομάδα.

Τέλος δεν υπάρχει επιστημονική τεκμηρίωση ότι τα τρόφιμα που πωλούνται ως «κατάλληλα για διαβητικούς»αυτά βοηθούν στην καλύτερη ρύθμιση του σακχάρου αίματος. Αντίθετα πολλά από αυτά περιέχουν περισσότερο λίπος και θερμίδες και διαιωνίζουν το πρόβλημα της παχυσαρκίας. Για το λόγο αυτό από το 2012 σε πολλά κράτη της Ευρώπης θα σταματήσει η κυκλοφορία τους.

Β. Παχυσαρκία, διαβήτης και καρδιοπάθειες Συνέπειες της κρίσης 

Ιδιαίτερη ανησυχία υπάρχει για την επίδραση της οικονομικής κρίσης στην παιδική διατροφή αλλά και για τις μελλοντικές συνέπειές της. Τα δεδομένα από προηγούμενες περιόδους κρίσης και πείνας δείχνουν ότι άτομα που εκείνη την εποχή ήταν σε εμβρυική ή βρεφική ηλικία πλήρωσαν το τίμημα της κρίσης με αυξημένη εμφάνιση παχυσαρκίας, μεταβολικού συνδρόμου, διαβήτη και καρδιοπαθειών. «Εξαιτίας αυτού του γεγονότος είμαστε ανήσυχοι σχετικά με τη σημερινή κρίση. Πολύ δε περισσότερο γιατί πρόσφατα δεδομένα, που αφορούν χώρες οι οποίες βρέθηκαν σε κρίση πριν από το 2000, καταγράφουν ότι σε διάρκεια οικονομικών κρίσεων οι διατροφικές επιλογές παύουν να είναι υγιεινές και οι άνθρωποι προκειμένου να καλύψουν τις ενεργειακές τους ανάγκες, καταφεύγουν σε υδατάνθρακες και τροφές με απλή ενεργειακή αξία παραμελώντας την ποιότητα της τροφής, δηλαδή παραμελώντας να ενισχύσουν τον οργανισμό με βιταμίνες και με μικροθρεπτικά συστατικά όπως αυτά βρίσκονται στα φρούτα τα λαχανικά».

Σημειώνεται πως ο διαβήτης αποτελεί τη βασικότερη αιτία εμφραγμάτων και αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων, την πρώτη αιτία τύφλωσης των ενηλίκων, ακρωτηριασμού των κάτω άκρων, χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας και αιμοκάθαρσης και στυτικής δυσλειτουργίας. Σύμφωνα με τους ειδικούς, η μόνη ασπίδα προστασίας έναντι των επιπλοκών είναι η έγκαιρη διενέργεια των προληπτικών εξετάσεων και η ρύθμιση της νόσου, μέσω της σωστής διατροφής, της σωματικής άσκησης, της διατήρησης χαμηλού βάρους σώματος και με τη λήψη φαρμάκων.

Πηγή: medlabgr.blogspot.com