Τι είναι η αλδοστερόνη και η ρενίνη; Σε ποιες παθήσεις μεταβάλλονται και τι πρέπει να προσεχθεί πριν την εξέταση τους;
της Κλεοπάτρας Ζουμπουρλή, μοριακή βιολόγος, medlabnews.gr
Η μέτρηση της Δραστικότητας της Ρενίνης του πλάσματος (PRA) χρησιμοποιείται στη διαφορική διάγνωση της υπέρτασης. Υπερτασικοί ασθενείς που έχουν χαμηλή δραστηριότητα ρενίνης πιθανώς έχουν ανισορροπία του όγκου των υγρών ενώ τα άτομα με υψηλή δραστηριότητα ρενίνης είναι πιθανώς υπερτασικοί λόγω της αγγειοσυσπαστικής δράσης της αγγειοτενσίνης, μια κατάσταση γνωστή ως νεφραγγειακή υπέρταση. Οι ασθενείς με ιδιοπαθή υπέρταση μπορεί να ελέγχουν τα επίπεδα ρενίνης και αλδοστερόνης προκειμένου να αξιολογηθεί εάν είναι ευαίσθητοι στο αλάτι, γεγονός το οποίο προκαλεί χαμηλά επίπεδα ρενίνης με φυσιολογικά επίπεδα αλδοστερόνης. Αυτό βοηθά στην επιλογή της κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής.
Η μέτρηση των επιπέδων της αλδοστερόνης γίνεται τόσο στο πλάσμα όσο και στα ούρα. Οι πληροφορίες αυτές βοηθούν στη διάγνωση του πρωτοπαθούς αλδοστερονισμού που προκαλείται από βλάβη του φλοιού των επινεφριδίων, και του δευτεροπαθούς αλδοστερονισμού που μπορεί να οφείλεται στην υπερδιέγερση του φλοιού των επινεφριδίων από την αγγειοτενσίνη ή την ACTH.
Η αλδοστερόνη είναι ορμόνη που παράγεται στην φλοιώδη μοίρα των επινεφριδίων, συγκεκριμένα στην σπειροειδή ζώνη και ανήκει στην ομάδα των αλατοκορτικοστεροειδών. Η βιολογική της δράση έχει σχέση με το μεταβολισμό του ύδατος και των ηλεκτρολυτών.
Η έκκριση της αλδοστερόνης ρυθμίζεται από μια σειρά πολύπλοκους μηχανισμούς με κυριότερο το σύστημα ρενίνης – αγγειοτανσίνης και ακολουθούν τα ιόντα καλίου του πλάσματος, η ACTH, τα ιόντα νατρίου, το νατριουρητικό πεπτίδιο, η σωματοστατίνη, το αγγειοκινητικό εντερικό πεπτίδιο κ.α.
Η Ρενίνη είναι ένα πρωτεολυτικό ένζυμο που συντίθεται, αποθηκεύεται και εκκρίνεται από τα παρασπειραματικά κύτταρα των νεφρών και παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση της πίεσης του αίματος, των επιπέδων καλίου και την ισορροπία του όγκου των υγρών. Η δραστικότητα των συστημάτων ρενίνης-αγγειοτασίνης-αλδοστερόνης έχει σαν αποτέλεσμα την παραγωγή της αγγειοτενσίνης II, ενός ισχυρού αγγειοσυσταλτικού, που διεγείρει την παραγωγή της αλδοστερόνης στον φλοιό των επινεφριδίων. Η μειωμένη ροή αίματος στου νεφρού διεγείρει την έκκριση της Ρενίνης και αυξάνει έκκριση της αλδοστερόνης. Η απώλεια αίματος και η μείωση του νατρίου διεγείρουν επίσης την απελευθέρωση της Ρενίνης. Η μεταβολή της θέσης του σώματος από ύπτια σε όρθια, έχει βρεθεί να αυξάνει το επίπεδο της Ρενίνης. Η πρόσληψη νατρίου επηρεάζει επίσης τα επίπεδα της Ρενίνης: υψηλή πρόσληψη νατρίου μειώνει τα επίπεδα Ρενίνης, ενώ η μείωση του νατρίου προκαλεί απελευθέρωση αυξημένων επιπέδων Ρενίνης.
Η υπερβολική παραγωγή αλδοστερόνης η οποία δεν εξαρτάται από το σύστημα της ρενίνης αγγειοτανσίνης, ονομάζεται Πρωτοπαθής Υπεραλδοστερονισμός και έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση αρτηριακής υπέρτασης και υποκαλιαιμίας. Ο πρωτοπαθής υπεραλδοστερονισμός μπορεί να ευθύνεται για έως και το 15% των περιπτώσεων ασθενών με υπέρταση, ιδιαίτερα στη μέση ηλικία.
Οι εξετάσεις αλδοστερόνης και ρενίνης χρησιμοποιούνται για να αξιολογηθεί κατά πόσο τα επινεφρίδια παράγουν τις κατάλληλες ποσότητες αλδοστερόνης και να γίνει διάκριση μεταξύ των πιθανών αιτίων της περίσσειας ή της έλλειψης. Η αλδοστερόνη μπορεί να μετρηθεί στο αίμα ή σε ένα 24-ωρο δείγμα ούρων, όπου μετράται η ποσότητα της αλδοστερόνης που απομακρύνεται στα ούρα σε μια μέρα. Η ρενίνη μετράται συνήθως στο αίμα.
Η μέτρηση της Δραστικότητας της Ρενίνης του πλάσματος (PRA) χρησιμοποιείται στη διαφορική διάγνωση της υπέρτασης. Υπερτασικοί ασθενείς που έχουν χαμηλή δραστηριότητα ρενίνης πιθανώς έχουν ανισορροπία του όγκου των υγρών ενώ τα άτομα με υψηλή δραστηριότητα ρενίνης είναι πιθανώς υπερτασικοί λόγω της αγγειοσυσπαστικής δράσης της αγγειοτενσίνης, μια κατάσταση γνωστή ως νεφραγγειακή υπέρταση. Οι ασθενείς με ιδιοπαθή υπέρταση μπορεί να ελέγχουν τα επίπεδα ρενίνης και αλδοστερόνης προκειμένου να αξιολογηθεί εάν είναι ευαίσθητοι στο αλάτι, γεγονός το οποίο προκαλεί χαμηλά επίπεδα ρενίνης με φυσιολογικά επίπεδα αλδοστερόνης. Αυτό βοηθά στην επιλογή της κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής
Οι εξετάσεις αυτές είναι πιο χρήσιμες για τον πρωτογενή υπεραλδοστερονισμό, επίσης γνωστός ως σύνδρομο Conn, ο οποίος προκαλεί υψηλή πίεση αίματος. Εάν η εξέταση είναι θετική, η παραγωγή αλδοστερόνης μπορεί να αξιολογηθεί περαιτέρω με τη δοκιμασία διέγερσης και καταστολής της.
Τα επίπεδα της αλδοστερόνης και της ρενίνης είναι υψηλότερα το πρωί και μεταβάλλονται μέσα στην ημέρα. Επηρεάζονται από τη στάση του σώματος, από το άγχος και από τα φάρμακα.
Φυσιολογικές Τιμές Αλδοστερόνης
Ενήλικες Όρθια Θέση: 40 – 310 pg/ml
Ενήλικες Ύπτια Θέση: 10 – 160 pg/ml
Τιμές Αναφοράς Ρενίνης
Φυσιολογική πρόσληψη Νατρίου
Ύπτια Θέση: 0.2 – 2.6 ng/ml/h
Όρθια Θέση: 1.5 – 5.7 ng/ml/h
Χαμηλή πρόσληψη Νατρίου
Ύπτια Θέση: Αυξάνεται περίπου 2 φορές σε σχέση με τη φυσιολογική πρόσληψη
Όρθια Θέση: Αυξάνεται περίπου 6 φορές σε σχέση με τη φυσιολογική πρόσληψη
Πιθανές Ερμηνείες Παθολογικών Τιμών Αλδοστερόνης
Αύξηση: Υπερπλασία του φλοιού των επινεφριδίων, αδένωμα που παράγει αλδοστερόνη, κίρρωση του ήπατος με ασκίτη, συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, αιμορραγία, υπερκαλιαιμία, υπονατριαιμία, υποογκαιμία, δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε νάτριο, κακοήθης υπέρταση, νέφρωση, νεφρωσικό σύνδρομο, εγκυμοσύνη, πρωτοπαθής υπεραλδοστερονισμός (σύνδρομο Conn), στρες. Φάρμακα: κορτικοτροπίνη, διαζοξίδη, διουρητικά, υδροχλωρική υδραλαζίνη, νιτροπρωσσικό νάτριο, από του στόματος αντισυλληπτικά, κάλιο.
Μείωση: Νόσος του Addison, δίαιτα υψηλής περιεκτικότητας σε νάτριο, υπερνατριαιμία, υποκαλιαιμία, σύνδρομο απώλειας άλατος, σηψαιμία, τοξιναιμία της κύησης. Φάρμακα: κορτιζόνη, μεθυλντόπα, μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, προπρανολόλη, στεροειδή.
Πιθανές Ερμηνείες Παθολογικών Τιμών Ρενίνης
Αύξηση: Νόσος του Addison, αλδοστερονισμός (δευτεροπαθής), σύνδρομο Bartter, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, κίρρωση, σύνδρομο Conn, όρθια στάση του σώματος για 4 ώρες (διπλασιασμός), ιδιοπαθής υπέρταση (σπάνια), υποκαλιαιμία, υποογκαιμία (που προκαλείται από αιμορραγία), τελευταίο μισό του έμμηνου κύκλου, διατροφή χαμηλή σε νάτριο, νεφροπάθεια (με απώλεια νατρίου), φυσιολογική εγκυμοσύνη, φαιοχρωμοκύττωμα, νεφρική υπέρταση, νεφρικοί όγκοι που παράγουν ρενίνη, απόρριψη του μοσχεύματος. Φάρμακα: διαζοξίδη, οιστρογόνα, φουροσεμίδη, θειική γουανεθιδίνη, υδροχλωρική υδραλαζίνη, μινοξιδίλη, νιτροπρωσσικό νάτριο, σαραλαζίνη, σπιρονολακτόνη, θειαζίδες.
Απαιτείται νηστεία 8 -10 ωρών πριν από την εξέταση.
Εκτός αν υπάρχουν ιδιαίτερες ιατρικές οδηγίες, ο ασθενής θα πρέπει να ακολουθήσει δίαιτα 3 gr σε νάτριο για τουλάχιστον 2 εβδομάδες πριν από την εξέταση. Αυτή η δίαιτα θεωρείται “φυσιολογική” πρόσληψη νατρίου.
ΠΡΟΣΟΧΗ
Η ποσότητα του αλατιού στη διατροφή καθώς και φάρμακά, όπως αναλγητικά της τάξης των μη στερεοειδών, διουρητικά, β-αναστολείς, στεροειδή, αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης (ΜΕΑ) και τα από του στόματος αντισυλληπτικά μπορεί να επηρεάσουν τα αποτελέσματα της εξέτασης. Μερικά από αυτά τα φάρμακα χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της υψηλής αρτηριακής πίεσης. Το άγχος, η άσκηση και η εγκυμοσύνη μπορούν επίσης να επηρεάσουν τα αποτελέσματα της εξέτασης. Ο καφές, το τσάι ή τα αναψυκτικά τύπου κόλα μπορούν να επηρεάσουν την εξέταση του 24-ώρου δείγματος ούρων. Ο γιατρός σας θα σας πει εάν θα πρέπει να αλλάξετε την ποσότητα του νατρίου (αλάτι) που έχετε στη διατροφή σας ή να σταματήσετε την χρήση διουρητικών ή άλλων φαρμάκων ή την καθημερινή σας άσκηση πριν από την εξέταση της αλδοστερόνης.
Η γλυκόριζα μπορεί να μιμηθεί τις ιδιότητες της αλδοστερόνης και θα πρέπει να αποφεύγεται για τουλάχιστον δύο εβδομάδες πριν από την εξέταση, διότι μπορεί να μειώσει την τιμή της αλδοστερόνης. Αυτό αφορά μόνο τα ίδια τα προϊόντα της γλυκόριζας (σκληρή γλυκόριζα). Οι περισσότερες μαλακές γλυκόριζες και άλλες μορφές γλυκόριζας που πωλούνται στη Βόρεια Αμερική δεν περιέχουν πραγματικά γλυκόριζα. Ελέγξτε την ετικέτα της συσκευασίας και εάν δεν είστε σίγουροι πάρτε ένα πακέτο μαζί σας για να ρωτήσετε το γιατρό σας.
Τα επίπεδα της αλδοστερόνης είναι χαμηλά σε σοβαρές νόσους, για αυτό η εξέταση δεν πρέπει να γίνεται, όταν κάποιος είναι πολύ άρρωστος.
Leave a Comment