Μάντρα παλαιών μηχανημάτων τα δημόσια νοσοκομεία

Σε αχαρτογράφητα νερά σχεδιάζουν τη στρατηγική της δημόσιας υγείας

Παράδειγμα πρώτο: Ο μαγνητικός τομογράφος του νοσοκομείου Κέρκυρας εγκαταστάθηκε στο νοσηλευτικό ίδρυμα το 2010. Από τότε συντηρείται κάθε χρόνο, με τα έξοδα να αγγίζουν (ετησίως) τις 20.000 ευρώ.

Ποιος θα μπορούσε ωστόσο να κάνει λόγο για σπατάλη χρήματος, δεδομένου ότι το νοσοκομείο Κέρκυρας είναι το μεγαλύτερο των Ιονίων Νήσων;

Υπάρχει όμως μια μικρή λεπτομέρεια που αξίζει να αναφερθεί. Το νέο μηχάνημα παρέμεινε ανενεργό για περίπου έξι χρόνια. Η έλλειψη προσωπικού που αποτελεί μόνιμο αγκάθι στα δημόσια νοσοκομεία ήταν η αιτία που οι ασθενείς συνέχισαν να παραπέμπονται στις ιδιωτικές δομές. Πέντε χρόνια μετά την εγκατάσταση του μηχανήματος, ένας ακτινολόγος εκπαιδεύεται και  ακολουθεί η εκπαίδευση ενός ακόμη συναδέλφου του. Κάπως έτσι, τον Αύγουστο 2016 εγκαινιάζεται ο «νέος» μαγνητικός τομογράφος.  Από τότε ως και σήμερα λειτουργεί δύο φορές την εβδομάδα, εξυπηρετώντας συνολικά 12 ασθενείς εβδομαδιαίως.

Στο μεταξύ τα μαθήματα του προσωπικού συνεχίζονται στον ιδιωτικό τομέα – τα κενά στο προσωπικό κάνουν τις εκπαιδευτικές άδειες να μοιάζουν με πολυτέλεια – με στόχο κάποια στιγμή στο μέλλον να τεθεί σε πλήρη λειτουργία!

Παράδειγμα δεύτερο:  Το πράσινο φως αναμένεται να λάβει από μέρα σε μέρα η νέα Μονάδα Τεχνητού Νεφρού του νοσοκομείου «Ασκληπιείου» Βούλας, έστω και έπειτα από καθυστέρηση μηνών.

Η ιστορία ξεκινά από τα τέλη του 2015, όταν σχετικά έγγραφα περιέγραφαν τη σταδιακή… αποσύνθεση της Μονάδας. Τα μηχανήματα χρονολογούνταν από το 1997 και το 2000 με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη συχνότητα των βλαβών και την ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών.

Πέρυσι τον Απρίλιο η κεντρική μονάδα κατέρρευσε. Μοιραία, εδώ και περίπου έναν χρόνο το νοσοκομείο εξυπηρετεί ελάχιστους νεφροπαθείς, με μηχανήματα μικρών δυνατοτήτων.

Στο μεσοδιάστημα η Μονάδα ανακαινίστηκε, κυρίως με δωρεές, τόσο σε ξενοδοχειακό εξοπλισμό όσο και σε τεχνολογικό.

Ετσι, πλέον, η παρωχημένη κεντρική μονάδα έχει αντικατασταθεί με μια νέα και παράλληλα είναι διαθέσιμες προς λειτουργία 18 θέσεις αιμοκάθαρσης. Από αυτές όμως μόνο οι τρεις θέσεις διαθέτουν καινούργια μηχανήματα.

Και στο σημείο αυτό προκύπτει το εξής πρόβλημα: «Ποιον ασθενή βάζω στο καινούργιο μηχάνημα και ποιον στο παλαιό; Πρόκειται για ένα δυσεπίλυτο ηθικό πρόβλημα» σημειώνει ο διευθυντής της Μονάδας Χάρης Ζαχαρογιάννης.

Τα δύο παραπάνω παραδείγματα περιγράφουν με τον πλέον γλαφυρό τρόπο τη στρεβλή πραγματικότητα που επικρατεί στα δημόσια νοσοκομεία, σε ό,τι αφορά τον παρεχόμενο προς τους ασθενείς ιατρικό εξοπλισμό. Τα κενά σε γιατρούς και τεχνολόγους και η έλλειψη σχεδιασμού σε ό,τι αφορά την εγκατάσταση εξοπλισμού βάσει των ιατρικών αναγκών και της στελέχωσης των νοσηλευτικών ιδρυμάτων έχουν ως αποτέλεσμα μηχανήματα νέας τεχνολογίας να… αραχνιάζουν ώσπου να προσληφθεί ή να εκπαιδευτεί (εκ των υστέρων) το απαραίτητο για τη λειτουργία τους προσωπικό.

Κάπως έτσι  στραγγαλίζεται και η λειτουργία του υπερσύγχρονου μηχανήματος PET/CT στο νοσοκομείου «Παπαγεωργίου», στη Θεσσαλονίκη, το οποίο τέθηκε σε λειτουργία στις αρχές του περασμένου έτους.

Ηταν ομολογουμένως μια σημαντική νίκη του δημόσιου τομέα σε ό,τι αφορά τη διάγνωση και τη θεραπεία του καρκίνου και αυτό διότι η ποζιτρονική τομογραφία συνεισφέρει στην ακριβή διάγνωση και σταδιοποίηση της ασθένειας, επιτρέποντας έτσι την επιλογή της καταλληλότερης θεραπευτικής αγωγής.

Ομως μόλις ένας χειριστής εργάζεται καθημερινά, πρωί και απόγευμα, σε μια προσπάθεια να εξυπηρετήσει καρκινοπαθείς από τη Βόρεια Ελλάδα. Μάλιστα στον έναν χρόνο λειτουργίας του μηχανήματος (13/1/2016 – 13/1/2017) εξυπηρετήθηκαν 1.200 ασθενείς ενώ εάν υπήρχε ενίσχυση με προσωπικό ο αριθμός αυτός θα έφθανε τα 2.500 άτομα ετησίως.

Την ίδια ώρα, εξοπλισμός «πρώτης γραμμής» είναι ξεπερασμένης τεχνολογίας, με αποτέλεσμα να διογκώνεται το κόστος συντήρησής του, παρότι η αποδοτικότητά του είναι αβέβαιη. Αρκεί να αναλογιστεί κάποιος την περίπτωση των μηχανημάτων υποστήριξης ζωής (αναπνευστήρες): Συνολικά στα νοσοκομεία του ΕΣΥ (Μονάδες Εντατικής Θεραπείας, Μονάδες Αυξημένης Φροντίδας και Μονάδες Ανάνηψης) υπάρχουν σήμερα 1.300 μηχανήματα με το ετήσιο κόστος συντήρησης να εκτιμάται επάνω από 2 εκατομμύρια ευρώ. Σημειωτέον, δε, ότι τουλάχιστον το 50% των μηχανημάτων έχει ξεπεράσει μια δεκαετία εντατικής λειτουργίας.

Στο «Αττικόν», ελλείψει κονδυλίων για αγορά νέου εξοπλισμού ή έστω για επισκευές, ό,τι χαλάει αντικαθίσταται από τα μηχανήματα των κλειστών θαλάμων Εντατικής, με αποτέλεσμα τη σταδιακή τεχνολογική απογύμνωσή τους. Ετσι, ακόμη και αν αντιμετωπιστεί το ζήτημα του προσωπικού, πολλές κλίνες δεν θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν αφού δεν θα υπάρχει ο αναγκαίος εξοπλισμός.

Αντίστοιχη είναι η κατάσταση και για τα μηχανήματα αιμοκάθαρσης. Σήμερα είναι εγκατεστημένα στα δημόσια νοσοκομεία της χώρας 1.810 μηχανήματα, των οποίων το κόστος συντήρησης ανέρχεται στα 2,7 εκατομμύρια ετησίως. Ο λόγος; Στις περισσότερες των περιπτώσεων η παλαιότητα είναι η αιτία που φουσκώνει τον λογαριασμό.

Με τα ίδια χρήματα όμως θα μπορούσε κάθε χρόνο το ΕΣΥ να προμηθεύεται 230 νέα μηχανήματα, ώστε το πολύ σε μια εξαετία να έχει δημιουργήσει ένα σύγχρονο δημόσιο σύστημα αιμοκάθαρσης, δεδομένου ότι η τεχνολογία έχει ημερομηνία λήξης – περίπου έπειτα από μια δεκαετία εντατικής χρήσης.

Μετά από αυτά έκπληξη προκαλεί η πρόσφατη πρόταση της Α’ Υγειονομικής Περιφέρειας Αττικής προς την ηγεσία του υπουργείου Υγείας για αγορά και εγκατάσταση πέντε ψηφιακών μαστογράφων στις μονάδες ΠΕΔΥ (Πρωτοβάθμιο Εθνικό Δίκτυο Υγείας) και στα Κέντρα Υγείας της Αττικής, αντλώντας χρήματα από το ΕΣΠΑ 2014 – 2020.

Στην Αττική όμως λειτουργούν ήδη 107 ψηφιακοί μαστογράφοι στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα. Σημειωτέον δε ότι με απόφαση του περασμένου Φεβρουαρίου ο ΕΟΠΥΥ αποζημιώνει με 35 ευρώ την ψηφιακή μαστογραφία στα ιδιωτικά διαγνωστικά κέντρα. Ετσι, με το νέο έτος ικανοποιήθηκε ένα αίτημα πολλών Συλλόγων, μεταξύ των οποίων και τηςΕλληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας, η οποία ζητούσε εδώ και καιρό την αποζημίωση του προληπτικού ελέγχου για γυναίκες 40-50 ετών, ανοίγοντας διάπλατα τη «δεξαμενή» παρεχομένων ιατρικών υπηρεσιών στους ασφαλισμένους και στον ιδιωτικό τομέα.

Οπως σημειώνει ο εμβιομηχανικός – εμπειρογνώμονας Αξιολόγησης και Διάχυσης Ιατρικής Τεχνολογίας, κ. Χρήστος Καζάσης: «Στη χώρα μας λείπει ένας πραγματικός φορέας αξιολόγησης ιατρικής τεχνολογίας. Σκοπός της αξιολόγησης είναι ο προσδιορισμός των κριτηρίων χρήσης, ασφάλειας, κλινικών αποτελεσμάτων, ωφέλειας ασθενών, κοστολόγησης, κόστους αποτελεσματικότητας, επιπτώσεων στον προϋπολογισμό των νοσοκομείων κ.ο.κ. Στην Ελλάδα όμως η τεχνολογία δεν αξιολογείται. Εδώ επιλέγεται η εταιρεία που προσφέρει μια τεχνολογία. Είμαστε επιλεκτικοί στην εταιρεία».

Ο ίδιος αναφέρεται σε πλήθος παραδειγμάτων «φωτογραφικών» διαγωνισμών, με «σφικτά» κριτήρια που αφορούν σε κιλά ή σε ειδικά χαρακτηριστικά, όπως για παράδειγμα ο υπέρηχος να είναι «τροχήλατος» ή «αδιάβροχος». Στην πράξη όμως «θα έπρεπε να αναφέρονται οι κλινικές προδιαγραφές» συμπληρώνει ο κ. Καζάσης.

Κάπως έτσι οι διαγωνισμοί κάνουν έως και έξι χρόνια να τελεσφορήσουν, με αποτέλεσμα σε κάποιες περιπτώσεις το μοντέλο να έχει αποσυρθεί στο μεταξύ από τις αγορές!