Καρκίνος των ωοθηκών. Προκαλεί πόνο – πρήξιμο χαμηλά στην κοιλιά, αίσθημα φουσκώματος, αύξηση βάρους, κούραση – ovarian cancer

του Κωνσταντίνου Λούβρου, M.D., medlabnews.gr

Οι ωοθήκες είναι μέρος του γυναικείου συστήματος αναπαραγωγής. Υπάρχει μια ωοθήκη σε κάθε πλευρά της μήτρας. Βρίσκονται χαμηλά μέσα στην κοιλιά, αριστερά και δεξιά της μήτρας. Παράγουν τις γυναικείες ορμόνες, και απελευθερώνουν τα ωάρια.

Ο καρκίνος των ωοθηκών είναι ένας κακοήθης όγκος στη μία ή και στις δύο ωοθήκες. Υπάρχουν δύο τύποι, ο επιθηλιακός καρκίνος των ωοθηκών, που είναι ο πιο κοινός τύπος καρκίνου των ωοθηκών, και ο μη επιθηλιακός καρκίνος.

Ο καρκίνος των ωοθηκών είναι παγκοσμίως ο όγδοος συχνότερος, προσβάλλοντας ετησίως 225.000 γυναίκες – μεταξύ αυτών, περίπου 800 Ελληνίδες.

Ο κίνδυνος να εμφανίσει μια γυναίκα καρκίνο ωοθηκών κατά τη διάρκεια της ζωής είναι 1%. Όμως η πιθανότητα αυτή ανεβαίνει στο 2,5% όταν υπάρχει μία συγγενής πρώτου βαθμού και στο 30-40% όταν υπάρχουν δύο συγγενείς πρώτου βαθμού με ανάλογο ιστορικό. Έτσι, είναι σαφές ότι η νόσος έχει κληρονομική προδιάθεση. Η ασθένεια αυτή μπορεί να εμφανιστεί μόνη της ή να συνδυαστεί με καρκίνο μαστού ή με καρκίνο εντέρου.

Η αιτία εμφάνισης καρκίνου στις ωοθήκες είναι άγνωστη. Ωστόσο, οι ακόλουθοι παράγοντες αυξάνουν τις πιθανότητες μιας γυναίκας να αναπτύξει καρκίνο στις ωοθήκες: ηλικία, ιστορικό γέννησης παιδιών, ορμονικοί παράγοντες. Δεν υπάρχει αποδεδειγμένη σχέση μεταξύ του καρκίνου των ωοθηκών και της πλούσιας σε λίπη διατροφής, της χρήσης ταλκ γύρω από την περιοχή των γεννητικών οργάνων, ή του ιού της παρωτίτιδας (μαγουλάδες).

Περίπου το 5% έως 10% των γυναικών στις οποίες γίνεται διάγνωση καρκίνου των ωοθηκών συνήθως έχουν οικογενειακό ιστορικό που αυξάνει τον κίνδυνο εκδήλωσης αυτής της μορφής καρκίνου.

Ένας παράγοντας κινδύνου είναι κάτι που αλλάζει την πιθανότητα να πάθετε μια ασθένεια όπως ο καρκίνος. Έχοντας έναν ή περισσότερους παράγοντες κινδύνου δεν σημαίνει απαραίτητα ότι μια γυναίκα θα αναπτύξη καρκίνο των ωοθηκών, αλλά οι ερευνητές έχουν εντοπίσει αυτούς τους παράγοντες που μπορεί να έχουν επιπτώσεις στις πιθανότητες της εμφάνισης της νόσου

ΗΛΙΚΙΑ – Οι περισσότεροι καρκίνοι των ωοθηκών αναπτύσσουντε μετά την εμμηνόπαυση με τα μισά από αυτά σε γυναίκες 63 ετών ή μεγαλύτερα.

ΒΑΡΟΣ – Υπέρβαρες γυναίκες (ΔΜΣ τουλάχιστον 30) βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο.

ΑΝΤΙΣΥΛΛΗΨΗ – Γυναίκες που έχουν χρησιμοποιήσει αντισυλληπτικά χάπια είναι σε χαμηλότερο κίνδυνο ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ – Γυναίκες που είχαν τελειόμηνα εγκυμοσύνες διατρέχουν χαμηλότερο κίνδυνο.

ΔΙΑΦΟΡΑ – Τα φάρμακα γονιμότητας, θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης, το οικογενειακό ιστορικό μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο

• Μία ή περισσότερες συγγενείς πρώτου βαθμού ( μητέρα, αδελφή, θυγατέρα) με καρκίνο ωοθήκης ή μαστού

• Οικογενειακό ιστορικό μαστού, ενδομήτριου ή/και καρκίνου εντέρου

• Ιστορία μη γονιμότητας ή χρήση φαρμάκων γονιμότητας

• Εβραική Ασκενάζυ κληρονομικότητα ( Ashkeazi Jewish heritage) και οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού ή της ωοθήκης

• Μια μετάλλαξη στο γονίδιο BRCA 1 ή BRCA 2 (γνωστό ως γονίδιο καρκινικής ευπάθειας μαστού-ωοθήκης)

Ο καρκίνος των ωοθήκων είναι συχνά στα πρώτα στάδια μια σιωπηλή ασθένεια, πράγμα που σημαίνει ότι πολλές γυναίκες δεν έχουν καθόλου συμπτώματα.

Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα που μπορούν να υποδηλώνουν καρκίνο της ωοθήκης είναι:

• κοιλιακός τυμπανισμός/αίσθηση φουσκώματος

• απώλεια όρεξης

• κάψιμο στο στομάχι

• πόνο στη μέση

• συχνή ούρηση

Όταν εμφανιστούν τα συμπτώματα, συνήθως είναι ασαφή και μπορεί να περιλαμβάνουν οίδημα, πίεση, δυσφορία ή πόνο στην κοιλιά, καούρα, ναυτία ή φούσκωμα, αλλαγές στις συνήθειες επίσκεψης στην τουαλέτα, όπως δυσκοιλιότητα, διάρροια και συχνουρία λόγω της πίεσης, κούραση και απώλεια όρεξης, ανεξήγητη απώλεια ή αύξηση του σωματικού βάρους, αλλαγές στο εμμηνορρυσιακό κύκλο ή μετεμμηνοπαυσιακή αιμορραγία, πόνο κατά τη σεξουαλική επαφή. 

Τα παραπάνω συμπτώματα είναι κοινά σε πολλές ασθένειες και οι περισσότερες γυναίκες που εμφανίζουν κάποια από αυτά δεν έχουν απαραίτητα καρκίνο των ωοθηκών.

Μόνο οι εξετάσεις μπορούν να επιβεβαιώσουν τη διάγνωση.

Οι περισσότεροι όγκοι του καρκίνου των ωοθηκών υπάρχουν για κάποιο χρονικό διάστημα πριν βρεθούν. Μερικές φορές ο καρκίνος των ωοθηκών βρίσκεται απρόσμενα κατά τη διάρκεια μιας εγχείρησης, όπως η υστερεκτομή.

Ο γιατρός θα ψάξει για μάζα ή όγκο με ψηλάφιση στην περιοχή της κοιλιάς και με κολπική εξέταση.

Οι χημικές ουσίες που παράγονται από τα καρκινικά κύτταρα, όπως πρωτεΐνες, ανιχνεύονται στο αίμα. Ονομάζονται καρκινικοί δείκτες. Η εξέταση αίματος θα προσδιορίσει το επίπεδο των καρκινικών δεικτών Ca125.

Άλλες εξετάσεις περιλαμβάνουν κοιλιακό υπερηχογράφημα, διακολπικό υπερηχογράφημα, αξονική τομογραφία (CT), μαγνητική τομογραφία (MRI), ακτινογραφίες.

Ο εντοπισμός της έκτασης της εξάπλωσης του καρκίνου ονομάζεται “σταδιοποίηση”. Η σταδιοποίηση του καρκίνου βοηθάει τους γιατρούς να αποφασίσουν το είδος της θεραπευτικής αγωγής.

Μια απλουστευμένη μορφή ενός συστήματος σταδιοποίησης περιγράφεται παρακάτω:

•Στάδιο I – Ο καρκίνος βρίσκεται στη μία ή και στις δύο ωοθήκες.

•Στάδιο ΙΙ – Ο καρκίνος βρίσκεται στη μία ή και στις δύο ωοθήκες και έχει εξαπλωθεί σε άλλα κοντινά όργανα.

•Φάση ΙΙΙ – Ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί στα εσωτερικά τοιχώματα της κοιλιάς, των εντέρων ή των λεμφαδένων της κοιλιάς και της λεκάνης.

•Στάδιο IV – Ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί έξω από την κοιλιά, για παράδειγμα, στο συκώτι, στους πνεύμονες ή σε μακρινούς λεμφαδένες.

Η θεραπεία για τον καρκίνο των ωοθηκών εξαρτάται από το είδος του καρκίνου, το στάδιο, τη γενική κατάσταση της υγείας και την καλή φυσική κατάσταση της ασθενούς, τις συστάσεις των γιατρών. Ο επιθηλιακός καρκίνος των ωοθηκών συνήθως αντιμετωπίζεται με χειρουργική επέμβαση, χημειοθεραπεία ή/και ακτινοθεραπεία. Οι οριακοί όγκοι αντιμετωπίζονται με χειρουργική επέμβαση. Ο μη επιθηλιακός καρκίνος των ωοθηκών αντιμετωπίζεται με χειρουργική επέμβαση ή/και χημειοθεραπεία.

Το προσδόκιμο επιβίωσης των ασθενών εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, με κυριότερο το στάδιο της νόσου.

Η πενταετής επιβίωση σε αρχικό στάδιο είναι πάνω από 70% (φθάνει το 93%, κατά την ΑCS), ενώ σε προχωρημένο στάδιο είναι γύρω στο 30%.

Συνήθως, επιβίωση χωρίς υποτροπή της νόσου για περίοδο άνω των πέντε ετών σημαίνει και ίαση.

Δυστυχώς, δεν υπάρχει αποτελεσματικός τρόπος πρόληψης του καρκίνου των ωοθηκών.