Τρανσαμινάσες. Οι αυξημένες τιμές τρανσαμινασών, στις εξετάσεις αίματος, τι σημαίνει;

της Αγγελικής Μήλιου, βιολόγος, medlabnews.gr

Η αύξηση των τρανσαμινασών αποτελεί εξαιρετικά συχνό εύρημα στο βιοχημικό έλεγχο αίματος. Στις Η.Π.Α. περίπου το 10 % του πληθυσμού παρουσιάζει αυξημένες τρανσαμινάσες.

Oι τρανσαμινάσες είναι ένζυμα που παράγονται από το ήπαρ (συκώτι) και συνήθως ανακαλύπτονται αυξημένες σε τυχαίο τσεκ-απ. Η αύξησή τους συνήθως σημαίνει κάποιου βαθμού βλάβη στο όργανο που καθαρίζει το αίμα, στο ήπαρ. Η σημασία των αυξημένων τρανσαμινασών δεν εξαρτάται τόσο από το ύψος της αύξησης, αλλά κυρίως από τα αίτια του προβλήματος

Σε περίπτωση κατά την οποία μία από τις δύο ή και οι δύο τρανσαμινασες στο αίμα είναι αυξημένες ο ασθενής πρέπει να συμβουλευθεί άμεσα γιατρό με εμπειρία στην αντιμετώπιση νοσημάτων του ήπατος έτσι ώστε να καθορισθούν οι περαιτέρω εξετάσεις στις οποίες πρέπει να υποβληθεί.

Ποια όμως είναι τα συχνότερα αίτια αύξησης των τρανσαμινασών στο αίμα;

Τα αίτια που οδηγούν σε μεγάλη ( πάνω από 15 φορές των ανώτερων φυσιολογικών τιμών) αύξηση των τρανσαμινασών περιλαμβάνουν κυρίως τις οξείες ιογενείς ηπατίτιδες, τη λήψη φαρμάκων και την ισχαιμική ηπατίτιδα κυρίως σε ασθενείς με αιμοδυναμική αστάθεια ή σοβαρή καρδιοπάθεια, την αυτοάνοση ηπατίτιδα, τη νόσο του Wilson, την οξεία απόφραξη του χοληδόχου πόρου και την απόφραξη των ηπατικών φλεβών (σύνδρομο Budd-Chiari).

Απαντήστε στα ερωτήματα;

• Πήρατε πρόσφατα φάρμακα; βιταμίνες; βότανα;
• Κάνατε μεγάλη χρήση αλκοόλ;
• Κάνετε μακροχρόνια χρήση αλκοόλ;
• Κάνετε ενδοφλέβια χρήση ναρκωτικών;
• Κάνατε μετάγγιση αίματος;
• Υπάρχει θετικό οικογενειακό ιστορικό;
• Υπάρχει παθολογικό ιατρικό ιστορικό; παχυσαρκία; σακχαρώδη διαβήτη; καρδιοπάθειας; θυροειδοπάθειας;
• Έχετε φούσκωμα του εντέρου; ελαιώδη και ογκώδη κόπρανα
• Έγιναν εξετάσεις όπως χρόνος προθρομβίνης λευκωματίνη; γ.αίματος; ορολογικός έλεγχος για ηπατίτιδα Β και C ;
• Υπάρχει παχυσαρκία; έγινε προσπάθεια για μείωση του σωματικού βάρους;
• Έχετε κάνει υπέρηχο άνω κοιλίας;
• Έχετε κάνει βιοψία ήπατος;

Οι Ιογενείς ηπατίτιδες. Οι χρόνιες ηπατίτιδες Β και C είναι δύο σοβαρά, χρόνια, νοσήματα τα οποία, αν δεν αντιμετωπισθούν έγκαιρα, μπορεί να οδηγήσουν σε κίρρωση ή και σε καρκίνο του ήπατος. Υπολογίζεται ότι 4%- 5% των Ελλήνων έχει ιογενή ηπατίτιδα χωρίς να νιώθει κανένα απολύτως σύμπτωμα. Η διάγνωση βασίζεται σε ειδικές εξετάσεις αίματος και πρέπει να γίνεται έγκαιρα, αφού όσοι μένουν χωρίς θεραπεία έχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν κίρρωση ή καρκίνο ήπατος. Τα νοσήματα αυτά μπορεί να είναι εντελώς ασυμπτωματικά και η αύξηση των τρανσαμινασών να αποτελεί τη μοναδική εκδήλωση τους. Για το λόγο αυτό σε κάθε περίπτωση αυξημένων τρανσαμινασών στην εξέταση αίματος, ο ασθενής πρέπει να υποβάλλεται σε έλεγχο για χρόνια ηπατίτιδα Β ή C. Εάν βρεθεί θετικός σε κάποια από τα δύο αυτά νοσήματα πρέπει να απευθύνεται για περαιτέρω αντιμετώπιση σε ειδικό ηπατολόγο. Σήμερα υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία και για τις δύο αυτές μορφές ηπατίτιδας.

Η λιπώδης διήθηση του ήπατος, ή λιπώδης εκφύλιση του ήπατος ή «ύπαρξη λίπους στο συκώτι». Το συχνότερο αίτιο ήπιας αύξησης των τρανσαμινασών στις μέρες μας, με την υιοθέτηση του δυτικού τρόπου ζωής (δίαιτα πλούσια σε λιπαρά και σε κόκκινο κρέας και φτωχή σε φυτικές ίνες, σε συνδυασμό με μειωμένη σωματική άσκηση), είναι η εναπόθεση λίπους στο ήπαρ. Αυτό ονομάζεται λιπώδης διήθηση του ήπατος και μπορεί να συνοδεύεται με ικανή φλεγμονή / νέκρωση ηπατοκυττάρων, δηλαδή στεατοηπατίτιδα. Η συχνότητα της λιπώδους διήθησης στον γενικό πληθυσμό δεν μπορεί επακριβώς να εκτιμηθεί, δεδομένου ότι οι περισσότερες περιπτώσεις είναι τελείως ασυμπτωματικές. Επειδή καμία εξέταση αίματος δεν θέτει τη διάγνωση, όταν υπάρχει υπόνοια λιπώδους διήθησης θα πρέπει να γίνει αρχικά αποκλεισμός των άλλων αιτίων ηπατοπάθειας με ειδικές εξετάσεις. Το υπερηχογράφημα ήπατος μπορεί να απεικονίσει την εναπόθεση του λίπους στο ηπατικό παρέγχυμα, όπως και η αξονική ή η μαγνητική τομογραφία. Σε ασυμπτωματικούς ασθενείς με πιθανή διάγνωση λιπώδους διήθησης, η αντιμετώπιση περιλαμβάνει αλλαγή του τρόπου ζωής (σωματική άσκηση και βελτίωση της δίαιτας), απώλεια σωματικού βάρους, διακοπή πιθανών ηπατοτοξικών φαρμάκων, καθώς και ρύθμιση του διαβήτη και της υπερλιπιδαιμίας. Σημειώνεται ότι για να αποδοθεί η αύξηση των τρανσαμινασών σε λιπώδη διήθηση του ήπατος πρέπει πρώτα να έχει αποκλεισθεί κάθε άλλο πιθανό αίτιο αύξησης των τρανσαμινασών Η λιπώδης διήθηση του ήπατος παρατηρείται κυρίως σε παχύσαρκους ασθενείς, ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη, ασθενείς με αυξημένα τριγλυκερίδια στο αίμα. Αν και παλαιότερα εθεωρείτο καλοήθης κατάσταση, σήμερα πιστεύεται ότι χρειάζεται κάποια παρακολούθηση σε τακτά χρονικά διαστήματα, καθώς, σε μικρό ποσοστό ασθενών, μπορεί να οδηγήσει σε κίρρωση ήπατος.

Η λήψη φαρμάκων. Τα φάρμακα αποτελούν το δεύτερο συχνότερο αίτιο μακροχρόνιας αύξησης των τρανσαμινασών. Πολλά φάρμακα (αντιφλεγμονώδη, αντιλιπιδαιμικά, καρδιολογικά κα) μπορεί να προκαλέσουν κάποια ηπατική αντίδραση, οδηγώντας σε αύξηση των τρανσαμινασών. Η διάγνωση, σε αυτές τις περιπτώσεις, τίθεται με τη διακοπή του φαρμάκου, οπότε και οι τρανσαμινάσες επανέρχονται σε φυσιολογικά επίπεδα.

Αλκοόλ. Καθημερινή κατανάλωση αλκοόλ πάνω από 40 g (2 μπίρες ή μισό μπουκάλι κρασί ή 2 ουίσκι) για άνδρες ή 20 g για γυναίκες σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για ηπατική βλάβη από το ποτό.

Σπάνια νοσήματα   Πρόκειται για εξαιρετικά σπάνια νοσήματα (αιμοχρωμάτωση, νόσος Wilson, κοιλιοκάκη, καρκίνος ήπατος κα) τα οποία μπορεί να προκαλέσουν αυξημένες τρανσαμινάσες. Η υποψία αυτών των νοσημάτων τίθεται μόνο μετά τον αποκλεισμό κάθε άλλου πιθανού αιτίου αύξησης τρανσαμινασών, ενώ για τη διάγνωσή τους απαιτείται εξειδικευμένος εργαστηριακός έλεγχος.
Συμπερασματικά, η αύξηση των τρανσαμινασών στο βιοχημικό έλεγχο του αίματος αποτελεί μία συχνή κατάσταση η οποία όμως απαιτεί διερεύνηση καθώς στις περισσότερες περιπτώσεις οφείλεται σε νοσήματα τα οποία εάν διαγνωσθούν έγκαιρα μπορούν να αντιμετωπισθούν αποτελεσματικά.

Οι αυξημένες τρανσαμινάσες είναι κατά κανόνα ένα σήμα κινδύνου δείχνοντας κάποια βλάβη στο ήπαρ. Θα πρέπει πάντοτε να αποκαλύπτεται η ακριβής αιτία ώστε να ακολουθεί η κατάλληλη αντιμετώπιση. Η έγκαιρη διάγνωση αποτελεί στην πλειονότητα  των περιπτώσεων των ηπατικών παθήσεων το κλειδί για την έγκαιρη έναρξη της θεραπευτικής αγωγής που οδηγεί στην ίαση.