Αν και το οξυγόνο είναι ζωτικής σημασίας για τους περισσότερους οργανισμούς, εντούτοις παραδόξως αποτελεί συγχρόνως και απειλή. Το ανθρώπινο σώμα εκτίθεται στα διάφορα είδη οξυγόνου (ROS) με αποτέλεσμα την αναγκαιότητα ανάπτυξης ενός αποτελεσματικού αντιοξειδωτικού συστήματος. Η παραγωγή και η έκθεση στα ROS, οδηγεί στην οξειδωτική καταστροφή των κυττάρων η οποία μπορεί να παρεμποδιστεί από την κατανάλωση αντιοξειδωτικών ουσιών. Τα ανθρώπινα κύτταρα έχουν αναπτύξει έναν αμυντικό μηχανισμό απέναντι στην παραγωγή ROS και στην οξειδωτική καταστροφή των κυττάρων. Oι αντιοξειδωτικές ουσίες φαίνεται ότι προστατεύουν άλλες ουσίες και συστατικά από την οξείδωση και τη φθορά.
Ως αντιοξειδωτικό λοιπόν, έχει οριστεί οποιαδήποτε ουσία, η οποία ανευρίσκεται σε πολύ χαμηλές συγκεντρώσεις έναντι ενός οξειδώσιμου υποστρώματος (π.χ., πρωτεΐνες, λιπίδια, υδατάνθρακες και νουκλεϊνικά οξέα), καθυστερώντας ή αποτρέποντας την οξείδωση του υποστρώματος. Ένα διαιτητικό λοιπόν αντιοξειδωτικό είναι μια ουσία στα τρόφιμα που μειώνει σημαντικά τα δυσμενή αποτελέσματα των ROS, των δραστικών ειδών αζώτου, ή και των δύο.
Φυσικά αντιοξειδωτικά όπως οι βιταμίνες C και Ε, τα καροτενοειδή, οι πολυφαινόλες (όπως τα φλαβονοειδή), το σελήνιο αποτελούν ωφέλιμα συστατικά των φρούτων, των λαχανικών, του ελαιολάδου, του κρασιού και άλλων τροφίμων. Οι αντιοξειδωτικές ιδιότητες αυτών των συστατικών θεωρούνται υπεύθυνες για πλήθος ωφέλιμων αποτελεσμάτων στον ανθρώπινο οργανισμό. Τα αντιοξειδωτικά βοηθούν τον ανθρώπινο οργανισμό να αντισταθεί στις βλάβες που προκαλούν οι ελεύθερες ρίζες, οι οποίες προκύπτουν από πολυάριθμες αντιδράσεις κατά τις οποίες τα κύτταρα χρησιμοποιούν το οξυγόνο για την παραγωγή ενέργειας.
Υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον γύρω από τη χρήση των αντιοξειδωτικών ως συστατικά των λειτουργικών τροφίμων και ως συμπληρώματα διατροφής. Σε υψηλές δόσεις όμως ή κάτω από δεδομένες συνθήκες, τα αντιοξειδωτικά συστατικά των λειτουργικών τροφίμων μπορεί να έχουν τοξική δράση.
Οι πιο γνωστές αντιοξειδωτικές ουσίες είναι κάποιες “κοινές” βιταμίνες και μέταλλα όπως η Β-Καροτίνη (προβιταμίνη Α), η βιταμίνη Ε, η βιταμίνη C με τη μορφή του ασκορβικού οξέος, το σελήνιο, κάποιες φυσικές τοκοφερόλες, και το SOD (superoxide dismutase). Στην ουσία οι αντιοξειδωτικές ουσίες είναι πολύ αποτελεσματικές στο να προστατεύουν άλλες ουσίες και συστατικά από την οξείδωση και τη φθορά.
Το οξειδωτικό stress, φαίνεται να σχετίζεται με την παθοφυσιολογία ασθενειών όπως ο διαβήτης και οι καρδιαγγειακές παθήσεις. Μετά από πλήθος μελετών, διαπιστώθηκε ότι τα άτομα με μεταβολικό σύνδρομο καταναλώνουν μικρότερες ποσότητες φρούτων και λαχανικών, με επακόλουθο την μειωμένη πρόσληψη αντιοξειδωτικών ουσιών, σε σχέση με τα άτομα που δεν παρουσιάζουν το σύνδρομο αυτό. Ας ενισχύσουμε λοιπόν την διατροφή μας με τις ουσίες αυτές.
της Παδημητρίου Κωνσταντίνα Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, MSc
Leave a Comment