Συρρίκνωση και απολύσεις φέρνει η πολιτική των αλλεπάλληλων περικοπών στο φάρμακο

Αποσύρσεις σκευασμάτων, πάγωμα της κυκλοφορίας νέων θεραπειών και περαιτέρω συρρίκνωση του λειτουργικού κόστους των φαρμακευτικών επιχειρήσεων –με απολύσεις στον ορίζοντα– φέρνει, όπως αναφέρουν στελέχη της αγοράς, η πολιτική των αλλεπάλληλων περικοπών που ακολουθεί η ηγεσία του υπουργείου Υγείας στον χώρο του φαρμάκου.

Σύμφωνα με πληροφορίες του “Κεφαλαίου”, μέχρι το τέλος της χρονιάς ο προϋπολογισμός του ΕΟΠΥΥ θα έχει πέσει έξω κατά περίπου 400 εκατ. ευρώ, ενώ άλλα 220 εκατ. εκτιμάται από φορείς του φαρμακευτικού κλάδου ότι θα είναι η υπέρβαση στο κονδύλι των δημόσιων νοσοκομείων. Αν στα παραπάνω ποσά, τα οποία θα κληθούν να καλύψουν οι επιχειρήσεις δεδομένου πως οι παραπάνω προϋπολογισμοί είναι κλειστοί (μηχανισμός του clawback), προστεθεί η επιπλέον επιβάρυνση από τις αναγκαστικές εκπτώσεις που κάνουν οι εταιρείες προς τον Οργανισμό για τους ασφαλισμένους, ύψους 304 εκατ. ευρώ περίπου όπως υπολογίζεται, τότε το φετινό “φέσι” θα ξεπεράσει τα 930 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη επιβάρυνση από τότε που τέθηκε όριο στο δημόσιο κονδύλι του φαρμάκου, διπλάσια σε σύγκριση με το 2014 (βλ. πίνακα).

Ήδη από την αρχή της χρονιάς, όταν δηλαδή τέθηκε για πρώτη φορά πλαφόν στο κονδύλι του ΕΣΥ για τα φάρμακα (μέχρι πέρσι υπήρχε όριο μόνο στις δαπάνες του ΕΟΠΥΥ), φορείς του χώρου είχαν προειδοποιήσει το υπουργείο Υγείας πως τα χρήματα σε καμία περίπτωση δεν φθάνουν για να καλυφθούν οι ανάγκες των ασφαλισμένων, ούτε για να μπορούν και οι ανασφάλιστοι (συμπεριλαμβανομένων και των μεταναστών) να έχουν πρόσβαση σε θεραπείες. Εντούτοις, καμία από τις προτάσεις που έκαναν, όπως, για παράδειγμα, να εξαιρεθεί από τον προϋπολογισμό το κόστος των εμβολίων, ύψους 100 εκατ. ευρώ, για να δοθεί “ανάσα” στις δαπάνες, δεν εισακούστηκε, με αποτέλεσμα ο προϋπολογισμός να βρίσκεται πλέον εκτός ελέγχου.

Στεγνώνει η αγορά

Οι παρενέργειες στην αγορά δεν θα αργήσουν να φανούν, επισημαίνουν στελέχη του κλάδου. Οι συνέπειες αναμένεται να είναι σαρωτικές: φαρμακευτικές που δεν θα μπορέσουν να αντλήσουν κεφάλαια από τις μητρικές τους είναι βέβαιο πως θα αντιμετωπίσουν σοβαρό πρόβλημα, ενώ εγχώριες φαρμακοβιομηχανίες θα δυσκολευτούν να εξασφαλίσουν ρευστότητα για να θωρακίσουν την παραγωγή τους. Το ίδιο ολέθριες θα είναι οι επιπτώσεις για τους ασθενείς. Επειδή η χρηματοδότηση του φαρμάκου δεν φτάνει ούτε καν για να καλυφθούν οι βασικές συνταγές, δεν υπάρχει “χώρος” για είσοδο των καινοτόμων φαρμάκων, αφού κατά βάση είναι ακριβότερα σε σύγκριση με τις υφιστάμενες θεραπείες.

Τα νούμερα είναι ενδεικτικά: σε σύνολο κονδυλίων ύψους 2,515 δισ. ευρώ για φέτος (1,945 δισ. είναι ο προϋπολογισμός του ΕΟΠΥΥ για τα σκευάσματα που διατίθενται μέσω των φαρμακείων και 570 εκατ. ευρώ των δημόσιων νοσοκομείων), το ποσό των 930 εκατ. ευρώ τουλάχιστον που οι εταιρείες θα πρέπει να πληρώσουν από την τσέπη τους μεταφράζεται σε “χαράτσι” 36,9% επί της αρχικής δαπάνης, όταν το 2015 το ποσοστό αυτό έφτανε το 21,9%.

Την ίδια ώρα, το νέο “τσουνάμι” χρεών του Δημοσίου προς τις φαρμακευτικές εταιρείες δημιουργεί μεγαλύτερη ασφυξία. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, το σύνολο των οφειλών μέχρι και τον Αύγουστο αγγίζει τα 1,18 δισ. ευρώ, όταν την ίδια περίοδο πέρσι είχαν διαμορφωθεί στα 778 εκατ. Από αυτά τα 750 εκατ. ευρώ περίπου αφορούν ληξιπρόθεσμες οφειλές του ΕΟΠΥΥ, 416 εκατ. οφειλές του ΕΣΥ και 20 εκατ. περίπου χρέη των στρατιωτικών νοσοκομείων.

Αν και η διοίκηση του ΕΟΠΥΥ είχε προχωρήσει τον Αύγουστο στην εκταμίευση 250 εκατ. ευρώ από τη δόση της δανειακής σύμβασης της πρώτης αξιολόγησης για την εξόφληση των ληξιπρόθεσμων, αυτήν τη στιγμή δεν υπάρχει κανένα σαφές χρονοδιάγραμμα αποπληρωμής των υπόλοιπων χρεών. Αρχικά αναμενόταν μέχρι το τέλος του Οκτωβρίου να δοθούν ακόμη 200 εκατ. ευρώ για την αποπληρωμή παλιών χρεών, δεν υπάρχει όμως από τη διοίκηση του Οργανισμού κάποιο σημάδι στον ορίζοντα. Ακόμη και αν γίνει συμψηφισμός τους με τις απαιτήσεις του clawback, δεν θα πέσουν κάτω από το 1 δισ. Αυτό σημαίνει πως η αγορά θα συνεχίσει να βρίσκεται υπό καθεστώς ελλιπούς ρευστότητας.

Στο κενό ο έλεγχος

Αν και τα εγκεκριμένα κονδύλια για το φάρμακο παραμένουν ίδια τα δύο τελευταία χρόνια (και δεν θα αλλάξουν μέχρι το 2018), οι δαπάνες αυξάνονται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς. Φορείς της αγοράς εξηγούν πως δεν έχουν αποδώσει τα μέτρα για τον έλεγχο της συνταγογράφησης, με τον όγκο των συνταγών να παραμένει αμετάβλητος.

Την ίδια ώρα, με ρυθμούς χελώνας προχωρά η δημιουργία θεραπευτικών πρωτοκόλλων, τουλάχιστον για τις πιο δαπανηρές θεραπευτικές κατηγορίες και κατ’ επέκταση για όλες τις νόσους, και των μητρώων ασθενών που θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη βάση για τον σχεδιασμό πολιτικών υγείας, την προτεραιοποίηση των αναγκών των ασθενών, αλλά και του προϋπολογισμού του ΕΟΠΥΥ.

Οι “θεσμοί”, από την πλευρά τους, ζητούν να μπει εδώ και τώρα τέλος στον εκτροχιασμό του φαρμάκου. Η εντολή που έχουν δώσει είναι σαφής: μέχρι τις αρχές του Δεκεμβρίου το υπουργείο Υγείας θα πρέπει να λάβει πρόσθετα μέτρα –τα οποία πιθανότατα θα πρέπει και να νομοθετήσει– προκειμένου να διασφαλιστεί ότι το άνοιγμα μεταξύ της δαπάνης του 2017 και των επιστροφών θα μειωθεί κατά 30% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Ανάλογα μέτρα πρέπει να ληφθούν, ώστε να υπάρξει περαιτέρω μείωση 30% και το 2018.