Ζεστό ή κρύο στον πόνο, στα τραύματα, στον πυρετό, στις πέτρες στα νεφρά, της χολής, στον πόνο περιόδου;

του Ξενοφώντα Τσούκαλη, M.D., medlabnews.gr

Σηκώνεστε πιασμένοι ή μετά από την άσκηση πονάτε. Η εύλογη απορία όλων είναι πάγος ή έμπλαστρο ή κάποια θερμοφόρα; Είναι συχνά δύσκολο για τους ασθενείς να καθορίσουν αν το ζεστό ή το κρύο είναι κατάλληλο για τον πόνο που έχουν. Παρόλο που το ζεστό προσφέρει άμεση ανακούφιση μπορεί να προκαλέσει επιδείνωση του τραυματισμού.  Επίσης μη σωστή χρήση πάγου μπορεί να παρατείνει τον χρόνο αποκατάστασης.

Αν, για παράδειγμα, τοποθετήσετε μία θερμοφόρα στην περιοχή της κοιλιάς, θα διευκολύνετε τη ροή του αίματος στο εν λόγω σημείο και θα ευνοήσετε τη χαλάρωση των μυών. Αν αντιθέτως χρησιμοποιήσετε μία παγοκύστη, τότε θα περιορίσετε την ποσότητα του αίματος στην περιοχή, αφού θα μικρύνει η διάμετρος των αιμοφόρων αγγείων.

Γι’ αυτό, σε γενικές γραμμές, το ζεστό ενδείκνυται όταν υπάρχουν πόνοι που οφείλονται σε συσπάσεις των μυών, ενώ το κρύο προβλέπεται για όλες τις διαταραχές που προέρχονται από κάποια φλεγμονή ή αιμορραγία, δηλαδή σε περιπτώσεις όπου το σημείο που νοσεί, παρουσιάζεται ζεστό, πρησμένο και κοκκινισμένο (μελανιασμένο, αν υπάρχει αιμάτωμα).

Ο πάγος είναι απαραίτητος σε θλάσεις, σε διαστρέμματα, σε κακώσεις. Τον χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να μειώσουμε φλεγμονές, οιδήματα, πόνους και αιματώματα.

Η αποθεραπεία   βοηθά στην μείωση της αιματικής ροής στην περιοχή του τραυματισμού. Αυτό είναι ευεργετικό κατά την διάρκεια της φάσης της φλεγμονής (οι πρώτες 48 ώρες μετά τον τραυματισμό ή της υποτροπής) όπου βοηθά στην υποχώρηση της φλεγμονής και του οιδήματος. Ο πάγος επίσης μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση του πόνου και στην μείωση του μυϊκού σπασμού.

Σε αυτές τις περιπτώσεις συνιστάται τουλάχιστον τρεις φορές την ημέρα για δεκαπέντε με είκοσι λεπτά η τοποθέτηση πάγου στην περιοχή (φυσικά με τη χρήση πετσέτας και όχι άμεσης επαφής με το δέρμα για να μην προκληθούν εγκαύματα). Αν υπάρχει η δυνατότητα ξεκούρασης καλό θα ήταν να ληφθεί και ένα αντιφλεγμονώδες, αν δεν υπάρχει χρόνος για ξεκούραση καλύτερα να το αποφύγετε γιατί το μόνο που θα γίνει θα είναι να καλυφθεί επιφανειακά ο πόνος και υπάρχει κίνδυνος στο μέλλον για χειρότερο τραυματισμό στο ίδιο σημείο.

Σε συνδυασμό με την αποθεραπεία (στις πρώτες 48 ώρες) επιπρόσθετα μέτρα για την μείωση της αιματικής ροής αποτελούν:

•Ανάπαυση (αποφυγή όλων των δραστηριοτήτων που το επιδεινώνουν)

•Ανύψωση  του πάσχοντος μέλους ( πιο ψηλά από το επίπεδο της καρδιάς)

•Επίδεση (χρήση ελαστικού επιδέσμου )

Το ζεστό μπορεί να χρησιμοποιηθεί  για να επισπεύσει την θεραπεία από την στιγμή που έχει ολοκληρωθεί η φάση της φλεγμονής η οποία διαρκεί τρεις μέρες. Παρόλα αυτά  σε περίπτωση υποτροπής του τραυματισμού το χρονικό αυτό διάστημα αυξάνεται.

Η θερμοθεραπεία χρησιμοποιείται  αφού περάσουν 48 ώρες από την στιγμή του τραυματισμού. Επίσης δεν χρησιμοποιείται όταν έχουν περάσει οι 48  ώρες αλλά έχουμε ακόμα συμπτώματα φλεγμονής ( πόνος στην ξεκούραση και πόνος το πρωί ο οποίος ελαττώνετε με τις πρώτες μας κινήσεις).

Εφαρμόζουμε ένα θερμό επίθεμα για  10 με 20 λεπτά στην περιοχή του τραυματισμού 2 με 3 φόρες την ημέρα. Η εφαρμογή του ζεστού γίνετε πριν από τυχόν πρόγραμμα άσκησης. Τέλος η θερμοκρασία είναι τέτοια έτσι ώστε να νιώθουμε μια ευχάριστη αίσθηση ζεστού, για να το ρυθμίσουμε αυτό τυλίγουμε το επίθεμα με μια πετσέτα.

Αν χρησιμοποιηθεί με τον σωστό τρόπο, ο πάγος ή το ζεστό, ο ασθενής μπορεί να επωφεληθεί άμεσα και αποτελεσματικά όσον αφορά την μείωση του οιδήματος, της φλεγμονής,  της αιμορραγίας, του μυϊκού σπασμού και του πόνου. Επίσης η κρυοθεραπεία και η θερμοθεραπεία επιταχύνουν την επούλωση και την αποκατάσταση του τραυματισμού.

Θερμαντική ή έμπλαστρο ή θερμοφόρα έχουν θεραπευτικά αποτελέσματα και μας ανακουφίζουν όταν υπάρχει μυϊκός σπασμός, πιο συγκεκριμένα κάποιο πιάσιμο, ψύξη ή λουμπάγκο. Σε αυτές τις περιπτώσεις θέλουμε να αυξήσουμε την αιμάτωση του μυ και να τον χαλαρώσουμε, αυτή ακριβώς την δράση έχουν αυτά τα δυο σκευάσματα. Για να διώξουμε πιο γρήγορα την ενόχληση θα μπορούσε να βοηθήσει ένα ζεστό μπάνιο, ένα μασάζ, καθώς επίσης και η λήξη κάποιου μυοχαλαρωτικού χαπιού.

Ο περισσότερος κόσμος πιστεύει εσφαλμένα ότι η αντιμετώπιση της αυξημένης σωματικής θερμοκρασίας γίνεται απαραίτητα με το κρύο. Δεν είναι όμως ακριβώς έτσι τα πράγματα. Όταν ο πυρετός ανεβαίνει, ο εγκέφαλος καταγράφει ως φυσιολογική τη νέα θερμοκρασία (δηλαδή πάνω από τους 37 βαθμούς). Γι’ αυτόν τον λόγο, αισθάνεστε ρίγη: σε εκείνη τη φάση, θα πρέπει να σκεπαστείτε με ένα ελαφρύ πάπλωμα, για να αντιμετωπίσετε το κρύο. Μόλις ανεβεί ο πυρετός και σταθεροποιηθεί, θα αρχίσετε να αισθάνεστε αντιθέτως ζέστη και τότε θα πρέπει να σκεπαστείτε με κάτι ακόμα πιο βαρύ, για να ιδρώσετε και να πέσει η θερμοκρασία σας. Η εφίδρωση αποτελεί τον πιο ριζικό τρόπο πτώσης του πυρετού και όχι το χλιαρό ντους, το οποίο αποτελεί μία πιο προσωρινή λύση. Σε κάθε περίπτωση όμως, θα βοηθήσει πολύ να κάνετε συχνές κομπρέσες στο μέτωπό σας με δροσερό νερό.

Ο κολικός του νεφρού προκαλείται από το πέρασμα ενός λίθου στις ουροφόρους οδούς. Όταν αυτός κινείται και διασχίζει τον ουρητήρα, τότε ερεθίζει τον βλεννογόνο των ουροφόρων οδών, με αποτέλεσμα να προκαλεί σπασμούς στους γύρω μύες, που μεταφράζονται με έντονο πόνο. Στην προκειμένη περίπτωση, η θερμότητα ευνοεί τη χαλάρωση του μυϊκού συστήματος και καταπραΰνει τους σπασμούς. Βέβαια η θερμοθεραπεία δεν χρησιμεύει στην απομάκρυνση του λίθου, ο οποίος μπορεί να αποβληθεί αν πιείτε πολύ νερό, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις απαιτείται λιθοτριψία ή χειρουργική αφαίρεση.

Οι πέτρες στη χολή δεν προκαλούν συνήθως διαταραχές, όμως κάποιες φορές μπορεί να αποτελέσουν αιτία για κοιλιακούς κολικούς, εξαιτίας φλεγμονής στα τοιχώματα της χοληδόχου κύστης ή των χοληφόρων οδών που προκαλείται από την κίνηση των λίθων. Σε αντίθεση με τον κολικό του νεφρού, η σωστή επιλογή στην προκειμένη περίπτωση είναι η παγοκύστη, καθότι ο πόνος προκαλείται από τη δράση των αμυντικών κυττάρων του οργανισμού που μεταφέρονται από το αίμα. Με το κρύο θα φρενάρετε τη ροή του αίματος και θα καταφέρετε να περιορίσετε τη φλεγμονή. Αν υποφέρετε ωστόσο από συχνούς κολικούς, τότε ίσως είναι απαραίτητο να υποβληθείτε σε χολοκυστεκτομή.

Οι πόνοι που ταλαιπωρούν πολλές γυναίκες κατά τη διάρκεια της εμμηνόρροιας, προκαλούνται κατά κύριο λόγο από τις μυϊκές συσπάσεις της μήτρας.  Σε αυτήν την περίπτωση, η θερμότητα μπορεί να προσφέρει βοήθεια, καθότι μειώνει τους σπασμούς και καταλαγιάζει τον πόνο.

Όταν ο πόνος προέρχεται από μία φλεγμονή (όπως σε περίπτωση ύπαρξης φλεγμονής στις πολυκυστικές ωοθήκες), συστήνεται να καταφύγετε στο κρύο

Και φυσικά πάντα να συμβουλεύεστε τον γιατρό σας

Η υπερβολική έκθεση στη ζέστη και τον ήλιο μπορεί αν προκαλέσει δυσάρεστες εκπλήξεις και ξαφνική πτώση της πίεσης, ο οργανισμός διαστέλλει τα αιμοφόρα αγγεία έτσι ώστε να φτάνει περισσότερο αίμα στο δέρμα και αν αποβάλλεται με αυτόν τον τρόπο η υπερβολική θερμότητα. Όμως, κάποια στιγμή η αγγειοδιαστολή ρίχνει απότομα την πίεση του αίματος, προκαλώντας λιποθυμία, κρύο ιδρώτα, απρόσμενο αίσθημα κόπωσης, σύγχυση και κακοδιαθεσία. Σε αυτή τη περίπτωση, η καλύτερη λύση είναι αναμφίβολα το κρύο, ή ακόμα καλύτερο το δροσερό.

Αν λοιπόν υποφέρετε από θερμοπληξία, θα πρέπει να μεταφερθείτε σε ένα δροσερό και αεριζόμενο χώρο και να βάλετε υγρά επιθέματα με κρύο νερό στο κεφάλι και το μέτωπο σας. Ακόμα, πιείτε αρκετό νερό  για να αναπληρώσετε τα υγρά και τα μεταλλικά άλατα που έχουν χαθεί μέσω της εφίδρωσης. Αν δεν συνέλθετε σε διάστημα μισής ώρας, τότε συμβουλευτείτε το γιατρό σας, γιατί μπορεί να χρειαστεί να σας χορηγήσει κάποια φάρμακα.