Μια σκέψη που περνάει από το μυαλό πολλών ζευγαριών που περιμένουν μωρό είναι η φύλαξη των βλαστοκυττάρων. Εδώ απαντάμε με απλά λόγια σε μερικές από τις απορίες που είναι πιθανό να υπάρχουν σχετικά.

Τα βλαστικά κύτταρα που περιέχονται μέσα το αίμα του ομφάλιου λώρου αποτελούν τον αρχέγονο τύπο κυττάρων απ’ όλο τον οργανισμό μας. Είναι δηλαδή τα αρχικά κύτταρα, τα πρωτογενή, τα οποία στην πορεία της ανάπτυξης του μωρού εξελίσσονται σε διαφοροποιημένα ανά όργανο και λειτουργία κύτταρα. Με αυτή τη λογική, τα βλαστοκύτταρα μπορούν να πολλαπλασιαστούν και να εξελιχθούν στον κυτταρικό τύπο που χρειαζόμαστε σε κάθε περίσταση, δηλαδή να γίνουν ερυθρά ή λευκά αιμοσφαίρια και αιμοπετάλια που περιέχονται στο αίμα μας ή να προωθηθούν σε πιο εξειδικευμένες λειτουργίες κυττάρων συγκεκριμένων οργάνων του σώματος όπως του εγκεφάλου ή της καρδιάς.

Πού τα βρίσκουμε

Τα βλαστοκύτταρα περιέχονται μέσα στο αίμα που προέρχεται απ’ τον πλακούντα και που κυκλοφορεί στον ομφάλιο λώρο. Δυνητικά υπάρχουν κι άλλες πηγές βλαστοκυττάρων στο παιδί ή τον ενήλικο οργανισμό, όπως στα νεογιλά δόντια, το μυελό των οστών, τους σκελετικούς μύες και το λιπώδη ιστό. Η συλλογή, ωστόσο, των βλαστοκυττάρων απ’ το ομφαλοπλακουντιακό αίμα είναι η πιο εύκολη και ασφαλής μέθοδος.

Πώς συλλέγονται

Η συλλογή των βλαστοκυττάρων είναι μια μη παρεμβατική διαδικασία για το νεογέννητο ή τη μητέρα. Αμέσως μετά τη γέννηση του μωρού, ο γυναικολόγος αποστειρώνει ένα τμήμα του ομφάλιου λώρου και παίρνει με παρακέντηση το αίμα. Στη συνέχεια, το αίμα αυτό διαχωρίζεται και λαμβάνονται τα βλαστικά κύτταρα τα οποία καταψύχονται σε συνθήκες υγρού αζώτου και διατηρούνται για πολλά χρόνια. Η συλλογή των βλατοκυττάρων από τις άλλες πηγές που διαθέτει ο οργανισμός δεν ενδείκνυται σε όλες τις περιπτώσεις, μπορεί να είναι επώδυνη (όπως στην περίπτωση του μυελού των οστών) και η περιεκτικότητα των βλαστικών κυττάρων στο αίμα αυτό δεν είναι πάντα η επιθυμητή.

Η διαδικασία 

Το πρώτο που χρειάζεται να γίνει είναι να ενημερώσετε το μαιευτήρα σας πως επιθυμείτε τη συλλογή των βλαστικών κυττάρων ώστε να ακολουθήσει την ειδική διαδικασία στη διάρκεια του τοκετού, είτε αυτός είναι φυσικός είτε με καισαρική τομή. Το αίμα που θα συλλεγεί απ’ τον ομφάλιο λώρο θα τοποθετηθεί σε ένα ειδικό αποστειρωμένο σακουλάκι, το οποίο θα παραδοθεί στην τράπεζα βλαστοκυττάρων που έχετε επιλέξει. Στη συνέχεια, το αίμα θα καταχωρηθεί σε ειδικό ηλεκτρονικό αρχείο, θα διαχωριστεί και θα απομονωθούν τα βλαστικά κύτταρα τα οποία θα συντηρηθούν στις ενδεδειγμένες συνθήκες φύλαξης για περίπου είκοσι χρόνια. Εσείς θα λάβετε ένα πιστοποιητικό της φύλαξης των βλαστοκυττάρων του παιδιού σας.

Περιπτώσεις που η διαδικασία είναι πιο απαραίτητη

Κάθε άνθρωπος είναι καλό να έχει μια “πηγή” των βλαστικών του κυττάρων που θα μπορούσε να αποδειχτεί πολύτιμη σε ορισμένες περιπτώσεις ασθένειας. Ανάλογα, όμως, με το οικογενειακό ιστορικό, ορισμένες φορές η φύλαξη των κυττάρων αυτών είναι ζωτικής σημασίας. Ποιες είναι αυτές;

• Όταν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό παθήσεων του αίματος που αντιμετωπίζεται με μεταμόσχευση κυττάρων.

• Όταν ο ένας απ’ τους δύο γονείς είναι διαφορετικής εθνικότητας, καθώς είναι δυσκολότερο να βρεθούν συμβατοί δότες για το παιδί ενός μικτούς ζευγαριού. Το ίδιο ισχύει για την περίπτωση που ανήκετε σε κάποια εθνική μειονότητα.

Ιδιωτική ή δημόσια τράπεζα;

Αυτή τη στιγμή οι απόψεις είναι διχασμένες και κάθε επιλογή έχει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά της. Οι υπέρμαχοι της δημόσιας φύλαξης στηρίζουν την έννοια του δημόσιου συμφέροντος –το οποίο πράγματι στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι πολύ σημαντικό και μεγάλο- καθώς το δείγμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για οποιονδήποτε συμβατό ασθενή το χρειαστεί με εξαίρεση την περίπτωση που υπάρχει κάποια συγκεκριμένη αιματολογική ασθένεια στην οικογένειά σας οπότε θα φυλαχθεί για τα παιδιά σας. Αντίθετα, οι ιδιωτικοί φορείς στηρίζονται στην πρόσβαση του συγκεκριμένου γενετικού υλικού του παιδιού απ’ την οικογένεια και μόνο. Στις δημόσιες τράπεζες το δείγμα των βλαστικών κυττάρων προσφέρεται ως “δωρεά” και δεν υπάρχει κόστος, ενώ στις ιδιωτικές θα χρειαστεί να πληρώσετε κάποια αμοιβή ανάλογα με την τράπεζα που θα  επιλέξετε. Έχετε υπόψη σας πως στην περίπτωση που επιλέξετε τη φύλαξη σε ιδιωτική τράπεζα θα πρέπει να ελέγξετε την πιστοποίησή της και θα βεβαιωθείτε πως πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις και απαραίτητες διαδικασίες για την επεξεργασία και την αποθήκευση.

Η σύγχρονη κοινωνική τάση, ωστόσο, είναι να προσφέρονται τα βλαστοκύτταρα σε δημόσιες τράπεζες, κάτι που τα κάνει προσβάσιμα σε όσους έχουν ανάγκη και αποτελεί δείγμα του κοινωνικού μας πολιτισμού.