Η Φουκουσίμα, τα γεγονότα, ο καρκίνος, η οικολογική καταστροφή και τι γίνεται σήμερα;

του Αλέξανδρου Γιατζίδη, διευθυντή σύνταξης, medlabnews.gr

Έχουν περάσει έξι χρόνια από την πυρηνική καταστροφή στη Φουκουσίμα.

Στις 11 Μαρτίου 2011 στις 14:46′:3” ένας ισχυρός σεισμός 9 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ χτυπά ανατολικά του Σεντάι, στο Νησί Χονσού. Η διάρκειά του σπάει τα ρεκόρ, κρατώντας 5 εφιαλτικά λεπτά.

Σύμφωνα με το Τμήμα Γεωλογικής Επισκόπησης των ΗΠΑ, το επίκεντρο βρισκόταν σε βάθος 24,4 χμ. (15,2 μίλια).

Λίγη ώρα αργότερα ο σεισμός επιφέρει ένα τεράστιο τσουνάμι που έφτασε έως και τα 10 μέτρα δεν άφησε τίποτα όρθιο στο πέρασμά του.

Οι εικόνες μοιάζουν τόσο απόκοσμες, σαν να έχουν βγει από ταινία για το τέλος του κόσμου.

Αεροπλάνα στο νερό, καράβια στη στεριά, ισοπεδωμένα σπίτια, αυτοκίνητα το ένα πάνω στο άλλο και ο κόσμος μουδιασμένος, χωρίς να μπορεί να πιστέψει τι έχει συμβεί.

Κατά τη διάρκεια του σεισμού καταγράφηκε μετατόπιση του βυθού της θάλασσας, κοντά στο επίκεντρο, κατά 24 μέτρα (79 πόδια), 4 φορές μεγαλύτερη από την προηγούμενη παρόμοια μέτρηση στην Ιαπωνία. Αυτή ήταν η μεγαλύτερη καταγεγραμμένη μετατόπιση μέχρι σήμερα, αλλά πιθανότατα όχι και η μεγαλύτερη που έχει πραγματοποιηθεί ποτέ, καθώς υπολογίζεται πως ο σεισμός της Σουμάτρας το 2004 θα μπορούσε να έχει μετατοπίσει τον βυθό κατά 30 μέτρα.

Ο σεισμός και το τσουνάμι έθεσαν εκτός λειτουργίας τα συστήματα ψύξης του εργοστασίου, με αποτέλεσμα τρεις αντιδραστήρες να υποστούν τήξη του πυρήνα.

Η περιοχή κηρύχθηκε σε κατάσταση ανάγκης και διατάχθηκε η εκκένωση των κατοικιών σε ακτίνα αρκετών χιλιομέτρων καθώς τα επίπεδα ραδιενέργειας που κατέγραψαν οι μετρήσεις ήταν πολύ πιο πάνω από τα επιτρεπτά όρια.

Μια περιοχή, όπου ζούσαν 80.000 άνθρωποι, έχει βρεθεί με μόνους κατοίκους λίγους πυρηνικούς επιστήμονες, που αγωνίζονται να εξαλείψουν τη μόλυνση από τη ραδιενέργεια.

Έκτοτε η Tepco διοχετεύει συνεχώς νερό για να διατηρεί χαμηλή τη θερμοκρασία των λιωμένων πυρηνικών καυσίμων. Το νερό αυτό, μολυσμένο με υψηλές συγκεντρώσεις ραδιοϊσοτόπων, διαρρέει από ρωγμές και καταλήγει στο έδαφος, όπου αναμειγνύεται με νερό που υπάρχει στον υδροφόρο ορίζοντα.

Έξι χρόνια μετά, η κατάσταση παραμένει δραματική, με τους αρμοδίους να εξακολουθούν να αγνοούν τι συμβαίνει στους λιωμένους πυρήνες των αντιδραστήρων, οι οποίοι συνεχίζουν να εκλύουν μεγάλα ποσά ραδιενέργειας στα υπόγεια ύδατα και στον Ειρηνικό Ωκεανό.

Το ραδιενεργό νερό, αποθηκεύεται σε βιομηχανικές δεξαμενές,  που φτάνει πλέον τους 760.000 τόνους και αποτελεί μείζον πρόβλημα στις προσπάθειες διαχείρισης της κατάστασης.

H διαχειρίστρια εταιρεία εκτιμά ότι θα χρειαστεί ακόμα τρία χρόνια για να τελειώσει τη δουλειά. Η Τepco περιγράφει τον όγκο του νερού που έχει ήδη συγκεντρωθεί ως «πέρα από κάθε φαντασία». Πιστεύεται δε ότι θα μπορέσουν στα επόμενα τέσσερα χρόνια να απομακρύνουν τα ραδιενεργά στοιχεία από αυτό το νερό.

Από την άλλη η UNSCEAR, η Επιστημονική Επιτροπή του ΟΗΕ για τις Επιδράσεις της Ατομικής Ακτινοβολίας, εκτιμά ότι τα παιδιά που δέχτηκαν τις μέγιστες δόσεις, από 100 μέχρι milliGray (μονάδα μέτρησης της δόσης ραδιενέργειας), τα οποία ήταν λιγότερα από χίλια, έχουν μεγάλο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου. Σε μελέτη ο αριθμός των κρουσμάτων καρκίνου του θυρεοειδούς, σε παιδιά, που επαληθεύτηκαν με χειρουργικές επεμβάσεις ανέρχεται σε 100. Μεγάλο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου αντιμετωπίζουν και οι εργάτες που εργάζονται στην Τepco που με αυτοθυσία βοηθούν στην απομάκρυνση των ραδιενεργών στοιχείων αλλά και στην ψύξη των αντιδραστήρων.

Σε μία νοτιοκορεάτικη ιστοσελίδα δημοσιεύτηκαν φωτογραφίες μεταλλαγμένων λαχανικών από την Ιαπωνία, ισχυριζόμενη πως συγκεντρώθηκαν από κατοίκους της Φουκοσίμα, μετά την πυρηνική καταστροφή.

Η αρχική ανακούφιση για το γεγονός ότι ρέει στον ωκεανό κατά βάση τρίτιο, στοιχείο ελαφρώς ραδιενεργό, συμπληρώθηκαν από τη διαπίστωση ότι το τρίτιο απλώς φθάνει πρώτο, γιατί κινείται πιο γρήγορα ανάμεσα στα πετρώματα. Με πιο αργούς ρυθμούς, αλλά στην ίδια κατεύθυνση, ακολουθεί το καίσιο και κυρίως το στρόντιο-90, που είναι ένα από τα πλέον ραδιενεργά τεχνητά στοιχεία.

Στη Φουκουσίμα δεν μπορεί καν να απομακρυνθεί το στρόντιο με μηχανικά μέσα, όπως γίνεται ακόμη και σήμερα στην έδρα του Μανχάταν Πρότζεκτ, στο Χάνφορντ των ΗΠΑ, γιατί το φίλτρο που χρησιμοποιείται εκεί δεν λειτουργεί αν το ραδιενεργό νερό είναι αλμυρό, όπως αυτό που εκτόξευσαν οι πυροσβεστικές αντλίες στα υπόγεια των αντιδραστήρων της Φουκουσίμα μέσα στην απελπιστική κατάσταση του Μαρτίου του 2011.

H Toshiba παρουσίασε ένα ρομπότ με τηλεχειριστήριο που αναμένεται να αφαιρέσει την ραδιενεργό ράβδο του αντιδραστήρα 3. Ειδικά σχεδιασμένο από την Toshiba – τον αρχικό κατασκευαστή του αντιδραστήρα 3  της Φουκουσίμα, πριν από 5 δεκαετίες. Το μηχάνημα διαθέτει ρομποτικούς βραχίονες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν να μετακινήσουν και να διαλύσουν τα συντρίμμια καθώς και να απομακρύνουν τις ράβδους από την πισίνα ψύξης του αντιδραστήρα.

Στην συνέχεια θα δοκιμάσουν. να χτιστούν, οι αντιδραστήρες με έναν τοίχο, βάθους 30 μέτρων. Ο τοίχος είναι σχεδόν έτοιμος, αλλά η αλληλεπίδραση ανάμεσα στα υπόγεια ύδατα και τους αντιδραστήρες είναι τόσο περίπλοκη, που ουδείς γνωρίζει αν το πάγωμα του εδάφους πράγματι θα μειώσει και δεν θα αυξήσει τη ραδιενέργεια.

Στο μεταξύ, και ενόψει της επιστροφής των περισσότερων κατοίκων το 2017, η κυβέρνηση έχει συλλέξει 9 εκατομμύρια κυβικά μέτρα μολυσμένων εδαφών, τα οποία πιθανώς θα αποθηκευτούν σε μια αχανή, ανοιχτή αποθήκη πυρηνικών αποβλήτων γύρω από το εργοστάσιο.

Η ιαπωνική κυβέρνηση ετοιμάζεται να χαρακτηρίσει ξανά κατοικήσιμη την Ιιτάτε, μια από τις περιοχές που είχαν εκκενωθεί μετά το πυρηνικό δυστύχημα της Φουκουσίμα τον Μάρτιο του 2011, χωρίς όμως να έχει υπολογίσει μακροπρόθεσμα την ακτινοβολία στην οποία θα είναι εκτεθειμένοι οι άνθρωποι που θα επιστρέψουν εκεί, σύμφωνα με τη Greenpeace.

Στην πραγματικότητα όμως, η κυβέρνηση αναγκάζει τους ανθρώπους να επιστρέψουν σε μια περιοχή όπου η ραδιενέργεια βρίσκεται σε ποσοστά κοντά στο ετήσιο ανώτατο όριο έκθεσης, τέτοιο που διεθνώς επιτρέπεται μόνο σε εργαζομένους στα εργοστάσια πυρηνικής ενέργειας.

Η Φουκουσίμα συνιστά το τέλος των ισχυρισμών ότι η πυρηνική ενέργεια είναι «οικονομική», αφού, σύμφωνα με στοιχεία που συνέλεξαν οι Financial Times, οι εκρήξεις του εργοστασίου Ντάι Ιτσι έχουν μέχρι στιγμής «εξαερώσει» 100 δισ. δολάρια (13,3 τρισ γεν). Σχεδόν τα μισά έχουν δοθεί σε αποζημιώσεις προς πληγέντες, ενώ τα υπόλοιπα έχουν ξοδευτεί στις προσπάθειες καθαρισμού της νεκρής ζώνης σε ακτίνα 30 χιλιομέτρων και για τις προσπάθειες να μαζευτούν τα ραδιενεργά ερείπια. Και είναι μόνον η αρχή, καθώς οι εργασίες παροπλισμού των εγκαταστάσεων αναμένεται να διαρκέσουν 40 χρόνια.