Αφιέρωμα στην πρόληψη και την υγεία της γυναίκας. Οι απαραίτητες διαγνωστικές εξετάσεις για κάθε γυναίκα

της Κλεοπάτρας Ζουμπουρλή, μορ. βιολόγος, medlabnews.gr

Η Ημέρα της Γυναίκας γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 8 Μαρτίου και αρχικά ονομαζόταν «Διεθνής Ημέρα της Εργαζόμενης Γυναίκας». Ο εορτασμός ποικίλει από χώρα σε χώρα, από την έκφραση σεβασμού, εκτίμησης και αγάπης προς τις γυναίκες, μέχρι τον εορτασμό των οικονομικών, πολιτικών και κοινωνικών επιτευγμάτων της γυναίκας.

Το medlabnews.gr αφιερώνει την ημέρα αυτή στην υγεία της γυναίκας και σας ενημερώνει για τα απαραίτητα διαγνωστικά τεστ που κάθε γυναίκα πρέπει να κάνει και για τις συχνότερες ασθένειες που απειλούν τις γυναίκες.

Γιατί η πρόληψη είναι σημαντική;
Είναι ευρέως γνωστή η φράση «η πρόληψη είναι καλύτερη από τη θεραπεία». Η πρόληψη μας βοηθά να ανιχνεύσουμε ασθένειες όπως ο διαβήτης, ο καρκίνος και η οστεοπόρωση σε αρχικά στάδια οπότε και είναι ευκολότερη η αντιμετώπισή τους. Τα διαγνωστικά τεστ μπορούν να ανιχνεύσουν το πρόβλημα πριν καν εμφανιστούν τα συμπτώματα. Υπάρχουν ασθένειες που είναι «γυναικείο προνόμιο» όπως ο καρκίνος του μαστού και του τραχήλου. Άλλες πάλι επηρεάζουν περισσότερο της γυναίκες λόγω της φύσης τους, όπως η οστεοπόρωση και η σιδηροπενική αναιμία.

Καρκίνος του μαστού
Όσο νωρίτερα διαγνωστεί ο καρκίνος του μαστού, τόσο υψηλότερα είναι τα ποσοστά επιτυχούς θεραπείας. Εάν βρεθεί σε αρχικό στάδιο είναι μικρότερες οι πιθανότητες ο καρκίνος να έχει επεκταθεί στους λεμφαδένες και σε ζωτικά όργανα όπως οι πνεύμονες και ο εγκέφαλος. Στις ηλικίες των 20 και των 30 ετών, ο έλεγχος των μαστών πρέπει να συμπεριλαμβάνεται στο τακτικό σας check up, κάθε 1-3 χρόνια, ή και συχνότερα εάν υπάρχουν άλλοι παράγοντες όπως το βεβαρημένο ιστορικό που το απαιτούν. Ο Υπέρηχος Μαστού είναι μία διαγνωστική μέθοδος ανώδυνη και ακίνδυνη (δεν υπάρχει κανενός είδους ακτινοβολία) και μπορεί να επαναλαμβάνεται όσο συχνά χρειάζεται άφοβα. Αφορά τη χρήση υπερήχων για τον πλήρη έλεγχο του μαστού και της μασχαλιαίας χώρας (έλεγχος λεμφαδένων αυτής). Σε ηλικίες άνω των 40 ετών κάθε χρόνο απαιτείται μαστογραφία. Βέβαια την συχνότητα με την οποία θα πρέπει να ελέγχονται οι μαστοί σας θα την καθορίσει ο γιατρός σας ανάλογα με το ιστορικό σας.

Καρκίνος του τραχήλου
Ο τράχηλος είναι ένα στενό πέρασμα ανάμεσα στην μήτρα και τον κόλπο. Το γνωστό σε όλους ΤΕΣΤ ΠΑΠ μπορεί να ανιχνεύσει μη φυσιολογικά κύτταρα στον τράχηλο τα οποία μπορούν να αφαιρεθούν πριν μεταλλαχθούν σε καρκινικά. Η βασική αιτία ανάπτυξης καρκίνου του τραχήλου είναι ο ιός HPV. Κατά το ΤΕΣΤ ΠΑΠ λαμβάνονται κύτταρα από τον τράχηλο τα οποία και αναλύονται εργαστηριακά. Το ΤΕΣΤ ΠΑΠ συστήνεται να γίνεται σε ετήσια βάση σε γυναίκες που έχουν ξεκινήσει να έχουν σεξουαλικές επαφές. Επίσης εκτός από το ΤΕΣΤ ΠΑΠ υπάρχουν μοριακά τεστ που ανιχνεύουν τον ιό HPV και προτείνονται κυρίως σε γυναίκες άνω των 30 ετών.

Οστεοπόρωση
Η οστεοπόρωση είναι μία ασθένεια που χαρακτηρίζεται από κακή ποιότητα οστού και αυξημένο κίνδυνο πρόκλησης κατάγματος. Χαρακτηρίζεται ως η «σιωπηλή επιδημία» της εποχής μας καθώς αναπτύσσεται χωρίς πόνους και συμπτώματα μέχρι να εμφανιστεί το πρώτο κάταγμα. Επηρεάζει κυρίως τις γυναίκες και μπορεί να προληφθεί πλήρως εάν η οστεοπενία (χαμηλότερη οστική πυκνότητα από το φυσιολογικό) ανιχνευθεί σε νεαρή ηλικία. Η εξέταση Μέτρησης Οστικής Πυκνότητας μετρά την αντοχή του οστού και προτείνεται να γίνεται από νεαρή ηλικία ώστε να υπάρξει πραγματική πρόληψη της νόσου, και όχι απλά πρόληψη των καταγμάτων.

Πρόληψη του καρκίνου του δέρματος
Υπάρχουν αρκετοί τύποι καρκίνου του δέρματος και όλοι μπορούν να θεραπευτούν εάν ανιχνευθούν εγκαίρως. Ο πιο επικίνδυνος είναι το μελάνωμα, που επηρεάζει τα μελανοκύτταρα και μπορεί να μεταφερθεί σε άλλα όργανα του σώματος επιφέροντας τον θάνατο. Η πρόληψη του καρκίνου του δέρματος γίνεται με τη σωστή προστασία από τον ήλιο και την τακτική παρακολούθηση των σπίλων (ελιών). Οποιαδήποτε αλλαγή σε προϋπάρχουσα ελιά (όπως στο χρώμα, το μέγεθος, το σχήμα, ή την αίσθησή της – ματώνει, φαγουρίζει, πονάει κλπ) πρέπει να εξετάζεται, όπως και η εμφάνιση μίας καινούριας ελιάς σε καθαρό δέρμα. Η ολοκληρωμένη πρόληψη περιλαμβάνει την χαρτογράφηση σπίλων με ψηφιακή δερματοσκόπηση μία φορά τον χρόνο (ή και συχνότερα ανάλογα με το ιστορικό) όπου όλες οι ελιές του σώματος ελέγχονται, φωτογραφίζονται με το ειδικό μηχάνημα και αρχειοθετούνται για να υπάρχει σωστή παρακολούθηση.

Υψηλή πίεση
Όσο μεγαλώνουμε ο κίνδυνος εμφάνισης υψηλής πίεσης αυξάνεται, ειδικά σε γυναίκες με μεγαλύτερο βάρος ή με κακή διατροφή και ανθυγιεινές συνήθειες. Η υψηλή πίεση μπορεί να απειλήσει τη ζωή προκαλώντας καρδιακή ανακοπή ή εγκεφαλικό χωρίς καμία προειδοποίηση. Έτσι ο σωστός χειρισμός της πίεσης μαζί με τον γιατρό σας μπορεί να σώσει τη ζωή σας, ενώ επίσης μπορεί να αποτρέψει κινδύνους όπως οι καρδιακές παθήσεις και η ανεπάρκεια νεφρών.
Η καταγραφή της πίεσης περιλαμβάνει δύο αριθμούς. Η συστολική πίεση ή συχνά αναφερόμενη ως «μεγάλη» είναι η πίεση που προκαλεί το αίμα στα τοιχώματα των αγγείων κατά τη στιγμή της συστολής της καρδιάς. Η διαστολική πίεση ή συχνά αναφερόμενη ως «μικρή» είναι η πίεση κατά τη στιγμή διαστολής της καρδιάς, όταν δηλαδή ετοιμάζεται για το επόμενο κτύπημα. Η φυσιολογική πίεση για τους ενήλικες είναι μικρότερη από 120/80. Υψηλή πίεση ή «υπέρταση» θεωρείται η πίεση 140/90 ή μεγαλύτερη. Οι ανάμεσες τιμές θεωρούνται «προϋπέρταση» ένα πρώιμο προειδοποιητικό στάδιο που πρέπει να παρακολουθηθεί. Συζητήστε με τον γιατρό σας για το πόσο συχνά πρέπει να ελέγχετε την πίεσή σας.

Επίπεδα χοληστερίνης
Η υψηλή χοληστερόλη μπορεί να δημιουργήσει πλάκα που συσσωρεύεται στις αρτηρίες (όπως φαίνεται και με πορτοκαλί χρώμα στην εικόνα). Η πλάκα μπορεί να συσσωρεύεται για πολλά χρόνια χωρίς συμπτώματα, προκαλώντας τελικά καρδιακή ανακοπή ή εγκεφαλικό. Η υψηλή πίεση, ο διαβήτης και το κάπνισμα μπορούν να προκαλέσουν επίσης συσσώρευση πλάκας στις αρτηρίες. Είναι μία κατάσταση που ονομάζεται αρτηριοσκλήρωση. Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και η σωστή φαρμακευτική αντιμετώπιση μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο. Ο έλεγχος της χοληστερόλης γίνεται με λήψη αίματος, μετά από νηστεία 12 ωρών. Μετράται η ολική χοληστερόλη, η LDL (γνωστή ως «κακή χοληστερόλη») η HDL (γνωστή ως «καλή χοληστερόλη») και τα τριγλυκερίδια.

Διαβήτης τύπου 2
Ο διαβήτης μπορεί να προκαλέσει καρδιακά και νεφρικά προβλήματα, εγκεφαλικό, τύφλωση από τη βλάβη των αγγείων στον αμφιβληστροειδή (όπως φαίνεται και στην εικόνα) και άλλα σοβαρά προβλήματα. Ο διαβήτης μπορεί να ελεγχθεί με τη διατροφή, την άσκηση, την απώλεια βάρους και τη φαρμακευτική αντιμετώπιση, ειδικά εάν ανιχνευθεί νωρίς.

Σιδηροπενική αναιμία
Η σιδηροπενική αναιμία οφείλεται συνήθως σε κατανάλωση τροφών που έχουν μικρή περιεκτικότητα σε σίδηρο, καθώς και σε τακτικές απώλειες μικρών ποσοτήτων αίματος, όπως συμβαίνει στις γυναίκες κατά την έμμηνο ρύση. Επίσης μπορεί να παρατηρηθεί κατά την εγκυμοσύνη, επειδή αυξάνονται οι ανάγκες του οργανισμού σε σίδηρο. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν: αίσθηση κόπωσης, ωχρότητα δέρματος, δύσπνοια μετά από κόπωση, ζάλη, κεφαλαλγία, ανορεξία, αδυναμία πνευματικής συγκέντρωσης, αίσθημα παλμών. Η διάγνωση γίνεται με μία απλή εξέταση αίματος, που περιλαμβάνει την γενική αίματος, την μέτρηση του σιδήρου και της φερριτίνης.

Διαταραχές του θυρεοειδούς αδένα
Ο θυρεοειδής είναι ένας πολύ σημαντικός αδένας του σώματος. Διαχειρίζεται με ακρίβεια σημαντικές λειτουργίες του οργανισμού, ρυθμίζοντας τις καύσεις, την ανάπτυξη, τον μεταβολισμό και έμμεσα την ψυχική μας υγεία και ισορροπία. Επιτελεί τις βασικές βιολογικές δράσεις μέσω των ορμονών που παράγει. Οι πιο συχνές παθήσεις του θυρεοειδούς είναι ο υποθυρεοειδισμός, ο υπερθυρεοειδισμός και η βρογχοκήλη. Η διάγνωση των διαταραχών γίνεται με μία απλή αιματολογική εξέταση που περιλαμβάνει την μέτρηση των θυρεοειδικών ορμονών και των αντισωμάτων, καθώς και με τον υπέρηχο θυρεοειδούς.

Συζητήστε με τον γιατρό σας
Είναι σημαντικό να συζητάμε με τον γιατρό μας για τα απαραίτητα για εμάς διαγνωστικά τεστ. Κάποια από αυτά, όπως το ΤΕΣΤ ΠΑΠ και ο έλεγχος των μαστών πρέπει να είναι μέρος της ρουτίνας κάθε γυναίκας όσον αφορά την φροντίδα της υγείας της, ενώ κάποια άλλα είναι απαραίτητα με βάση και το ιατρικό ιστορικό. Η σωστή πρόληψη δεν μπορεί να αποτρέψει πάντα την εμφάνιση μίας ασθένειας αλλά βοηθά στην έγκαιρη ανίχνευση που αυξάνει τις πιθανότητες επιτυχούς αντιμετώπισης.