Προβλήματα και άγχος: Ψυχανα-λύστε τα!

Κάθε πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε στην καθημερινότητά μας έχεις διάφορες πλευρές και πιθανές λύσεις τις οποίες εμείς, πολλές φορές, αδυνατούμε να δούμε γιατί εγκλωβιζόμαστε σε ένα συναισθηματικό αδιέξοδο.

Η αντιμετώπιση αυτή των προβλημάτων είναι ουσιαστικά αυτοκαταστροφική αφού ανακυκλώνουμε τα αρνητικά συναισθήματα που μας προκαλεί η δύσκολη κατάσταση που έχουμε να αντιμετωπίσουμε νιώθοντας πανικό, άγχος, φόβο, πικρία, θυμό ή και άρνηση να δούμε τις πραγματικές διαστάσεις ενός ζητήματος. Η γνωστική ψυχολογία, ωστόσο, μας διδάσκει ότι μπορούμε να εκπαιδεύσουμε τον εαυτό μας ώστε να αντιδρά πιο αποτελεσματικά απέναντι στα προβλήματα και τελικά να αντιμετωπίζουμε τις  δυσκολίες με πιο παραγωγικό τρόπο. Έτσι τα προβλήματα από εμπόδια μετατρέπονται σε σταθμούς αυτοβελτίωσης.

Ένας ψυχολόγος που εφαρμόζει το μοντέλο της γνωστικής επιστήμης θα σας επισημάνει ότι κάθε πρόβλημα αποτελείται από διάφορα μέρη τα οποία πρέπει να μάθουμε να αποκωδικοποιούμε. Πώς μπορεί όμως να γίνει αυτό πρακτικά;

Πιάστε μολύβι και χαρτί

Ας υποθέσουμε ότι αντιμετωπίζετε ένα πρόβλημα στο χώρο εργασίας το οποίο σας δημιουργεί μεγάλη ψυχολογική αναστάτωση και άγχος καθώς δεν ξέρετε πώς να το επιλύσετε. Λόγω του καθημερινού σας άγχους νιώθετε μεγαλύτερη ανασφάλεια και αντιδράτε παρορμητικά με μικρές εκρήξεις θυμού, ενώ δυσκολεύεστε να συγκεντρωθείτε καθώς το πρόβλημα σας φαίνεται άλυτο. Είναι όμως έτσι;

Αντί να εύχεστε μάταια στην επίλυση του προβλήματος, εξετάστε τις επιλογές σας.

·         Σχηματίστε στο κέντρο μιας σελίδας ένα ορθογώνιο και σημειώστε σε αυτό με δύο σύντομες φράσεις ποιο είναι το πρόβλημα που σας απασχολεί, τουλάχιστον όπως το έχετε εντοπίσει σε πρώτη φάση. Μην σκεφτείτε πολύ γράψτε τις πρώτες λέξεις που σας έρχονται στο μυαλό με βάση αυτό που νιώθετε εκείνη τη στιγμή.

·         Με ένα βέλος από κάτω καταγράψτε τα αρνητικά συναισθήματα που αυτή η κατάσταση σας προκαλεί. (αγωνία, θυμό κ.λπ.) Προσπαθήστε να είστε ειλικρινής με τον εαυτό σας και καταγράψτε ό,τι αισθάνεστε ακόμη και αν δεν μπορείτε να το δικαιολογήσετε σε αυτή τη φάση. Για παράδειγμα μπορεί ακόμη και ένα θετικό γεγονός να μας προκαλεί αρνητικά συναισθήματα.

·         Από κάτω, σημειώστε τα άτομα που εμπλέκονται στην κατάσταση που σας απασχολεί και τα οποία μπορεί να αποτελούν την πηγή των συναισθημάτων σας.

·         Στη συνέχεια καταγράψτε όσο πιο σύντομα και περιεκτικά μπορείτε τις σκέψεις σας γύρω από το θέμα.

·         Από κάτω γράψτε τη λέξη «Αιτία» και αναρωτηθείτε για την πραγματική αιτία του ζητήματος που έχει προκύψει.

·         Σε αυτή τη φάση προσπαθήστε να θυμηθείτε και να καταγράψετε τις αντιδράσεις σας πριν, και τα διάρκεια του προβλήματος. Πάνω από το αρχικό σχήμα όπου καταγράψατε το πρόβλημα, σημειώστε τις αντιδράσεις σας πριν από την εμφάνιση του ζητήματος. Κάτω από τις τελευταίες σας σημειώσεις σχετικά με τα αίτια του προβλήματος καταγράψτε τις αντιδράσεις σας κατά τη διάρκεια του ζητήματος, ακόμη και αν αυτές σας δημιουργούν εκ των υστέρων αρνητικά συναισθήματα.

·         Έχοντας αναβιώσει ουσιαστικά όλη την κατάσταση αναρωτηθείτε σε αυτή τη φάση Τι θα θέλατε να ισχύει ώστε να νιώθετε καλύτερα. Προσοχή: Μην προσπαθήσετε να εξηγήσετε το πρόβλημα λογικά αλλά επικεντρωθείτε στην ιδεατή για εσάς προσωπικά λύση.

Η καταγραφή αυτή του προβλήματος και των συναισθημάτων μας αποτελεί ουσιαστικά μια πρώτη αποκρυπτογράφηση ενός θέματος που αρχικά έμοιαζε απροσπέλαστο. Παράλληλα, η καταγραφή των συναισθημάτων μας είναι από μόνη της μια λυτρωτική διαδικασία, αφού τα περισσότερες φορές τα προβλήματα μας δημιουργούν ανάμικτα συναισθήματα και σύγχυση.

·         Αφήστε το χαρτί για λίγη ώρα στην άκρη και επανέλθετε σε αυτό στο τέλος της ημέρας. Με μια πρώτη ματιά θα συνειδητοποιήσετε ότι έχετε μπροστά σας ένα χρονογράφημα του ζητήματος. Αξιολογείστε τις αντιδράσεις σας; Είναι ανάλογες με το βάρος του ζητήματος ή οφείλονται και σε προσωπική ανασφάλεια; Πώς αξιολογείτε τώρα το θέμα; Συμφωνείτε με την αρχική διατύπωση του προβλήματος ή έχετε καταλήξει σε νέο συμπέρασμα; Διαβλέπετε μήπως τώρα πιθανές λύσεις του προβλήματος; Το πρόβλημα που σας απασχολούσε συνεχίζει να έχει την ίδια βαρύτητα ή διαβλέπετε τρόπους αντιμετώπισης;

Μήπως τελικά επιβεβαιώνεται και στη δικιά σας περίπτωση η άποψη ότι για κάθε πρόβλημα υπάρχει και μαι λύση;