Σκλήρυνση κατά πλάκας: Μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε;

Νέα δεδομένα για τον έλεγχο και την αντιμετώπιση της νόσου δίνουν σήμερα ελπίδα στους ασθενείς. Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι 10.000 – 12.000 πάσχουν από τη νόσο. Η συντριπτική πλειοψηφία των ατόμων που προσβάλλονται από την ΣΚΠ είναι νέοι 20-40 ετών, ενώ η συχνότητα εμφάνισης της είναι σχεδόν τριπλάσια στις γυναίκες , σε σχέση με τους άνδρες.

Η σκλήρυνση κατά πλάκας (ΣΚΠ) είναι μια πάθηση με πολλές μεταβολές. Στη σκλήρυνση κατά πλάκας μέρος της μυελίνης των νεύρων προσβάλλεται και ερεθίζεται. Όταν η φλεγμονή υποχωρήσει, είναι πιθανόν να μην αφήσει καμία ουλή. Αν όμως συνεχιστεί, τότε καταστρέφεται στο σημείο εκείνο η μυελίνη αφήνοντας μια ουλή που ονομάζεται πλάκα ή σκλήρυνση. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται απομυελίνωση. Επειδή δε οι ουλές εμφανίζονται σε διάφορα μέρη του εγκεφάλου και  ή του νωτιαίου μυελού, για αυτό και η νόσος ονομάζεται και πολλαπλή σκλήρυνση.

Η απομυελίνωση μπορεί να προσβάλει τόσο τα κινητήρια όσο και τα αισθητήρια νεύρα του κεντρικού νευρικού συστήματος και έτσι μπορεί να επιδράσει στην κίνηση, στην αφή ή στις άλλες αισθήσεις. Τα συμπτώματα διαφέρουν πολύ ανάλογα με το ποια νεύρα έχουν προσβληθεί. Μερικά είναι εμφανή, άλλα όμως, όπως η κούραση, η εναλλαγή διάθεσης, η απώλεια πρόσφατης μνήμης και η δυσκολία συγκέντρωσης, είναι συνήθως συμπτώματα ακαθόριστα.

Σύμφωνα με τους γιατρούς, είναι δύσκολο να διαγνωστεί η σκλήρυνση κατά πλάκας, γιατί δεν υπάρχει κάποια εξέταση με την οποία να μπορούμε να είμαστε 100% βέβαιοι. Το ιστορικό των συμπτωμάτων είναι συνήθως ασαφές και τα διαφορετικά συμπτώματα θα μπορούσαν να είναι ίδια με διαφόρων άλλων παθήσεων. Γι΄ αυτό το λόγο, μπορεί να περάσει ένα μεγάλο χρονικό διάστημα μέχρι να διαγνωστεί η σκλήρυνση κατά πλάκας. Οι εξετάσεις γίνονται για να αποκλειστεί η πιθανότητα άλλων ασθενειών και με την “εις άτοπον απαγωγή” να οδηγηθούν οι γιατροί στην πιθανή διάγνωση για ΣΚΠ.

Κύρια συμπτώματα:

Κόπωση
Μούδιασμα
Αδυναμία
Προβλήματα κίνησης
Σπαστικότητα
Προβλήματα όρασης
Γνωστικές δυσλειτουργίες

Η ανίχνευση για ΣΚΠ γίνεται με διάφορους τρόπους:

Ιατρικό ιστορικό

Ο γιατρός ζητάει συνήθως το ιστορικό των συμπτωμάτων. Η περιγραφή τους και η μορφή με την οποία εμφανίζονται μπορεί να υποδείξουν ΣΚΠ. Θα χρειαστεί όμως εξέταση από το γιατρό, όπως και διάφορες εξετάσεις που θα ενισχύσουν την αρχική υπόνοια.

Νευρολογική εξέταση

Μπορεί να γίνει μια συστηματική εξέταση του νευρικού συστήματος με μια σειρά εξετάσεων των αντανακλαστικών ( κτύπημα με το σφυράκι στο γόνατο) ή μέτρηση των αντιδράσεων σε εξωτερικούς ερεθισμούς (τσίμπημα με βελόνα). Μετά από μια εκτεταμένη νευρολογική εξέταση, ο γιατρός είναι σε θέση να παρατηρήσει όποιες δυσλειτουργίες παρουσιάζονται στο νευρικό σύστημα.

Εξετάσεις προ κλητών δυναμικών όρασης και ακοής

Η απομυελίνωση μπορεί να προκαλέσει καθυστέρηση στη μετάδοση των μηνυμάτων μεταξύ των νεύρων. Οι εξετάσεις προκλητών δυναμικών μετρούν το χρόνο που χρειάζεται ο εγκέφαλος για να δεχτεί και μετά να μετατρέψει ένα ερέθισμα. Για το σκοπό αυτό, μικρά ηλεκτρόδια τοποθετούνται στο κεφάλι του εξεταζόμενου και ελέγχουν τα ηλεκτρικά κύματα του εγκεφάλου μετά από οπτικό ή ακουστικό ερέθισμα. Φυσιολογικά, η αντίδραση του εγκεφάλου σε τέτοια ερεθίσματα είναι σχεδόν ακαριαία αλλά, όταν υπάρχουν ουλές στο κεντρικό νευρικό σύστημα, τότε μπορεί να παρουσιαστεί αργοπορία. Η εξέταση αυτή δεν είναι παρεμβατική ούτε επώδυνη κι έτσι ο εξεταζόμενος δε χρειάζεται να μείνει στο νοσοκομείο. Με τη μέθοδο αυτή, ο γιατρός μπορεί να προσδιορίσει το που υπάρχουν ουλές αλλά όχι και τα αίτια που τις προκάλεσαν.

Οσφυονωτιαία παρακέντηση

Η εξέταση αυτή δείχνει το αν υπάρχουν αντισώματα στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό (το υγρό που κυκλοφορεί γύρω από τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό). Τέτοια αντισώματα μπορεί να δημιουργηθούν από ΣΚΠ αλλά και από άλλες νευρολογικές διαταραχές. Κατά την εξέταση, λαμβάνεται με μια βελόνα μικρή ποσότητα υγρού από το νωτιαίο μυελό στο ύψος της οσφυϊκής μοίρας.

Μυελογραφία

Η μυελογραφία είναι μια ακτινογραφία του νωτιαίου μυελού. Κατά την εξέταση αυτή εγχύεται χρωματισμένο υγρό στη σπονδυλική στήλη που η κίνησή του κατά μήκος του νωτιαίου μυελού φαίνεται στην ακτινογραφία. Έτσι, οποιοδήποτε εμπόδιο υπάρξει ανάμεσα στα νεύρα θα φανεί στην ακτινογραφία και ο γιατρός θα μπορέσει να αναγνωρίσει τα συμπτώματα άλλων νόσων αλλά και την πιθανότητα σκλήρυνσης κατά πλάκας. Όπως στην οσφυονωτιαία παρακέντηση, έτσι και στη μυελογραφία, ο εξεταζόμενος ίσως χρειαστεί να μείνει για λίγο στο νοσοκομείο. Η εξέταση δεν είναι επώδυνη, μόνο άβολη.

Μαγνητική τομογραφία

Η μαγνητική τομογραφία είναι μέθοδος των τελευταίων ετών. Πρόκειται για ακτινογραφίες του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού, όπου φαίνονται οι περιοχές που έχουν προσβληθεί από τη ΣΚΠ. Αν και αυτή είναι η μόνη εξέταση στην οποία είναι ορατή η νόσος, δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι 100% αποφασιστικής σημασίας όσον αφορά στην τελική διάγνωση, γιατί ο ανιχνευτής δεν είναι σε θέση να ανιχνεύσει όλες τις περιοχές. Αποτελεί όμως ισχυρή ένδειξη, μαζί με τα άλλα συμπτώματα του ιστορικού του ασθενούς και την εξέταση του γιατρού.

Νέες θεραπείες

Όπως τονίστηκε σε συνέντευξη τύπου που διοργάνωσε η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ατόμων με Σκλήρυνση Κατά Πλάκας με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για τη νόσο, οι νέες θεραπείες δίνουν ελπίδα σε ασθενείς.

Σύμφωνα με τα τελευταία επιστημονικά δεδομένα, ο έλεγχος της νόσου έχει τώρα 4 στόχους: την απουσία υποτροπών, την απουσία ενεργών ή νέων εστιών στη μαγνητική τομογραφία, τη μη εξέλιξη της αναπηρίας και  τέλος τη μείωση του ρυθμού απώλειας του εγκεφαλικού όγκου. “Οι τέσσερις αυτοί θεραπευτικοί στόχοι αναφέρονται πλέον ως NEDA 4 (No Evidence of Disease Activity-καμία ένδειξη ενεργότητας νόσου). Η επίτευξη του NEDA 4, δηλαδή η απουσία ενδείξεων δραστηριότητας της νόσου, θα πρέπει να αποτελεί το απόλυτο θεραπευτικό ζητούμενο από πλευράς ιατρού και ασθενή, για τον καλύτερο έλεγχο της νόσου”, τόνισε ο νευρολόγος /διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών και διευθυντής Νευρολογικής Κλινικής 401 Γενικού Στρατιωτικού Νοσοκομείου Αθηνών Ν. Φάκας.

Η ψυχολόγος– ψυχοθεραπεύτρια  Μ. Τζίτζικα επισήμανε από την άλλη τις τελευταίες επιστημονικές εξελίξεις που αφορούν στην  Ήπια Γνωστική Έκπτωση που εμφανίζεται στην νόσο θέμα και απασχολεί την Παγκόσμια Ιατρική Κοινότητα. Χαρακτηριστικά δήλωσε: “Τα τελευταία χρόνια γίνεται ολοένα και πιο φανερό ότι ασθενείς με ΣΚΠ εκτός από τα σωματικά συμπτώματα μπορεί να εμφανίσουν και διαταραχές γνωστικών λειτουργιών ή ήπια γνωστική έκπτωση  η οποία ενδέχεται να επηρεάσει την ποιότητα ζωής των πασχόντων”.

Όπως τονίστηκε στη συνέντευξη τύπου, η ΣΚΠ δεν είναι θανατηφόρος, δεν είναι μεταδοτική , δεν είναι κληρονομική και συνήθως οι ασθενείς έχουν το ίδιο προσδόκιμο ζωής με αυτό του γενικού πληθυσμού. Ακόμη και οι γυναίκες ασθενείς με την συνεργασία του νευρολόγου και του γυναικολόγου τους και υπό την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή μπορούν να φέρουν στον κόσμο παιδιά και να διατηρήσουν το δικαίωμα τους στην μητρότητα.

Υπολογίζεται ότι 2.500.000 άτομα παγκοσμίως πάσχουν από ΣΚΠ, εκ των οποίων τα 500.000 βρίσκονται στην Ε.Ε. και τα 10.000 – 12.000 στην Ελλάδα. Η συντριπτική πλειοψηφία των ατόμων που προσβάλλονται από την ΣΚΠ είναι νέοι 20-40 ετών, ενώ η συχνότητα εμφάνισης της στις γυναίκες, είναι σχεδόν τριπλάσια, σε σχέση με τους άνδρες.

Πηγή: capitalhealth.gr