Tροφική δηλητηρίαση. Συνηθισμένα και ασυνήθιστα αίτια. Ποια τα συμπτώματα και ποιοι οι τρόποι προστασίας;

Iatrika Nea 21 Απρ 2017 Πρώτες Βοήθειες

της Κλεοπάτρας Ζουμπουρλή, μοριακή βιολόγος, medlabnews.gr

1. ΛΙΣΤΕΡΙΑ: ΦΡΕΣΚΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΚΑΙ ΦΡΟΥΤΑ

Το βακτήριο της λιστέρια μπορεί να μολύνει φρέσκα τρόφιμα όπως τα πράσινα λαχανικά ή και κάποια φρούτα όπως το πεπόνι. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν τον πυρετό, τους μυϊκούς πόνους, τη ναυτία ή τη διάρροια. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να εκδηλωθούν από 2 μέρες έως και 2 μήνες μετά από την επαφή με το μολυσμένο τρόφιμο. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ: Πλένετε καλά τα ωμά λαχανικά και στεγνώστε τα πριν τα κόψετε. Αποθηκεύεστε τα στο ψυγείο, κάτω από 4 ˚C.

2. ΛΙΣΤΕΡΙΑ: ΜΗ ΠΑΣΤΕΡΙΩΜΕΝΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ

Τα γαλακτοκομικά προϊόντα που παρασκευάζονται από φρέσκο γάλα, όπως το γιαούρτι και τα μαλακά τυριά (φέτα), μπορούν να μολυνθούν από λιστέρια. Το βακτήριο μπορεί να επιζήσει και σε χαμηλές θερμοκρασίες που σημαίνει ότι ακόμα και το ψυγείο δεν μπορεί να προσφέρει πλήρη προστασία. Στην ομάδα υψηλή κινδύνου για μόλυνση περιλαμβάνονται οι ηλικιωμένοι, οι εγκυμονούσες και τα άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ: σιγουρευτείτε ότι τα γαλακτοκομικά που καταναλώνετε είναι παστεριωμένα.

3. ΛΙΣΤΕΡΙΑ: ΑΛΛΑΝΤΙΚΑ ΚΑΙ ΠΡΟΜΑΓΕΙΡΕΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ

Μερικές φορές το βακτήριο της λιστέρια μπορεί να βρεθεί σε ένα εργοστάσιο παραγωγής τροφίμων και να επιζήσει εκεί για χρόνια. Οι υψηλές θερμοκρασίες το σκοτώνουν αλλά η μόλυνση μπορεί να συμβεί μετά το μαγείρεμα, όταν για παράδειγμα το μαγειρεμένο τρόφιμο ακουμπήσει σε έναν πάγκο όπου υπήρχε ωμό κρέας. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ: ποτέ μην καταναλώνετε προμαγειρεμένα τρόφιμα αφού παρέλθει η ημερομηνία λήξεως. Προτιμήστε να ψήσετε τα αλλαντικά και τα λουκάνικα (80˚C) πριν τα καταναλώσετε.

4. ΣΑΛΜΟΝΕΛΑ: ΠΟΥΛΕΡΙΚΑ ΚΑΙ ΑΥΓΑ

Το βακτήριο της σαλμονέλας μπορεί να προσβάλλει οποιοδήποτε τρόφιμο αλλά ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος για τα ζωικά προϊόντα καθώς έρχονται σε επαφή με τα περιττώματα των ζώων. Όσον αφορά τις κότες, η σαλμονέλα μπορεί να μολύνει το αυγό πριν καν σχηματιστεί το κέλυφός του, που σημαίνει ότι ακόμα και τα καθαρά, φρέσκα αυγά μπορεί να είναι μολυσμένα. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν στομαχικές κράμπες, πυρετό και διάρροια, εμφανίζονται από 12 έως 72 ώρες μετά τη μόλυνση, και μπορεί να διαρκέσουν για 4 έως 7 ημέρες. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ: Ποτέ μην καταναλώνετε ωμά ή ελαφρώς μαγειρεμένα αυγά. Ψήστε καλά τα πουλερικά και κρατήστε τα ωμά πουλερικά μακριά από άλλα τρόφιμα. Πλύνετε πολύ καλά τα χέρια, τον πάγκο, τα σκεύη και οτιδήποτε άλλο έρθει σε επαφή με ωμό πουλερικό.

5. ΣΑΛΜΟΝΕΛΑ: ΦΡΕΣΚΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑ

Τα φρέσκα λαχανικά είναι το δεύτερο είδος τροφίμου που προσβάλλεται από σαλμονέλα. Το βακτήριο έχει βρεθεί σε ντομάτες, πιπεριές, πράσινες σαλάτες, ακόμα και σε φρούτα όπως η παπάγια. Ευαίσθητα στη σαλμονέλα είναι επίσης τα φύτρα καθώς παράγονται σε ζέστη και υγρασία και καταναλώνονται ωμά ή ελαφρώς μαγειρεμένα. Η μόλυνση μπορεί να είναι σοβαρή ή ακόμα και θανάσιμη σε άτομα υψηλού κινδύνου, όπως τα μωρά και οι ηλικιωμένοι. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ: Πλύνετε και στεγνώστε σχολαστικά τα λαχανικά και διατηρήστε τα στο ψυγείο.

6. ΣΑΛΜΟΝΕΛΑ: ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ

Επεξεργασμένα τρόφιμα όπως τα πατατάκια, τα κράκερς, οι έτοιμες σούπες και το φυστικοβούτυρο μπορεί να κρύβουν κινδύνους για μόλυνση από σαλμονέλα. Σε τέτοιες περιπτώσεις παρατηρείται μαζική μόλυνση των τροφίμων που προέρχονται από την ίδια γραμμή παραγωγής με αποτέλεσμα την μαζική ανάκληση των μολυσμένων προϊόντων. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ: Ποτέ μην καταναλώνετε ένα προϊόν που έχει ανακληθεί. Επιστρέψτε το αμέσως στο κατάστημα που το αγοράσατε ή πετάξτε το. Το ζέσταμα των τροφίμων τουλάχιστον στους 80 ˚C σκοτώνει το βακτήριο της σαλμονέλας.

7. ΣΑΛΜΟΝΕΛΑ: ΩΜΟ ΚΡΕΑΣ

Το ωμό κρέας και ιδίως ο κιμάς αποτελεί κίνδυνο για μόλυνση από σαλμονέλα. Ο κιμάς γαλοπούλας έχει προκαλέσει αρκετές εξάρσεις σαλμονέλας στο παρελθόν. Συνήθως δεν μπορούμε να ξεχωρίσουμε το μολυσμένο τρόφιμο καθώς φαίνεται και μυρίζει φυσιολογικά. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ: μαγειρέψτε σε υψηλή θερμοκρασία το μοσχάρι, το χοιρινό το αρνί και κυρίως τα πουλερικά. Προσέξτε τις επιφάνειες μαγειρέματος, τα σκεύη και τα χέρια σας τα οποία πρέπει να πλυθούν καλά με ζεστό νερό και σαπούνι αν έρθουν σε επαφή με ωμό κρέας.

8. E.coli: ΜΟΣΧΑΡΙΣΙΟΣ ΚΙΜΑΣ

Το βακτήριο E.coli ζει στο πεπτικό σύστημα των βοοειδών και μπορεί να μολύνει το κρέας κατά τη σφαγή του ζώου. Ιδιαίτερα επίφοβος είναι ο κιμάς καθώς τα βακτήρια μπορεί να εξαπλωθούν κατά τον τεμαχισμό του κρέατος. Τα συμπτώματα της δηλητηρίασης από E.coli περιλαμβάνουν έντονες κράμπες στην κοιλιά, διάρροια και εμετό. Η ασθένεια συνήθως εξελίσσεται αρκετές μέρες μετά την έκθεση στο μολυσμένο τρόφιμο και μπορεί να είναι σοβαρή για τα ευάλωτα άτομα. Διαρκεί περίπου 1 εβδομάδα. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ: μαγειρέψτε καλά το κρέας. Μην τοποθετείτε το ψημένο κρέας πίσω στον πάγκο ή στο πιάτο όπου ακουμπούσε ωμό κρέας. Πλύνετε καλά οποιοδήποτε σκεύος χρησιμοποιήσατε με ζεστό νερό και σαπούνι.

9. E.coli: ΩΜΟΙ ΧΥΜΟΙ ΚΑΙ ΓΑΛΑ

Η μέθοδος της παστερίωσης χρησιμοποιεί θερμοκρασία που σκοτώνει τα βακτήρια. Εφόσον καταναλώνετε παστεριωμένους χυμούς δεν κινδυνεύετε. Ωστόσο οι μη παστεριωμένοι χυμοί που πωλούνται σε κάποια καταστήματα και σε πάγκους υγιεινών τροφών μπορεί να έχουν μολυνθεί από E.coli. Επίσης το βακτήριο μπορεί να βρεθεί στο φρέσκο γάλα εάν η διαδικασία παραγωγής και παστερίωσης δεν έχει διενεργηθεί σωστά. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ: καταναλώστε μόνο παστεριωμένα προϊόντα. Αν δεν είστε σίγουροι ότι έχει γίνει η κατάλληλη παστερίωση βράστε το γάλα πριν το καταναλώσετε.

10. E.coli: ΦΡΕΣΚΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑ

Τα λαχανικά και τα φρούτα μπορεί να μολυνθούν από E.coli αν το βακτήριο βρίσκεται στο λίπασμα ή το νερό που χρησιμοποιείται για την καλλιέργειά τους. Τα πράσινα λαχανικά όπως το σπανάκι φέρουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ: ξεχωρίστε τα φύλλα των πράσινων λαχανικών και πλύντε τα ένα-ένα. Το μαγείρεμα των λαχανικών επίσης προστατεύει καθώς η θερμοκρασία σκοτώνει τα βακτήρια.

11. ΑΛΛΑΝΤΙΑΣΗ: ΚΟΝΣΕΡΒΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ

Η αλλαντίαση είναι μία σπάνια και συχνά θανατηφόρος ασθένεια που οφείλεται στη λάθος κονσερβοποίηση ή διατήρηση των τροφίμων. Επικίνδυνα είναι κυρίως τα σπιτικά κονσερβοποιημένα τρόφιμα, το μέλι, τα αλλαντικά και το καπνιστό ή παστό ψάρι. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος αφορά τα μωρά. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν κράμπες, εμετό, αναπνευστικά προβλήματα, δυσκολία κατάποσης, διπλωπία, αδυναμία ή παράλυση. Εάν υποπτευθείτε ότι εσείς ή κάποιος δικός σας πάσχει από αλλαντίαση ζητήστε αμέσως πρώτες βοήθειες. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ: ποτέ μη δίνετε μέλι σε μωρά κάτω των 12 μηνών. Πετάξτε αμέσως κονσέρβες που έχουν διογκωθεί, βάζα που στάζουν, διατηρημένα τρόφιμα που μυρίζουν περίεργα ή κάποια συσκευασία που ανοίγοντάς την ξεχειλίζει το υγρό που περιέχει. Αποστειρώστε τα σπιτικά κονσερβοποιημένα τρόφιμα μαγειρεύοντας τα σε υψηλές θερμοκρασίες.

12. C. Perfringens: ΚΡΕΑΣ, ΜΑΓΕΙΡΕΥΤΑ ΚΑΙ ΣΑΛΤΣΕΣ

Το Clostridium Perfringens είναι ένα βακτήριο που προκαλεί κράμπες και διάρροιες που συνήθως διαρκούν λιγότερο από 24 ώρες. Συνήθεις ύποπτοι είναι τα κρέατα, τα μαγειρευτά και οι σάλτσες με βάση το κρέας που παρασκευάζονται σε μεγάλες ποσότητες και διατηρούνται ζεστά για αρκετή ώρα πριν σερβιριστούν. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ: Τα φαγητά που περιέχουν κρέας πρέπει να μαγειρεύονται καλά και να σερβίρονται αμέσως μετά το μαγείρεμα. Τα περισσεύματα πρέπει να μπαίνουν στο ψυγείο το νωρίτερο δυνατό.

13. ΣΤΑΦΥΛΟΚΟΚΚΟΣ: ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ, ΣΑΛΑΤΕΣ, ΑΡΤΟΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ

Ναι, μπορεί να μολυνθείτε με σταφυλόκοκκο μέσω του φαγητού αν το προετοιμάσει ένα άτομο που φέρει το μικρόβιο. Τα πιο επίφοβα τρόφιμα είναι τα σάντουιτς, οι σαλάτες (με αυγά, με τόνο, με κοτόπουλο, με πατάτες κ.α.) τα αρτοσκευάσματα και τα κρεμοειδή γλυκά. Τα συμπτώματα εμφανίζονται γρήγορα, ακόμα και εντός 30 λεπτών, και περιλαμβάνουν εμετό, κράμπες και διάρροια. Η ασθένεια συνήθως ολοκληρώνει τον κύκλο της μέσα σε 3 μέρες. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ: πλένετε σχολαστικά τα χέρια σας πριν ξεκινήσετε να μαγειρεύετε. Μην έρχεστε σε επαφή με τρόφιμα εάν είστε άρρωστος, έχετε μόλυνση στη μύτη ή στα μάτια, έχετε ανοιχτή πληγή ή κάποια μόλυνση στα χέρια ή τους καρπούς.

14. ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ Α: ΚΑΚΟΣ ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ

Η Ηπατίτιδα Α είναι ένας ιός που προσβάλλει το συκώτι και μπορεί να προκαλέσει πυρετό, κούραση, ναυτία, απώλεια βάρους και ίκτερο. Οι περισσότερες μολύνσεις είναι ήπιες. Μπορεί να μεταδοθεί όταν ένα μολυσμένο άτομο δεν πλένει σωστά τα χέρια του πριν αγγίξει τα τρόφιμα ή τα μαχαιροπήρουνα και τα σκεύη που έρχονται σε επαφή με το στόμα. Συνήθως οι εξάρσεις οφείλονται σε ανεπαρκή τήρηση των κανόνων υγιεινής σε εργοστάσια παραγωγής τροφίμων ή εστιατόρια. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ: εμβολιαστείτε για την Ηπατίτιδα Α. Επισκεφτείτε ασφαλή εστιατόρια και πλένετε πάντα τα χέρια σας πριν αγγίξετε τρόφιμα.

15. CAMPYLOBACTER: ΑΝΕΠΑΡΚΩΣ ΜΑΓΕΙΡΕΜΕΝΑ ΠΟΥΛΕΡΙΚΑ

Ακόμα και μία σταγόνα υγρού από ωμό κοτόπουλο αρκεί για να νοσήσει κάποιος από το βακτήριο Campylobacter. Αυτό το όχι και τόσο γνωστό στο κοινό βακτήριο ευθύνεται για μεγάλο μέρος των τροφικών δηλητηριάσεων. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πυρετό, κράμπες, διάρροια και εμετό. Συνήθως οι περισσότεροι νοσούντες αναρρώνουν μέσα στη βδομάδα αλλά κάποιες φορές μπορεί να προκαλέσει την εμφάνιση συνδρόμου Guillain–Barre, μία σπάνια και σοβαρή ασθένεια που εκδηλώνεται μερικές εβδομάδες μετά τη μόλυνση και μπορεί να προκαλέσει προσωρινή παράλυση. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ: μαγειρεύετε καλά τα πουλερικά και πλένετε σχολαστικά οτιδήποτε έρθει σε επαφή το ωμό κρέας.

16. ΙΟΙ NORWALK: ΚΑΚΟΣ ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ

Οι ιοί τύπου Norwalk είναι η πιο κοινή αιτία της γαστρεντερίτιδας. Προκαλούν εμετό και διάρροια που συνήθως διαρκεί 24 με 48 ώρες. Οι ιοί Norwalk μολύνουν το φαγητό όταν ένας εργαζόμενος που έρχεται σε επαφή με τρόφιμα δεν πλένει τα χέρια του όταν χρησιμοποιεί την τουαλέτα. Πιο επίφοβα είναι οι σαλάτες και τα ωμά θαλασσινά καθώς δεν μαγειρεύονται. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ: πάντα πλένετε τα χέρια σας με ζεστό νερό και σαπούνι για 30 δευτερόλεπτα αφού χρησιμοποιήσετε την τουαλέτα ή αλλάξετε τις πάνες του μωρού σας και πριν ξεκινήσετε να προετοιμάζετε το φαγητό.

17. VIBRIO VULNIFICUS: ΩΜΑ ΟΣΤΡΑΚΟΕΙΔΗ

Το βακτήριο Vibrio Vulfinicus ζει στο ζεστό θαλασσινό νερό και μπορεί να μολύνει τα οστρακοειδή, και ιδιαίτερα τα στρείδια. Η μόλυνση από αυτό το βακτήριο προκαλεί τα συνήθη συμπτώματα της τροφικής δηλητηρίασης αλά σε άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να προκαλέσει πολύ σοβαρή μόλυνση του αίματος. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ: καταναλώστε μόνο μαγειρεμένα οστρακοειδή. Το τηγάνισμα, το ψήσιμο, το βράσιμο και το άχνισμα μειώνουν τον κίνδυνο μόλυνσης. Πετάξτε τα όστρακα που δεν ανοίγουν όταν τα μαγειρέψετε.

18. ΠΑΡΑΛΥΤΙΚΗ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ ΑΠΟ ΟΣΤΡΑΚΑ

Η παραλυτική δηλητηρίαση προκαλείται από ένα συγκεκριμένο τύπο φυκών που παράγουν μία βιοτοξίνη η οποία μπορεί να μολύνει τα οστρακοειδή. Τα συμπτώματα της παραλυτικής δηλητηρίασης περιλαμβάνουν το μυρμήγκιασμα στα χείλη και στη γλώσσα, το μούδιασμα, τη δυσκολία αναπνοής και ενδεχόμενη παράλυση. Ο θάνατος από τη δηλητηρίαση αυτή μπορεί να επέλθει ακόμα και 30 λεπτά μετά τη μόλυνση. Ευτυχώς πρόκειται για μία εξαιρετικά σπάνια κατάσταση καθώς τα οστρακοειδή ελέγχονται τακτικά για τοξίνες πριν διατεθούν στο κοινό.

19. ΣΚΟΜΠΡΟΤΟΞΙΝΩΣΗ: ΦΡΕΣΚΟΣ ΤΟΝΟΣ

Η δηλητηρίαση από την τοξίνη αυτή προκαλεί μία αντίδραση που μοιάζει με αλλεργία. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν αίσθηση καύσου στο στόμα, εξανθήματα, ζαλάδα, πονοκέφαλο και διάρροια. Συνήθως υποχωρούν μέσα σε 4 με 6 ώρες ενώ η χορήγηση αντιϊσταμινικών μπορεί να βοηθήσει.

20. CIGUATERA: ΤΡΟΠΙΚΑ ΨΑΡΙΑ

Είναι ένας τύπος δηλητηρίασης που εξελίσσεται μετά από κατανάλωση αρπακτικών ψαριών (όπως ροφός ή σμέρνα) που ενδημούν σε τροπικούς υφάλους. Στη Μεσόγειο δεν κινδυνεύουμε από τη δηλητηρίαση αυτή καθώς οι μικροοργανισμοί που την προκαλούν ζουν σε τροπικά νερά. Τα συμπτώματα εμφανίζονται μέσα σε 6 ώρες από τη μόλυνση και περιλαμβάνουν την αίσθηση καύσου ή μυρμήγκιασμα στα χέρια ή στα πόδια, πονοκέφαλο, ναυτία, διάρροια, παραισθήσεις και αντιστροφή της αίσθησης της θερμότητας (αισθανόμαστε τα κρύα αντικείμενα ζεστά και αντίστροφα). Δεν υπάρχει θεραπεία για αυτό τον τύπο δηλητηρίασης και παρά το γεγονός ότι συνήθως υποχωρεί μετά από μερικές μέρες τα νευρολογικά συμπτώματα κάποιες φορές διαρκούν για χρόνια.

ΠΟΤΕ ΝΑ ΖΗΤΗΣΕΤΕ ΙΑΤΡΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ

Οι περισσότερες περιπτώσεις τροφική δηλητηρίασης υποχωρούν μόνες τους αλλά πρέπει να ζητήσετε ιατρική βοήθεια αν παρατηρήσετε:

· Υψηλό πυρετό

· Αίμα στα κόπρανα

· Παρατεταμένο εμετό

· Διάρροια για περισσότερες από 3 ημέρες

· Σημάδια αφυδάτωσης (ξηροστομία, ζαλάδα, μειωμένη ούρηση)

ΒΑΣΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΦΑΛΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΦΑΓΗΤΟΥ

· Πλένετε σχολαστικά τα χέρια σας πριν έρθετε σε επαφή με τρόφιμα

· Πλένετε καλά οποιαδήποτε επιφάνεια ή σκεύος έρθει σε επαφή με ωμό κρέας

· Πλένετε τα λαχανικά κάτω από τρεχούμενο νερό και στεγνώστε τα με χαρτί κουζίνας

· Πετάξτε τα εξωτερικά φύλλα του μαρουλιού και του λάχανου

· Μαγειρέψτε το κρέας, τα πουλερικά και τα αυγά σε υψηλές θερμοκρασίες

· Διατηρήστε τα ζεστά τρόφιμα ζεστά και τα κρύα τρόφιμα κρύα

ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ

Οι εγκυμονούσες, οι ηλικιωμένοι, τα μικρά παιδιά και τα άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα πρέπει να αποφεύγουν να καταναλώνουν ελαφρώς μαγειρεμένα κρέατα και αυγά, μη παστεριωμένα γαλακτοκομικά προϊόντα, ωμά λουκάνικα και αλλαντικά, καθώς και ωμά θαλασσινά.

Πηγή: medlabgr.blogspot.com