Σιδηροπενική αναιμία: τι είναι, που οφείλεται, τι προκαλεί, ποιοι κινδυνεύουν;

• δεν προσλαμβάνει επαρκές σίδηρο είτε γιατί δεν του παρέχεται μέσω της διατροφής είτε γιατί, ακόμη και όταν του παρέχεται, δε μπορεί να το απορροφήσει εξαιτίας αχλωρυδρίας (δηλαδή αλλαγή στην οξύτητα του στομάχου), γαστρεκτομής, ή συνδρόμων δυσαπορρόφησης
• χάνει σίδηρο εξαιτίας αυξημένων αναγκών ( παιδική ηλικία, εγκυμοσύνη, έμμηνος ρύση)
• χάνει σίδηρο εξαιτίας αιμορραγίας που προκαλείται από ασθένεια του πεπτικού, όπως είναι οι αιμορροΐδες, το πεπτικό έλκος, τα νεοπλάσματα, η εκκολπωμάτωση, κ.α
• χάνει αίμα εξαιτίας αιμορραγίας του εσωτερικού τοιχώματος που προκαλείται από τη μακροχρόνια λήψη ασπιρίνης και μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (ΜΣΑΦ)

Ο χαμηλός αριθμός των ερυθρών αιμοσφαιρίων δεν αποτελεί απαραίτητα συνώνυμο της αναιμίας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο αριθμός αυτών των κυττάρων είναι φυσιολογικός ή ακόμα και αυξημένος. Αντιθέτως, η αναιμία υπάρχει αναμφισβήτητα, αν είναι πολύ χαμηλά σε σχέση με τα φυσιολογικά επίπεδα τα ποσοστά:

• Της αιμοσφαιρίνης, δηλαδή της χρωστικής ουσίας που προσδίδει στο αίμα το κόκκινο χρώμα του και μεταφέρει το οξυγόνο από τους πνεύμονες στους περιφερειακούς ιστούς,
• Του αιματοκρίτη, δηλαδή της ποσότητας του αίματος που υπάρχει στα ερυθρά αιμοσφαίρια.

Ο σίδηρος, είναι ένα συστατικό απαραίτητο για την σύνθεση της αιμοσφαιρίνης, η οποία μεταφέρει το οξυγόνο από τους πνεύμονες προς τους ιστούς και τα διάφορα όργανα του σώματος και απομακρύνει το διοξείδιο του άνθρακα.

Το 30% του ολικού σιδήρου περίπου που έχουμε στο σώμα μας βρίσκεται αποθηκευμένο στο συκώτι, το σπλήνα και το μυελό των οστών με τη μορφή ουσιών, όπως φεριτίνη και αιμοσιδηρίνη, προσλαμβάνεται από τον οργανισμό μέσω των τροφών και απορροφάται από το λεπτό έντερο.

Ποια είναι τα συμπτώματα; 
Αρχικά, η σιδηροπενική αναιμία μπορεί να είναι τόσο ήπια ώστε να περνά απαρατήρητη. Αλλά καθώς η ανεπάρκεια σιδήρου αυξάνει και η αναιμία επιδεινώνεται, τα σημεία και τα συμπτώματα εντείνονται.

Τα γενικά συμπτώματα της σιδηροπενικής αναιμίας, τα οποία δεν διαφέρουν από τα συμπτώματα όλων των άλλων αναιμιών, είναι τα εξής: 

• κόπωση
• Ωχρό δέρμα
• Αδυναμία
• κεφαλαλγία
• ζάλη
• λαχάνιασμα
• Κρύα χέρια και πόδια
• Ευερεθιστότητα
• Φλεγμονή ή πόνος της γλώσσας
• αίσθημα παλμών (δηλαδή φτερούγισμα στην καρδιά)
• Ανορεξία, ειδικά σε βρέφη και παιδιά με σιδηροπενική αναιμία

Ενώ τα ειδικά συμπτώματα της σιδηροπενικής αναιμίας είναι τα εξής: 

• διαταραχή της σωματικής και πνευματικής ανάπτυξης
• εύθραυστα και κοίλα νύχια
• πόνος και κάψιμο στη γλώσσα εξαιτίας λέπτυνσης των πλαϊνών επιφανειών της
• ξηροστομία
• ασυνήθιστος πόθος για μη θρεπτικές ουσίες, όπως είναι ο πάγος, το χώμα ή τo άμυλο
• δυσάρεστο μυρμήγκιασμα ή αίσθημα ότι σέρνονται τα πόδια σας
• ευπάθεια σε λοιμώξεις

• Καρδιακά προβλήματα. Η ανεπάρκεια σιδήρου αναιμία μπορεί να οδηγήσει σε ταχυκαρδία ή αρρυθμία. Η καρδιά σας πρέπει να αντλεί περισσότερο αίμα για να αντισταθμίσει την έλλειψη οξυγόνου στο αίμα σας όταν έχετε αναιμία. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακή ανεπάρκεια.
• Προβλήματα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Σε εγκύους γυναίκες, η σοβαρή αναιμία ανεπάρκειας σιδήρου έχει συσχετιστεί με πρόωρες γεννήσεις και γέννηση μωρών χαμηλού βάρους. Αλλά η κατάσταση μπορεί εύκολα να προληφθεί εφόσον οι έγκυες γυναίκες λαμβάνουν συμπληρώματα σιδήρου, ως μέρος της προγεννητικής φροντίδας τους.
• Προβλήματα ανάπτυξης. Σε βρέφη και παιδιά, η σοβαρή ανεπάρκεια σιδήρου μπορεί να οδηγήσει σε αναιμία, καθώς και καθυστερημένη ανάπτυξη και εξέλιξη. Επιπλέον, η σιδηροπενική αναιμία σχετίζεται με αυξημένη ευαισθησία στις λοιμώξεις.

Ποιοι έχουν αυξημένο κίνδυνο σιδηροπενικής αναιμίας; 

Αυτές οι ομάδες των ανθρώπων που μπορεί να έχουν αυξημένο κίνδυνο σιδηροπενικής αναιμίας:
Γυναίκες. Επειδή οι γυναίκες χάνουν αίμα κατά την έμμηνο ρύση, οι γυναίκες γενικά διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από σιδηροπενική αναιμία.
Τα βρέφη και τα παιδιά. Βρέφη, ειδικά εκείνα που είχαν χαμηλό βάρος κατά τη γέννηση τους ή γεννήθηκαν πρόωρα, όποια δεν παίρνουν αρκετό σίδηρο από το μητρικό γάλα ενδέχεται να διατρέχουν κίνδυνο, από έλλειψη σιδήρου. Τα παιδιά χρειάζονται επιπλέον σίδηρο κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης. Εάν το παιδί σας δεν τρώει μια υγιεινή και ποικίλη διατροφή, μπορεί να διατρέχει κίνδυνο αναιμίας.
Οι χορτοφάγοι. Οι άνθρωποι που δεν τρώνε κρέας μπορεί να έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο σιδηροπενικής αναιμίας και αν δεν τρώνε άλλα πλούσια σε σίδηρο τρόφιμα.
Συχνοί αιμοδότες. Οι άνθρωποι που δίνουν τακτικά αίμα μπορεί να έχουν αυξημένο κίνδυνο να πάθουν σιδηροπενική αναιμία, δεδομένου ότι με την αιμοδοσία μπορεί να καταστρέφουν αποθήκες σιδήρου. Η χαμηλή αιμοσφαιρίνη που σχετίζεται με τη δωρεά αίματος μπορεί να είναι ένα προσωρινό πρόβλημα που μπορεί να αποκατασταθεί με την κατανάλωση περισσότερων τροφών πλούσιες σε σίδηρο. Αν σας πουν ότι δεν μπορείτε να δώσετε αίμα λόγω της χαμηλής αιμοσφαιρίνης, ρωτήστε το γιατρό σας αν πρέπει να ανησυχείτε.

Πότε πρέπει να δείτε έναν γιατρό. 
Αν εσείς ή το παιδί σας εμφανίσει σημεία και συμπτώματα που υποδηλώνουν σιδηροπενική αναιμία, επισκεφθείτε το γιατρό σας. Η σιδηροπενική αναιμία δεν είναι κάτι για αυτο-διάγνωση και θεραπεία. Έτσι, δείτε το γιατρό σας για τη διάγνωση, παρά στην λήψη συμπληρωμάτων σιδήρου από μόνος/η σας. Η υπερφόρτωση του οργανισμού με σίδηρο μπορεί να είναι επικίνδυνο γιατί η περίσσεια συσσώρευση σιδήρου μπορεί να βλάψει το συκώτι σας και να προκαλέσει άλλες επιπλοκές.

Πως γίνεται η διάγνωση; 
Η διάγνωση γίνεται με αιματολογικές εξετάσεις και, σε περίπτωση ανεπαρκούς εντοπισμού του αίτιου, συμπληρώνονται από έλεγχο κοπράνων, προκειμένου να διαπιστωθεί αν η αιτία είναι η εντερική αιμορραγία.