Πόνος στον αγκώνα. Εξω και έσω επικονδυλίτιδα. Αγκώνας τενιστών και αγκώνας γκόλφερ

του Αλέξανδρου Γιατζίδη, M.D., medlabnews.gr

H επικονδυλίτιδα του αγκώνα συνιστά μια πάθηση κατά την οποία αναπτύσσεται έντονος πόνος στην έξω ή την έσω πλευρά του αγκώνα (στους επικόνδυλους) και οφείλεται σε έντονη και παρατεταμένη χρήση του αγκώνα (σύνδρομο υπέρχρησης). Συμβαίνει συνήθως σε ασθενείς που κάνουν χειρωνακτικές εργασίες και η συμπτωματολογία της μπορεί να είναι έντονη και χρόνια. Η επικονδυλίτιδα μπορεί να αφορά την έξω ή την έσω πλευρά του αγκώνα. Και στις δύο περιπτώσεις η συχνή σύσπαση των μυών που καταφύονται στην έξω ή την έσω πλευρά του αγκώνα προκαλεί υπέρμετρη φόρτιση και τραυματισμό των τενόντων της περιοχής μ’ αποτέλεσμα πόνο και ευαισθησία. Παρόμοια συμπτώματα βέβαια μπορούν ν’ αναπτυχθούν και με άμεσο τραυματισμό (λχ πτώση, σύγκρουση).

Η έξω επικονδυλίτιδα ονομάζεται και tennis elbow καθώς παρατηρείται συχνά στους τενίστες. Σχετίζεται με τη τενοντίτιδα των μυών που εκτείνουν τον καρπό και το χέρι καθώς αυτοί καταφύονται στον έξω επικόνδυλο του αγκώνα.

Η έσω επικονδυλίτιδα ονομάζεται και golfer elbow καθώς παρατηρείται συχνά στους γκολφερ. Σχετίζεται με τη τενοντίτιδα των μυών που κάμπτουν τον καρπό και το χέρι καθώς αυτοί καταφύονται στον έσω επικόνδυλο του αγκώνα.

Ο πόνος μπορεί να εντοπίζεται στο σημείο όπου οι τένοντες προσφύονται στον έξω επικόνδυλο ή και κατά μήκος των μυών στο αντιβράχιο. Ο πόνος εμφανίζεται ή/και επιδεινώνεται κατά τη διάρκεια ή μετά από βαρειά χειρονακτική εργασία.

Σε σοβαρές περιπτώσεις εμφανίζεται ακόμα και κατά την προσπάθεια να σηκώσει κανείς ένα ελαφρύ αντικείμενο ή να σφίξει κάτι με τη γροθιά του (πχ να ξεβιδώσει ένα καπάκι).

Στοιχεία ανατομικής:

Ο αγκώνας επιτρέπει τις κινήσεις κάμψης και έκτασης του βραχίονα, καθώς και τις στροφικές κινήσεις του χεριού. Είναι μια άρθρωση που τα οστά συνδέονται μεταξύ τους για να επιτρέπεται η κίνηση τους προς όλες τις κατευθύνσεις. Οι τένοντες λειτουργούν ως προσφύσεις των μυών στα οστά. Όταν σηκώνετε το άκρο χέρι προς τα πάνω, οι εκτείνοντες μύες συστέλλονται και βραχύνονται. Τραβούν τους τένοντες, οι οποίοι με τη σειρά τους τραβούν τα οστά και ο καρπός λυγίζει.

Οι μύες, πού επιτελούν την έκταση του καρπού (εκτείνοντες) προσφύονται στην έξω επιφάνεια του αγκώνα και αποτελούνται από ένα κοινό τένοντα. Οι τένοντες αποτελούνται από ίνες, που σαν κύριο συστατικό τους είναι το κολλαγόνο.

Οι επιμήκεις αυτές ίνες του κολλαγόνου προσδίδουν στους τένοντες την αντοχή στις διατατικές δυνάμεις.

Κατά τη διάρκεια μιας κίνησης (άρση βάρους, χτύπημα της ρακέτας, προσπάθεια να βιδώσουμε με κατσαβίδι) οι μύες συσπώνται, η δύναμη αυτή μεταφέρεται στον κοινό τένοντα και στο σημείο της πρόσφυσής του στον επικόνδυλο.

Αιτιολογία:

Η υπερχρήση των μυών και τενόντων του αντιβραχίου είναι η πιο συχνή αιτία. Πολλές φορές η επανάληψη κινήσεων απλών προκαλεί την φλεγμονή του κοινού τένοντα και την μερική ρήξη των ινών του. Το κάρφωμα, βίδωμα, άρση βαρέων αντικειμένων μπορεί να προκαλέσει την επικονδυλίτιδα. 

Ο οργανισμός κινητοποιεί μηχανισμούς για την επούλωση αυτών των μικρών ρήξεων. Η συνεχιζόμενη χρήση όμως του χεριού, και η επανάληψη των ίδιων κινήσεων, προκαλούν νέες ρήξεις. Ετσι εμφανίζεται ουλώδης ιστός μέσα στη μάζα του τένοντα, με αποτέλεσμα ελάττωση της αντοχής και πόνο.

Συμπτώματα

• Πόνος στην έξω ή έσω πλευρά του αγκώνα.
• Ευαισθησία εντοπισμένη στον έξω κόνδυλο του βραχιονίου (οστική προεξοχή στην έξω επιφάνεια του αγκώνα) ή στην έσω επικονδυλίτιδα στην μέσα πλευρά του αγκώνα
• Επώδυνες κινήσεις – κυρίως η έκταση του καρπού και η άρση αντικειμένων – και ο δραγμός (γροθιά). Δραστηριότητες που απαιτούν χρήση των μυών που εκτείνουν τον αγκώνα ( ένα μπουκάλι νερό) είναι χαρακτηριστικά επώδυνες.
• Πρωινή δυσκαμψία

Διάγνωση: 

Η διαδικασία της διάγνωσης περιλαμβάνει ένα λεπτομερές ιστορικό του ασθενούς, για τα συμπτώματα, τον τρόπο και την διάρκεια που εμφανίζονται, καθώς και πιθανές αιτίες που ο ασθενής μπορεί να ενοχοποιήσει.

Ο γιατρός πιέζει το σημείο του επικονδύλου, για να διαπιστώσει αν πονάτε. Στη συνέχεια, σας ζητάει να σηκώσετε τα δάχτυλά σας, ενώ την ίδια στιγμή τα πιέζει προς την αντίθετη κατεύθυνση, ασκώντας αντίσταση. Η κίνηση αυτή ενεργοποιεί τους εκτείνοντες μυς. Εάν κατά την εξέταση αυτή νιώθετε πόνο, συμπεραίνουμε, συνήθως, ότι το πρόβλημα είναι επικονδυλίτιδα.

Οι ακτινογραφίες δεν παρέχουν κάποια πληροφορία, εκτός αν συνυπάρχει οστικό υπόστρωμα (ρευματοειδής αρθρίτιδα).

Ο έλεγχος με μαγνητική τομογραφία μπορεί να αναδείξει πρώιμες ρήξεις του τένοντα.

Θεραπεία:

Χωρίς θεραπεία, ο αγκώνας γίνεται συνεχώς πιο επώδυνος. Ο πόνος γίνεται τόσο έντονος, σε σημείο να εμποδίζει την εργασία σας, ιδιαίτερα αν ασκείτε χειρωνακτικό επάγγελμα.

Η συντηρητική αντιμετώπιση περιλαμβάνει:

Χρειάζεται ανάπαυση και παύση των κινήσεων που προκαλούν πόνο.

• ακινητοποίηση του αγκώνα και του αντιβραχίου για 2 – 3 εβδομάδες.
• φαρμακευτική αγωγή με αναλγητικά και μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη.
• εφαρμογή πάγου ή θερμότητας
• Μερικές φορές, ένας κινησιοθεραπευτής συμβάλλει στη θεραπεία, πιέζοντας τον τένοντα (εγκάρσια μάλαξη σε βάθος), για να «δια- λύσει» του κόμπους που έχουν δημιουργηθεί στο επίπεδο των μυών ή των οστών (συμφύσεις). Αυτή η μέθοδος μπορεί στιγμιαία να προκαλεί πόνο, είναι όμως αποτελεσματική για τη μείωση των καθημερινών πόνων.
• Η θεραπεία με ειδικούς υπερήχους βοηθά αποτελεσματικά. Αυτά τα ηχητικά κύματα δημιουργούν μικροτραύματα που προωθούν τις φυσικές διεργασίες επούλωσης.

Η θεραπεία της έξω ή έσω επικονδυλίτιδας του αγκώνα είναι κατ’ αρχάς συντηρητική και συνίσταται σε μια σειρά μέτρων όπως παγοθεραπεία, μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη-αναλγητικά, αποφυγή χρήσης των μυών που εμπλέκονται και κατάλληλη φυσικοθεραπεία. Οι τοπικές εγχύσεις κορτιζόνης μπορούν να έχουν άμεσο θεραπευτικό αποτέλεσμα, πρέπει ωστόσο να γίνονται με σωστή τεχνική και να αποφεύγεται η κατάχρησή τους.

Σε περιπτώσεις χρόνιας και υποτροπιάζουσας φλεγμονής προτιμάται η λύση της χειρουργικής επέμβασης. Αυτή συνίσταται σε μια μικρή τομή (διατομές ολίσθησης) στο σημείο έκφυσης των εκτεινόντων ή καμπτήρων μυών στην περιοχή του έξω ή έσω επικόνδυλου με αποτέλεσμα τοπική αποσυμπίεση που συνήθως μειώνει αισθητά τον πόνο και την ευαισθησία.

Η χειρουργική θεραπεία περιλαμβάνει:

• αφαίρεση του ουλώδους ιστού από την μάζα του τένοντα των εκτεινόντων
• απελευθέρωση της έκφυσης του τένοντα των εκτεινόντων

Η επέμβαση γίνεται συνήθως με περιοχική αναισθησία, στο τμήμα ημερήσιας νοσηλείας του νοσοκομείου.