Ο ΥΥ κ. Ανδρέας Ξανθός για το προσχέδιο νόμου για την Πρωτοβάθμια Υγεία

Λοιπόν, μετά από καιρό, είναι αλήθεια, έχουμε τη δυνατότητα να επικοινωνήσουμε σήμερα με τους εκπροσώπους του τύπου και να συζητήσουμε μία πολύ σημαντική αλλαγή και μεταρρύθμιση στο χώρο της περίθαλψης, στο χώρο του συστήματος υγείας.
Είναι ένα προσχέδιο νόμου για την πρωτοβάθμια φροντίδα το οποίο θα βγει αυτές τις μέρες σε δημόσια διαβούλευση. Είναι αποτέλεσμα μίας αρκετά μεγάλης προετοιμασίας που έχει δημιουργηθεί και διαβούλευσης και συνεννόησης, ανταλλαγής απόψεων με υγειονομικούς, με ανθρώπους που έχουν και ακαδημαϊκή παρουσία στο χώρο της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, γενικότερα με επαγγελματίες υγείας, μετά από, επίσης, ένα εκτεταμένο διάλογο με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μετά από ανταλλαγή εμπειρίας από χώρες και ειδικούς που έχουν ασχοληθεί με την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας και έχουν προωθήσει αντίστοιχες μεταρρυθμίσεις σε άλλες χώρες της Ευρώπης.
Και νομίζω ότι αυτή η αλλαγή καλύπτει ένα πολύ σημαντικό και διαχρονικό έλλειμμα που υπήρχε στο δημόσιο σύστημα υγείας της χώρας μας.
Ξέρουμε πάρα πολύ καλά ότι από την ίδρυσή του ήταν ένα σύστημα υγείας κατά βάση νοσοκομειακοκεντρικό και σε μεγάλο βαθμό ιατροκεντρικό φυσικά.
Και ξέρουμε ότι αυτή ήταν, αν θέλετε, και η αχίλλειος πτέρνα του, το ότι δηλαδή δεν υλοποιήθηκε ποτέ η πρόβλεψη του ιδρυτικού νόμου του ΕΣΥ, του 1397, για τη δημιουργία δημόσιων δομών κέντρων υγείας αστικού τύπου στα μεγάλα αστικά κέντρα και η πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας περιορίστηκε μόνο στα κέντρα υγείας της υπαίθρου, αυτό, κατά την άποψή μας, ήταν ένα δομικό έλλειμμα του συστήματος υγείας το οποίο συνέβαλε στο να ενισχυθεί ο νοσοκομειακοκεντρικός του χαρακτήρας, να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο χωρίς μηχανισμούς ελέγχου, χωρίς τεκμηριωμένη ιατρική πράξη, ένα πλαίσιο το οποίο ευνοούσε την προκλητή ζήτηση, τη σπατάλη πόρων, την υπερσυνταγογράφηση εργαστηριακών εξετάσεων και φαρμάκων και φυσικά τη διαφθορά.
Θεωρώ, λοιπόν, ότι πραγματικά αυτό το σημαντικό έλλειμμα, το οποίο κυρίως ήταν έλλειμμα ποιοτικής φροντίδας για τους πολίτες ερχόμαστε να καλύψουμε τώρα με ιστορική καθυστέρηση σε μία περίοδο κρίσης, σε μία περίοδο δυσχέρειας δημοσιονομικής, σε μία περίοδο στενότητας ανθρώπινων και υλικών πόρων.
Θεωρώ ότι είναι μία μεταρρύθμιση και μία αλλαγή η οποία προφανώς δεν είναι μνημονιακή υποχρέωση, προφανώς δεν είναι ένα εργαλείο για τη λιτότητα και για τις περικοπές στο σύστημα υγείας, ούτε φυσικά είναι μία ιδεολογική εμμονή ή ένας άκρατος κρατικισμός όπως κάποιοι θέλουν να το παρουσιάζουν.
Η μεταρρύθμιση αυτή, την οποία εισηγούμαστε θεωρούμε ότι είναι η στρατηγική απάντηση στην κρίση του συστήματος υγείας της χώρας μας.
Αυτό λέει και η διεθνής βιβλιογραφία, αυτό λένε όλοι οι σοβαροί αναλυτές των συστημάτων υγείας ότι η υγειονομική κρίση, η ανισότητα στην φροντίδα, η ανάγκη καθολικής κάλυψης του πληθυσμού μπορεί να απαντηθεί μόνο μέσα από την αναδιοργάνωση των δημόσιων συστημάτων υγείας με επίκεντρο την πρωτοβάθμια φροντίδα.
Θεωρούμε, λοιπόν, ότι αυτό το σκοπό υπηρετεί το νομοσχέδιο αυτό, υπηρετεί την κατεύθυνση της ενδυνάμωσης της δημόσιας περίθαλψης, του δημόσιου συστήματος υγείας, υπηρετεί το στόχο της καθολικότητας, της ισότητας και της αποτελεσματικότητας στη φροντίδα.
Υπηρετεί τη στροφή στην πρόληψη, στην αγωγή υγείας, στην παρέμβαση σε αυτό που λέμε κοινωνικούς προσδιοριστές της ασθένειας, στην αναίρεση του νοσοκομειακοκεντρικού και ιατρικοκεντρικού χαρακτήρα του συστήματος και στην ανθρωποκεντρική φροντίδα.
Θεωρώ, λοιπόν, ότι είναι ένα πολύ σημαντικό βήμα αυτό, είναι μία επένδυση σε μία νέα αντίληψη και σε μία νέα φιλοσοφία για την υγεία που έχει την προσέγγιση της ολιστικής φροντίδας. Της φροντίδας δηλαδή που περιλαμβάνει ένα συνεχές από την πρόληψη, την αγωγή υγείας, τους προσυμπτωματικούς ελέγχους, τους εμβολιασμούς, την παρακολούθηση των χρόνιων νοσημάτων, τις παραπομπές και τη διαχείριση των περιστατικών μέσα στο σύστημα υγείας, την αποθεραπεία και την αποκατάσταση.
Νομίζω ότι είναι μια νέου τύπου προσέγγιση αυτή. Είναι μια υπέρβαση ενός μοντέλου αγοράς επιτρέψτε μου να πω το οποίο υπήρχε όλα αυτά τα χρόνια όπου οι πολίτες κατά το δοκούν αποφάσιζαν από πού θα «ψωνίσουν» υπηρεσίες υγείας.
Χρεώνοντας συνήθως το δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία αλλά και επιβαρυνόμενοι και οι ίδιοι προσωπικά με ένα ενδεχομένως δυσβάστακτο κόστος και ιδιαίτερα την περίοδο της κρίσης και της φτωχοποίησης.
Είναι μια επένδυση επίσης στη λογική της διεπιστημονικής ομάδας υγείας. Η πρωτοβάθμια φροντίδα δεν είναι, βεβαίως έχει ως κεντρικό της στοιχείο τον οικογενειακό γιατρό, το γιατρό δηλαδή ο οποίος έχει τις τρεις βασικές ειδικότητες δηλαδή γενική ιατρική μπορεί να είναι ή γενικός γιατρός ή παθολόγος ή παιδίατρος. Ο οποίος θα έχει μια συνεχή επανεκπαίδευση στην κουλτούρα της οικογενειακής φροντίδας και της κοινοτικής φροντίδας.
Έχει μια εξωστρεφή λογική, απευθύνεται στην κοινότητα και προσπαθεί να παρέμβει και να επηρεάσει τους νοσογόνους παράγοντες του γενικότερου κοινωνικού περιβάλλοντος.
Υπάρχει λοιπόν μια κουλτούρα διεπιστημονικής συνεργασίας, είναι πολύ σημαντική αλλαγή αυτή. Υπάρχει επίσης η κουλτούρα της αποκεντρωμένης φροντίδας.
Οι νέες δομές που είναι το πυρηνικό στοιχείο αυτής της αλλαγής, της μεταρρύθμισης που είναι οι νέες αποκεντρωμένες δομές, οι τοπικές μονάδες υγείας έχουν μια λογική εγγύτητας προς την κοινότητα, διευκόλυνσης της πρόσβασης, μείωσης της ταλαιπωρίας και των αναμονών για ραντεβού και ολοκληρωμένης φροντίδας με συνέχεια και με τομεοποιημένη λογική με πληθυσμό ευθύνης.
Θεωρώ λοιπόν ότι αυτό είναι όντως μια νέα αντίληψη που σήμερα προσπαθούμε να εισάγουμε στο σύστημα υγείας.
Και οι γιατροί οι οικογενειακοί και το υπόλοιπο προσωπικό θα προσληφθούν επί τη βάσει ενός συμβολαίου υποχρεώσεων. Ενός συμβολαίου παρακολούθησης συγκεκριμένων υγειονομικών δεικτών και με βάση τους οποίους, την ανταπόκριση σε αυτούς τους υγειονομικούς στόχους θα κρίνονται και θα αξιολογούνται και οι δομές και οι άνθρωποι που τις στελεχώνουν.
Και φυσικά εισάγεται και μια κουλτούρα κοινωνικού ελέγχου και δημόσιας λογοδοσίας αυτών των δομών που θέλουμε να αποκτήσουν οργανική σχέση με τις τοπικές κοινωνίες, με την Αυτοδιοίκηση. Να είναι σε διασύνδεση και σε δικτύωση με άλλες δομές του δημόσιου συστήματος υγείας και του κοινωνικού κράτους όπως είναι για παράδειγμα οι πρωτοβάθμιες δομές ψυχικής υγείας, τα κέντρα ψυχικής υγείας.
Όπως είναι οι δομές αντιμετώπισης των εξαρτήσεων. Όπως είναι οι υπόλοιπες δομές κοινωνικής φροντίδας, τα ΚΑΠΗ, τα προγράμματα Βοήθεια στο Σπίτι, τα ΚΗΦΗ κλπ.
Θεωρούμε επίσης ότι με την παρέμβαση αυτή περιορίζουμε και στο βαθμό που θα αναπτύσσεται και θα καλύπτει ολοένα μεγαλύτερο κομμάτι του πληθυσμού, θα σας πούμε τώρα τα στάδια και τα βήματα τα οποία θα υπάρξουν, θεωρώ ότι αντιμετωπίζουμε σε σημαντικό βαθμό, μπορούμε να αντιμετωπίσουμε και το φαινόμενο της παθητικής ιδιωτικοποίησης του συστήματος υγείας το οποίο έχει επισυμβεί τα τελευταία χρόνια εξαιτίας ακριβώς της ανεπάρκειας των δημόσιων δομών και του ελλείμματος στη στελέχωση και στις υπηρεσίες που προσφέρουν, υπήρξε μία μετακύληση του κόστους περίθαλψης στις τσέπες των πολιτών.
​Νομίζω λοιπόν ότι με αυτήν την αναδιοργάνωση της πρωτοβάθμιας φροντίδας, με δομές αποκεντρωμένες που προσφέρουν δωρεάν υπηρεσίες μπορούμε σε μεγάλο βαθμό να περιορίζουμε και αυτό το φαινόμενο και θεωρώ επίσης ότι είναι μία σημαντική διέξοδος επαγγελματική και επιστημονική για το επιστημονικό δυναμικό των νέων γιατρών της χώρας που ξέρουμε πάρα πολύ καλά ότι μαζικά μεταναστεύουν στο εξωτερικό τα τελευταία χρόνια και οφείλουμε να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις να αντιστραφεί αυτό το braindrain.
​Θεωρώ λοιπόν ότι αυτό μπορεί και σε συνεννόηση και με τα Πανεπιστήμια, η κουλτούρα της πρωτοβάθμιας φροντίδας να ενσωματωθεί περισσότερο στα προγράμματα σπουδών, να αυξηθούν οι θέσεις ειδικότητας για τη γενική ιατρική και την οικογενειακή ιατρική.
​Να ενισχυθεί η δυνατότητα προσέλκυσης νέων γιατρών, νέων επιστημόνων σε αυτό το πεδίο. Πιστεύω λοιπόν ότι είναι όντως μία πραγματική μεταρρύθμιση στο σύστημα υγείας.
​Υπάρχει ισχυρή πολιτική βούληση να προχωρήσει. Είναι μία από τις 3 – 4 κορυφαίες μεταρρυθμίσεις που έχει δηλώσει αυτή η κυβέρνηση και δια στόματος Πρωθυπουργού, ότι θα προχωρήσουν στο επόμενο διάστημα.
​Υπάρχει ένα πολύ συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα υλοποίησης και κυρίως χρηματοδότησης αυτής της αλλαγής που θα σας παρουσιαστεί σε λεπτομέρειες από τον Σταμάτη τον Βαρδαρό, τον αναπληρωτή Γενικό Γραμματέα με ευθύνη την πρωτοβάθμια φροντίδα και θεωρώ ότι αυτή η παρέμβαση προφανώς πηγαίνει παράλληλα με την προσπάθεια να στηρίξουμε τις σημερινές δομές πρωτοβάθμιας φροντίδας, δηλαδή τα κέντρα υγείας αγροτικού τύπου και τις δομές του ΠΕΔΥ, που ξέρουμε πάρα πολύ καλά ότι μετά το ’14, μετά το νόμο 4238 αποστελεχώθηκαν, αποδιοργανώθηκαν και χάθηκε πραγματικά μία συνέχεια στη φροντίδα, η οποία υπήρχε τα προηγούμενα χρόνια, παρά τις στρεβλώσεις, παρά το ότι δεν είχε οργανική σχέση με το υπόλοιπο δημόσιο σύστημα υγείας.
​Επίσης, έχουμε πει ότι θα προσπαθήσουμε το επιστημονικό δυναμικό που σήμερα υπηρετεί σε αυτές τις δομές πρωτοβάθμιας φροντίδας, που έχει πιο εξειδικευμένη γνώση και στελεχώνεται από ειδικότητες πολλών κατηγοριών, να το αξιοποιήσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και σε συνέργια και με τη δευτεροβάθμια περίθαλψη όπου οι ειδικότητες το επιτρέπουν.
​Αυτό θα αποτυπωθεί και ως ρύθμιση στο νομοσχέδιο και θα μας δίνει τη δυνατότητα να αξιοποιήσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το ανθρώπινο δυναμικό που σήμερα υπάρχει στο δημόσιο σύστημα υγείας, καλύπτοντας περισσότερες ανάγκες και αυξάνοντας τη χωρητικότητα, το capacity όπως λέμε του δημόσιου συστήματος υγείας.
​Αυτός είναι ο στρατηγικό στόχος, να καλύψουμε περισσότερες ανάγκες με ποιότητα, με καθολικότητα, με ισότιμη φροντίδα και κυρίως με αποτελεσματική φροντίδα.
​Νομίζω ότι μέσα από τη συζήτηση η οποία θα ακολουθήσει, θα έχετε τη δυνατότητα να αποκρυσταλλώσετε μία πιο ολοκληρωμένη εικόνα για την αλλαγή η οποία θα προωθηθεί.
​Θα έχετε τη δυνατότητα φυσικά να μελετήσετε και το προσχέδιο. Αυτό θα τύχει μιας γενικευμένης διαβούλευσης και στο επίπεδο των εκπροσώπων του υγειονομικού τομέα, αλλά και των τοπικών κοινωνιών.
​Έχουμε κάνει αρκετές συζητήσεις, ιδιαίτερα με τους εκπροσώπους της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης. Η ανταπόκριση που υπάρχει, αλλά και της πρωτοβάθμιας, στην πολιτική μάλιστα της εξεύρεσης χώρων για να αναπτύξουμε τις πρώτες δομές, η ανταπόκριση που υπάρχει είναι πάρα πολύ θετική.
​Ο κόσμος αντιλαμβάνεται ότι αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο έλλειμμα και αντιλαμβάνεται επίσης ότι όσο και να στηριχθούν τα δημόσια νοσοκομεία και γίνεται μία πολύ συστηματική προσπάθεια για αυτό τον τελευταίο καιρό και με ανθρώπινους και με υλικούς πόρους, όσο και αν στηριχτούν τα δημόσια νοσοκομεία αν δεν αναδιοργανωθεί το σύστημα υγείας με επίκεντρο την πρωτοβάθμια φροντίδα μακροπρόθεσμα δεν θα υπάρχει επίπτωση θετική και στη λειτουργία του συστήματος αλλά και στους υγειονομικούς δείκτες της χώρας, στους δείκτες υγείας του πληθυσμού, που ξέρουμε πάρα πολύ καλά ότι υστερούμε και υπάρχει μία επιβράδυνση σε σχέση με την πρόοδο που έχει σημειωθεί σε άλλες χώρες ακριβώς επειδή, κατά την άποψή μας, υπήρχε αυτό το έλλειμμα οργανωμένης πρωτοβάθμιας φροντίδας αγωγής υγείας, πολιτικών δημόσιας υγείας.