Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για το AIDS σήμερα. Επιδημιολογικά στοιχεία. Video με τρισδιάστατη απεικόνιση του ιού

της Κασσιανής Τσώνη, medlabnews.gr
Η 1η Δεκεμβρίου καθιερώθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS το 1988, με απόφαση της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας και στη συνέχεια της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ.

Το AIDS. Από το 1981 που παρατηρήθηκε κλινικά στις ΗΠΑ, γύρω στα 25.000.000 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους, ενώ 33.000.000 είναι φορείς του ιού HIV.

Ο ιός του AIDS που ονομάζεται και ιός HIV ή ιός της ανθρώπινης ανοσολογικής ανεπάρκειας, δρα καταστρέφοντας κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, τα οποία διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην προστασία του οργανισμού και τον αφήνει εκτεθειμένο σε βαριές λοιμώξεις ή διάφορες μορφές καρκίνου. Δυστυχώς δεν έχει ακόμη παρασκευαστεί εμβόλιο και δεν υπάρχει θεραπεία αποτελεσματική για τη νόσο, γεγονός που την κατατάσσει ως μία από τις φονικότερες επιδημίες στην παγκόσμια ιστορία.

Μπορεί να μεταδοθεί μέσω της χωρίς προφυλακτικό σεξουαλικής επαφής (πρωκτική, κολπική, στοματική) ή μέσω της από κοινού χρήσης αιχμηρών αντικειμένων (ξυραφάκια, βελόνες, σύριγγες) με HIV οροθετικό άτομο και από μία HIV οροθετική μητέρα στο νεογνό κατά τη διάρκεια της κύησης, του τοκετού και του θηλασμού.

Ο ιός δεν μεταδίδεται μέσω της καθημερινής κοινωνικής επαφής (χειραψία, αγκαλιά, φιλί στο μάγουλο), των κουνουπιών ή άλλων εντόμων, της από κοινού χρήσης οικιακών σκευών, του σάλιου, των δακρύων, του ιδρώτα, του αέρα ή του νερού.

Η άγνοια για το AIDS προκαλεί πανικό. Η ελλιπής ενημέρωση μας κάνει να ξεχνάμε το σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα. Όταν η κοινωνία είναι απορριπτική προς τους φορείς και του ασθενείς με AIDS, αυτοί προτιμούν να μην καταφεύγουν στο γιατρό, να κρύβουν τη μόλυνσή τους φοβούμενοι τον κοινωνικό αποκλεισμό.

Είναι απαραίτητο, ο φορέας να μπορεί να υπολογίζει στη συμπαράσταση και βοήθεια των συνανθρώπων του. Η συμπαράσταση αυτή, όχι μόνο δε μας εκθέτει σε κίνδυνο αλλά συμβάλλει στον περιορισμό της εξάπλωσης της νόσου.

Τα στοιχεία που δημοσιοποιεί το ΚΕΕΛΠΝΟ δείχνουν μείωση των κρουσμάτων για το 2015. Οι επιστήμονες του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, μέσα από την καταγραφή των περιστατικών, σημειώνουν πως μετά την έκρηξη κρουσμάτων την  περίοδο 2011-2013, που αφορούσαν στην πλειοψηφία τους χρήστες ενδοφλέβιων ουσιών, το πρώτο δεκάμηνο του 2015 τα στοιχεία είναι αρκετά ενθαρρυντικά, καθώς υπάρχει σταθερή μείωση. Ταυτόχρονα όμως αναδεικνύεται ακόμη ένα πρόβλημα που μαστίζει και την ελληνική κοινωνία, αυτή της μετάδοσης του ιού HIV μέσω της σεξουαλικής επαφής κυρίως σε ότι αφορά τις επαφές μεταξύ ανδρών, καθώς δεν γίνεται η απαραίτητη χρήση προφυλακτικού.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το σύστημα υποχρεωτικής δήλωσης των περιστατικών HIV/AIDS και των θανάτων εξαιτίας της λοίμωξης του ΚΕΕΛΠΝΟ, μέχρι και τις 31η Οκτωβρίου 2015 έχουν καταγραφεί 15.109 πειστατικά HIV λοίμωξης, με το 82,7% να αφορά άνδρες. Εξ αυτών 3.782 έχουν εμφανίσει AIDS και περίπου 7.700 υποβάλλονται σε αντιρετροϊκή θεραπεία. Από τη νόσο έχουν αποβιώσει 2.562 άτομα.

Σε ότι αφορά το πρώτο 10μηνο του 2015, δηλώθηκαν στο ΚΕΕΛΠΝΟ 667 νέες λοιμώξεις, εκ των οποίων οι 590 (88,5%) αφορούσαν άνδρες και οι 77 (11,5%) γυναίκες. όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση του ΚΕΕΛΠΝΟ «ο αριθμός των περιστατικών το 2015 ειναι περίπου ίδιος με αυτόν του 2014».

Αναφορικά με την HIV λοίμωξη στους χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών, συγκριτικά με τη διετία 2011-2013, το 2014 και το πρώτο 10μηνο του 2015 η πορεία των κρουσμάτων είναι πτωτική και τα περισσότερα δηλωθέντα αφορούσαν άτομα που είχαν μολυνθεί μέσω σεξουαλικής επαφής, κυρίως μεταξύ ανδρών.

Έτσι, οι δηλωθέντες οροθετικοί έως τις 31η Οκτωβρίου του 2015 ανέρχονται σε 71, οι άνδρες που είχαν σεξουαλικές επαφές με άνδρες 329 και τα ετερόφυλα άτομα σε 100.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΚΕΕΛΠΝΟ, την περίοδο 2011-2013 σημειώθηκε στην Ελλάδα μία έκρηξη του HIV στους χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών. Οι περισσότερες μολύνσεις από τον HIV σε χρήστες καταγράφηκαν το 2012, ενώ το 2013 ο αριθμός των περιστατικών στην ομάδα των χρηστών παρέμεινε υψηλός, αλλά σαφώς μικρότερος συγκριτικά με το 2012.

Συμπερασματικά στην Ελλάδα μετά τη μεγάλη επιδημία στους χρήστες την περίοδο 2011-2013 παρατηρείται μείωση των περιστατικών HIV λοίμωξης το πρώτο δεκάμηνο του 2015, τόσο συνολικά, όσο και ειδικά στην ομάδα των χρηστών. Οι περισσότερες μεταδόσεις του ιού αποδίδονται και πάλι στη σεξουαλική επαφή κυρίως σε αυτή μεταξύ των ανδρών. Παρά τα ενθαρρυντικά μηνύματα που προκύπτουν από τα στοιχεία του συστήματος υποχρεωτικής δήλωσης, δεν μπορεί να υπάρχει εφησυχασμός, αφενός γιατί η επιδημία στον πληθυσμό των χρηστών μπορεί να επανακάμψει, αφετέρου διότι η διεθνής εμπειρία έχει δείξει αυξημένα επίπεδα σεξουαλικής μετάδοσης του HIV μετά από παροδικό ή και μόνιμο έλεγχο επιδημιών σε χρήστες.

Αναμένεται μέχρι το τέλος του έτους, να δηλωθούν 850 νέα κρούσματα. Αξίζει να τονισθεί ότι εξακολουθεί η μείωση μεταξύ των χρηστών ενδοφλεβίως τοξικών ουσιών (15% περίπου στο σύνολο). Σταθερά πρώτο παραμένει το ποσοστό μεταξύ των MSM και αποτελεί σημείο προβληματισμού για νέες προτάσεις για την πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση. Ιδιαίτερος προβληματισμός έχει αναπτυχθεί για τα άτομα που διαγιγνώσκονται με ήδη προχωρημένη νόσο στους μετακινούμενους πληθυσμούς, στους χρήστες IV τοξικών ουσιών και στους προσωρινά φυλασσόμενους με προβλήματα στην επικοινωνία, ταυτοποίηση, την χορήγηση των φαρμάκων και την περαιτέρω παρακολούθησή τους.

Αριθμός ρεκόρ μολύνσεων από τον ιό HIV καταγράφηκε στην Ευρώπη αλλά και την Κεντρική Ασία το 2014, ανακοίνωσε σήμερα η Ευρωπαϊκή Ένωση και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ). Το ένα τρίτο των περιστατικών καταγράφηκε σε μετανάστες,

Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών (ECDC) με έδρα τη Στοκχόλμη και ο ΠΟΥ κατέγραψαν 142.000 νέες διαγνώσεις το 2014, αριθμός που δεν έχει ξαναπαρουσιαστεί από την εμφάνιση της ασθένειας στην ήπειρο το 1980.

Σημαντικό στοιχείο αποτελεί και το γεγονός ότι το 31% των ανθρώπων που μολύνθηκαν από τον ιό HIV έχει γεννηθεί σε άλλη χώρα από αυτή που διαγνώστηκε.

«Όταν οι πρόσφυγες και οι μετανάστες είναι θύματα κοινωνικού αποκλεισμού στις χώρες υποδοχής τους, γίνονται πιο επιρρεπείς στο να μολυνθούν από τον ιό HIV και αυτό ενδέχεται να τους οδηγήσει σε επικίνδυνες συμπεριφορές», αναφέρει η διευθύντρια του ΠΟΥ στην Ευρώπη Ζουζάνα Γιάκαμπ.

«Εμείς στον ΠΟΥ ζητάμε από όλες τις χώρες στην Ευρώπη να προσφέρουν υπηρεσίες ελέγχου, πρόληψης και θεραπείας του ιού HIV σε όλους τους πρόσφυγες και μετανάστες ανεξαρτήτως του νομικού τους καθεστώτος. Είναι ο πιο ασφαλής τρόπος να προστατευθεί ο πληθυσμός», τόνισε.

Όσον αφορά για τον τρόπο μετάδοσης; «Η μετάδοση του ιού μεταξύ ετεροφυλόφιλων ευθύνεται για την αύξηση των μολύνσεων στην ανατολική Ευρώπη, ενώ (στις χώρες αυτές) σημαντικό ποσοστό αποτελεί και η μετάδοση μέσω των ενέσιμων ναρκωτικών. Στις χώρες της ΕΕ και του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου ο κύριος τρόπος μετάδοσης του ιού HIV είναι οι σχέσεις μεταξύ ανδρών», υπογραμμίζουν οι δύο θεσμοί.

Νέα φάρμακα

Το 2015 ήταν μια καλή χρονιά καθώς νέα φάρμακα, πιο δραστικά, με πλεονεκτήματα στην φαρμακοκινητική, στη μορφή, στη συμμόρφωση, και στη χώρα μας, στο οπλοστάσιο των γιατρών που ασχολούνται με την θεραπεία των ατόμων με HIV λοίμωξη.

Πρόκειται άμεσα να κυκλοφορήσουν σκευάσματα με συνδυασμούς νέων δραστικών ουσιών, με καλύτερο profil αντοχής, μεγαλύτερης δραστικότητας και λιγότερων ανεπιθύμητων ενεργειών (αναστολείς ιντεργράσης και TAF, μιας πρόδρομης μορφής της τενοφοβίρης).

Η χορήγηση της αντιρετροϊκής αγωγής στην εποχή της οικονομικής κρίσης, με τα νέα επιστημονικά δεδομένα, προτείνεται να είναι καθολική σε όλους τους ασθενείς με HIV λοίμωξη, για βελτίωση του προσδόκιμου επιβίωσης, που δεν διαφέρει πλέον του γενικού πληθυσμού, μείωση της εξέλιξης σε πλήρες AIDS, μείωση των συννοσηροτήτων αλλά και ελαχιστοποίηση της μετάδοσης της νόσου, δεδομένου ότι οι υπό θεραπεία ασθενείς θα έχουν καταστείλει το ιικό τους φορτίο.

Σήμερα, τρεις δεκαετίες μετά την πρώτη περιγραφή κρουσμάτων AIDS, το νόσημα εξακολουθεί να αποτελεί μείζον πρόβλημα της Δημόσιας Υγείας. Η επιδείνωση των οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών και η δομική αστάθεια δημιουργούν ευνοϊκό υπόστρωμα για αύξηση της διασποράς και επέκταση σε πληθυσμιακές ομάδες πέραν των έως τώρα πληττομένων

Η οικονομική κρίση που πλήττει τη χώρα μας απαιτεί να επανεξετάσουμε τις δαπάνες μας και σ’ αυτόν τον τομέα, ώστε να διατίθενται με πιο ορθολογικό τρόπο.

Ο HIV είναι ένας ιός. 
Μερικοί ιοί, όπως αυτοί που προκαλούν το κοινό κρυολόγημα ή την γρίπη, παραμένουν στο σώμα μόνο για μερικές μέρες. Μερικοί ιοί, όπως ο HIV, δεν φεύγουν ποτέ. Ο ιός του AIDS είναι ένας ρετροϊός· έχει δηλαδή γενετικό υλικό το RNA, το οποίο με τη δράση ενός ενζύμου που λέγεται αντίστροφη μεταγραφάση μετατρέπεται σε DNA για να ενσωματωθεί στο γονιδίωμα του ανθρώπου. Ενα χαρακτηριστικό του ιού HIV, είναι η πολύ μεγάλη μεταλλακτικότητά του· κάπου δύο εκατομμύρια υψηλότερη από εκείνη που παρατηρείται στα γονίδια του πυρήνα. Και αυτό οφείλεται στο ότι η αντίστροφη μεταγραφάση που μετατρέπει το RNA σε DNA είναι πολύ επιρρεπής στα λάθη κατά την αντιγραφή· της ξεφεύγουν δηλαδή αντιγραφικά λάθη όταν προστίθενται τα νουκλεοτίδια στη σειρά για να γίνει το DNA και προκύπτουν μεταλλάξεις. Όταν κάποιος μολύνεται με τον HIV, γίνεται “HIV οροθετικός” και θα είναι για πάντα HIV οροθετικός. Με την πάροδο του χρόνου, η HIV νόσος μολύνει και εξοντώνει τα λευκά αιμοσφαίρια που λέγονται CD4 λεμφοκύτταρα (ή “Τ κύτταρα”) και μπορεί να αφήσουν το σώμα ανίκανο να καταπολεμήσει κάποιες μολύνσεις και καρκινογενέσεις.

Ο ιός HIV έχει απομονωθεί από το αίμα, το σπέρμα, τα κολπικά υγρά, το εγκεφαλονωτιαίο υγρό και το μητρικό γάλα. Έχει απομονωθεί επίσης από το σάλιο, τα δάκρυα, τα ούρα, τον ιδρώτα και τα βρογχικά εκκρίματα, χωρίς όμως να έχει αναφερθεί μέχρι σήμερα περίπτωση μετάδοσης μέσω επαφής με τα συγκεκριμένα βιολογικά υγρά. Προς την κατεύθυνση αυτή συμβάλλει, αφενός η περιεχόμενη σ’ αυτά ποσότητα του ιού που είναι τόσο μικρή, ώστε καθίσταται αδύνατη η μετάδοσή του σε άλλους ανθρώπους, που ζουν μαζί με τους φορείς στο ίδιο σπίτι ή έχουν απλή κοινωνική ή εργασιακή σχέση και αφετέρου η μεγάλη ευπάθεια του HIV στο εξωτερικό περιβάλλον. Με τον τρόπο αυτό και παρά το γεγονός ότι είναι δυνατή η επιβίωση ελάχιστων ιικών σωματίων στο εξωτερικό περιβάλλον για διάστημα πολλών ωρών, δεν είναι εφικτή η έμμεση μετάδοση του HIV από επαφή με μολυσμένα αντικείμενα.