Η σωστή διατροφή στη ΧΑΠ. Τροφές που ενισχύουν όσους πάσχουν από Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια

του Αλέξανδρου Γιατζίδη, M.D., medlabnews.gr

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κατατάσσει τη Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) ως τέταρτη αιτία θανάτου διεθνώς, μετά δηλαδή τη στεφανιαία νόσο, τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια και τις οξείες λοιμώξεις του αναπνευστικού

Το συνηθέστερο σύμπτωμα των πασχόντων από ΧΑΠ είναι η δύσπνοια. Στην αρχή μπορεί να εκδηλώνεται μόνο με την άσκηση αλλά στη συνέχεια εκδηλώνεται με το περπάτημα στον ανήφορο, το περπάτημα στο ίσιωμα και στο τέλος ακόμη και με τις απλές καθημερινές κινήσεις μέσα στο σπίτι. Εκτός από τη δύσπνοια ο πάσχων μπορεί, αρκετά συχνά, να έχει καθημερινά έντονο βήχα με παραγωγή πτυέλων. Η νόσος κάνει συχνές παροξύνσεις, συνήθως εξ’αιτίας κάποιας κοινής λοίμωξης του αναπνευστικού και ο ασθενής αναφέρει επιδείνωση της προϋπάρχουσας δύσπνοιας και αύξηση της παραγωγής πτυέλων τα οποία γίνονται πιο παχύρευστα και αποκτούν κίτρινο ή κιτρινοπράσινο χρώμα. Η επιδείνωση αυτή μπορεί να οδηγήσει τον ασθενή στο νοσοκομείο με σοβαρή αναπνευστική ανεπάρκεια. Στα τελικά στάδια της νόσου οι εισαγωγές στο νοσοκομείο είναι πολύ συχνές (μπορεί και 3-4 φορές το χρόνο ή και περισσότερες). Σε κάθε εισαγωγή τα δεδομένα είναι χειρότερα από την προηγούμενη.

Ο εκπνεόμενος αέρας είναι τόσο λιγότερος όσο στενότεροι είναι οι βρόγχοι. Κατά συνέπεια, ο πάσχων από ΧΑΠ που έχει μόνιμα στενούς βρόγχους θα εκπνεύσει με τη μέγιστη προσπάθεια μικρότερο όγκο αέρα συγκριτικά με κάποιον φυσιολογικό. Αυτή η μείωση είναι η κύρια αιτία της δύσπνοιας και όσο επιδεινώνεται η ΧΑΠ τόσο μειώνεται ο αέρας της εκπνοής που σημαίνει μεγαλύτερη δύσπνοια για τον ασθενή.

Η θεραπεία της χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας αποσκοπεί σε τέσσερα βασικά στοιχεία:
1. Να επιβραδυνθεί ο ρυθμός επιδείνωσης της αναπνευστικής λειτουργίας
2. Να προληφθούν οι συχνοί παροξυσμοί της νόσου
3. Να υποχωρήσουν τα συμπτώματα
4. Να βελτιωθεί η ποιότητα της ζωής των ασθενών
Ακρογωνιαίο λίθο της θεραπείας αποτελούν τα βρογχοδιασταλτικά φάρμακα.

Στη θεραπεία της ΧΑΠ πρέπει να ενταχθεί και η αναπνευστική αποκατάσταση με την οποία ο ασθενής μαθαίνει να χρησιμοποιεί επωφελέστερα τους αναπνευστικούς του μύες και έτσι να αισθάνεται μικρότερη δύσπνοια στην προσπάθεια.

Η καθημερινή άσκηση
Η τακτική άσκηση εντός των ορίων που θέτει η δύσπνοια συμ­βάλλει στη διατήρηση της σωματικής υγείας και μειώνει την αναπηρία. Ακόμα και ασθενείς που δεν συνήθιζαν να ασκού­νται μπορούν να ωφεληθούν με βαθμιαίες ασκήσεις, κυρίως στα πλαίσια ενός προγράμματος πνευμονικής αποκατάστα­σης.  Παρόλο που η δύσπνοια περιορίζει τους ασθενείς που πάσχουν από Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια, αντίθετα από ό,τι θα πίστευε κανείς το καθημερινό περπάτημα και η σωματική άσκηση κάνουν καλό. Σχετικές μελέτες έχουν δείξει ότι, όταν οι ασθενείς με αυτή τη νόσο ακινητοποιούνται και κλείνονται μέσα στο σπίτι για να αποφύγουν τη δύσπνοια, χειροτερεύουν την κατάσταση τους. Γιατί; Διότι με την ακινησία ατροφούν οι μύες του υπόλοιπου σώματος -οι οποίοι ζητούν περισσότερο οξυγόνο από τους πνεύμονες- με αποτέλεσμα να αυξάνει η δύσπνοια σε οποιαδήποτε προσπάθεια για κίνηση.

Ακολουθούν μερικές συμβουλές που θα σας βοηθήσουν να μεγιστοποιήσετε την κατανάλωση θερμίδων και να βελτιώσετε την όρεξή σας μέσα στην ημέρα.

• Μικρά γεύματα για… καλύτερες αναπνοές
• Καταναλώστε αλκοόλ σε μέτριες ποσότητες, καθώς μπορεί να συμβάλει στη μείωση των δυσάρεστων συμπτωμάτων της ΧΑΠ.
• Περιορίστε την καφεΐνη, καθώς προκαλεί νευρικότητα και αλληλεπιδρά με ορισμένα φάρμακα.
• Αυξήστε την κατανάλωση φρούτων δίνοντας έμφαση σε όσα αποτελούν καλές πηγές της βιταμίνης C.
• Καταναλώστε περισσότερα δημητριακά ολικής άλεσης.
• Εάν λαμβάνετε διουρητικά φάρμακα αυξήστε την πρόσληψη καλίου. Πλούσια σε κάλιο είναι τρόφιμα όπως η μπανάνα, τα κάστανα, τα καρύδια, το μαρούλι, οι χυμοί πορτοκαλιού και γκρέιπφρουτ, ο ντοματοχυμός, τα φασόλια, οι φακές, ο αρακάς και η πατάτα.
• Η πρόσληψη ενέργειας που είναι απαραίτητη για τον οργανισμό που πάσχει από ΧΑΠ επιτυγχάνεται μέσω θρεπτικών γευμάτων. Αυτά μπορούν να παρασκευάζονται με πλήρες γάλα, μεγαλύτερη ποσότητα ελαιόλαδου ή κρέμα γάλακτος. Τρόφιμα πλούσια σε θερμίδες είναι οι ξηροί καρποί, οι σάλτσες, τα μπισκότα, το παγωτό. Αποφύγετε την πρόσληψη ζάχαρης, καθώς έχει μεν πολλές θερμίδες δεν έχει όμως καμία θρεπτική αξία για τον οργανισμό.
• Καταναλώστε 6 μικρά γεύματα με τροφές που είναι πλούσιες σε θρεπτικά συστατικά. Εάν τρώτε λιγότερες φορές μεγαλύτερα γεύματα, επιβαρύνετε την αναπνοή σας.
• Ετοιμάστε απλά γεύματα τα οποία δεν απαιτούν πολλή από τη δική σας ενέργεια για να μαγειρευτούν.
• Μασήστε αργά και καλά την κάθε σας μπουκιά.
• Για να μη φουσκώσετε, πιείτε νερό ή άλλα ροφήματα μετά το τέλος του γεύματος.
• Πριν το γεύμα σας πηγαίνετε για ένα περπάτημα έτσι ώστε να αυξήσετε την όρεξή σας.

Τροφές που ενισχύουν όσους πάσχουν από ΧΑΠ
Κατανάλωση υγρών: Η επαρκής ενυδάτωση είναι απαραίτητη για την καλή λειτουργία όλου του οργανισμού, αλλά συγκεκριμένα στη ΧΑΠ συμβάλλει και στην αραίωση της βλέννας. Περίπου 8 ποτήρια υγρών θεωρείται η ελάχιστη ημερήσια ποσότητα υγρών που πρέπει να πίνει κανείς. Οταν ο ασθενής αντιμετωπίζει οίδημα, θα πρέπει να περιορίζει την πρόσληψη υγρών. Ορισμένοι ασθενείς εμφανίζουν παράλληλα με τη ΧΑΠ και καρδιακή ανεπάρκεια συνίσταται οι ανάγκες σε υγρά να συζητώντας με τον θεράποντα ιατρό.
Λιπαρά ω-3. Σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες αυτά τα πολυακόρεστα λιπαρά αναπτύσσουν αντιφλεγμονώδη δράση με αποτέλεσμα να ανακουφίζουν και να προστατεύουν τους πνεύμονες. Καλές πηγές λιπαρών ω-3 είναι τα ψάρια και τα θαλασσινά. Ξεχωρίζουν ο σολομός, ο γαύρος, η σαρδέλα και η ρέγκα. Ακολουθούν η πέστροφα, το σκουμπρί, ο ξιφίας και ο τόνος.
Φυτικές ίνες. Συστήνεται αυξημένη πρόσληψή τους επειδή, μεταξύ άλλων, βοηθά στην ομαλή λειτουργία του εντέρου. Πλούσια σε φυτικές ίνες είναι τα φρούτα, τα δημητριακά, τα λαχανικά, τα όσπρια και όλες οι φυτικές τροφές που δεν έχουν υποστεί επεξεργασία.
Βιταμίνη C. Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη βιταμίνης C προσδιορίζεται στα 75-90mg ημερησίως. Οι γιατροί συνιστούν στους ασθενείς με ΧΑΠ να προσλαμβάνουν 100 mg βιταμίνης C επιπλέον. Τρόφιμα με βιταμίνη C είναι το πορτοκάλι, το μπρόκολο, οι φράουλες, το λεμόνι, η πιπεριά.
Βιταμίνη Ε. Η αντιοξειδωτική της δράση προστατεύει τους πνεύμονες από την οξείδωση. Τροφές περιεκτικές σε βιταμίνη Ε είναι οι ξηροί καρποί, με τους ηλιόσπορους, τα φιστίκια και τα αμύγδαλα να ξεχωρίζουν.
Μαγνήσιο. Οι πάσχοντες από ΧΑΠ εμφανίζουν μειωμένη ελαστικότητα στους αναπνευστικούς μυς. Η πρόσληψη μαγνησίου μπορεί να τους βοηθήσει, καθώς το μαγνήσιο είναι σημαντικό για τη σύσπαση και τη χαλάρωση των μυών. Η συνιστώμενη πρόσληψη εξαρτάται από το φύλο του ασθενούς, ενώ επαρκείς ποσότητες μαγνησίου μπορεί να βρει κανείς στο κρέας, τα πράσινα λαχανικά και στα δημητριακά ολικής αλέσεως.
Ασβέστιο. Συμμετέχει επίσης στη χαλάρωση και σύσπαση των μυών. Ως εκ τούτου η πρόσληψή του από ασθενείς με ΧΑΠ θεωρείται απαραίτητη. Τροφές πλούσιες σε ασβέστιο είναι τα γαλακτοκομικά, τα αμύγδαλα, τα ξερά σύκα, τα φασόλια και κάποια είδη ψαριών.
Αλάτι. Η αυξημένη κατανάλωση αλατιού οδηγεί στην κατακράτηση υγρών στο σώμα, κάνοντας έτσι την αναπνοή ακόμη πιο δύσκολη. Θεωρείται ότι ο έλεγχος των ποσοτήτων αλατιού που προσλαμβάνει ο οργανισμός είναι κομβικής σημασίας για τη διατροφική αντιμετώπιση της ΧΑΠ. Κι αυτό επειδή η περιορισμένη πρόσληψη νατρίου προλαμβάνει τον κίνδυνο οιδήματος που επιβαρύνει την αναπνοή. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ο ασθενής θα πρέπει να μην προσθέτει αλάτι στο φαγητό που μαγειρεύει και να αποφεύγει την κατανάλωση έτοιμων τροφών οι οποίες συνήθως περιέχουν νάτριο ως συντηρητικό. Τα έτοιμα φαγητά όπως το σουβλάκι ή η πίτσα, επίσης, είναι ύπουλες τροφές, αφού συνήθως περιέχουν αυξημένες ποσότητες αλατιού για να είναι νόστιμα.

Άλλες τεχνικές περιλαμβάνουν: α. την μειωμένη κατανάλωση έτοιμων γευμάτων, στα οποία χρησιμοποιείται το αλάτι ως μέσο συντήρησης και β. την αντικατάσταση του αλατιού με μπαχαρικά και μυρωδικά.
Ευεργετικό το μπρόκολο στη λειτουργία των πνευμόνων
Το μπρόκολο είναι μια από τις τροφές που ωφελούν σημαντικά τους ασθενείς με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια. Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξε έρευνα επιστημόνων της ιατρικής σχολής Τζον Χόπκινς της Βαλτιμόρης η οποία δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό έντυπο American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι υπάρχει σχέση μεταξύ της πιο σοβαρής μορφής της ασθένειας και της μειωμένης συγκέντρωσης στους πνεύμονες της πρωτεΐνης NRF2. Το μπρόκολο περιέχει ένα συστατικό το οποίο βοηθά στη σταθεροποίηση της συγκεκριμένης πρωτεΐνης στους πνεύμονες. Κατά τη διάρκεια της έρευνας αναλύθηκαν δείγματα ιστών από πνεύμονες καπνιστών και πρώην καπνιστών με ή χωρίς ΧΑΠ.
Οι συγκρίσεις με υγιή πνευμονικό ιστό έδειξαν ότι οι πάσχοντες από ΧΑΠ είχαν σημαντική πτώση της δραστηριότητας των αντιοξειδωτικών που εξαρτώνται από τη NRF2.
Σύμφωνα με τα επιστημονικά συμπεράσματα, η αύξηση της συγκεκριμένης πρωτεΐνης μπορεί να αποκαταστήσει κάποια σημαντικά ένζυμα τα οποία εξισορροπούν τις επιδράσεις του καπνού. Αυτό επετεύχθη στα εργαστήρια σε πειραματόζωα με ισοθειοκυανάτες, όπως η σουλφοραφάνη, η οποία επίσης περιέχεται σε φυσική μορφή στο μπρόκολο.

Ροφήματα για την οξεία βρογχίτιδα
• Πιείτε θυμάρι Όταν λαμβάνεται από το στόμα, το θυμάρι ταξιδεύει στους αεραγωγούς, όπου η ένωση θυμόλη απολυμαίνει τα βακτήρια.
• Φτιάξτε τσάι από φύλλα και μούρα μαύρου σαμπούκου Το εκχύλισμα από μαύρο σαμπούκο είναι αντιικό και έχει αποδειχθεί ότι εμποδίζει την ανάπτυξη βακτηρίων. Δοκιμάστε: βράστε 1 φλιτζάνι νερό, βγάλτε το από τη φωτιά και εμποτιστε 1 κ.γ. άνθη σαμπούκου και 1/2 κ.γ. μούρα σαμπούκου για 10 λεπτά. Πίνετε 2 με 3 φλιτζάνια ημερησίως.

Η ΧΑΠ μπορεί να προληφθεί ή η εξέλιξή της να ανασταλεί με τη διακοπή του καπνίσματος (κυρίως) ή την απομάκρυνση από τον όποιον άλλον εισπνεόμενο βλαπτικό παράγοντα. Συνεπώς, η διακοπή του καπνίσματος είναι η καλύτερη θεραπεία της ΧΑΠ.

Η ΔΙΑΚΟΠΗ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΣΥΝΙΣΤΑ ΤΗΝ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΧΑΠ.

Πηγή: medlabgr.blogspot.com