Ρεκόρ καισαρικών τομών στα δημόσια νοσοκομεία

Ακρως ανταγωνιστικές με τον ιδιωτικό τομέα «επιδόσεις» έχουν τα δημόσια νοσοκομεία στις καισαρικές τομές. Το υπερβολικά υψηλό ποσοστό των καισαρικών τομών στην Ελλάδα, όπου έξι στις δέκα εγκύους φέρνουν το παιδί τους στον κόσμο με χειρουργική επέμβαση, δεν είναι μόνο φαινόμενο των ιδιωτικών μαιευτηρίων αλλά απαντάται και στα δημόσια νοσοκομεία, ανεξαρτήτως του μεγέθους τους. Είναι ενδεικτικό ότι ακόμα και σε μικρά νοσοκομεία της περιφέρειας, τουλάχιστον οι μισοί τοκετοί γίνονται με καισαρική. Και αυτό, όταν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ορίζει ότι ιατρικά αποδεκτή είναι η καισαρική τομή στο 15% των τοκετών, και στις χώρες της Ε.Ε. ο μέσος όρος των καισαρικών δεν ξεπερνάει το 30%.

Στην Ελλάδα σχεδόν το 58% των τοκετών γίνεται με καισαρική τομή, ποσοστό που σε επίπεδο χωρών του ΟΟΣΑ «ανταγωνίζεται» μόνο η Τουρκία, στην οποία το 51% των τοκετών γίνεται με καισαρική. Πέρυσι, ο ΕΟΠΥΥ κλήθηκε να αποζημιώσει σε ιδιωτικά και δημόσια μαιευτήρια 38.159 καισαρικές τομές έναντι 28.319 φυσιολογικών τοκετών. Τους πρώτους δύο μήνες του 2017, οι αντίστοιχοι αριθμοί είναι 5.210 καισαρικές και 3.840 φυσιολογικοί τοκετοί. Στο ΕΣΥ το 54% των τοκετών γίνεται με καισαρική τομή. Το ποσοστό αυτό δεν αφορά μόνο τα δημόσια νοσοκομεία των μεγάλων αστικών κέντρων αλλά και της περιφέρειας. Είναι ενδεικτικό ότι σε δημόσια νοσοκομεία της 3ης Υγειονομικής Περιφέρειας Μακεδονίας, από τους 3.767 τοκετούς που πραγματοποιήθηκαν το 2016, οι 1.983 (52,65%) ήταν με καισαρική τομή και οι 1.784 (47,35%) φυσιολογικοί. Στο Νοσοκομείο «Παπαγεωργίου» με καισαρική τομή γέννησε πέρυσι το 55,7% των επιτόκων (927 έναντι 738 με φυσιολογικό τοκετό), στο Νοσοκομείο Βέροιας το 52,2%, στο Εδεσσας το 56,3%, στο Γιαννιτσών το 50,4%, στο Κοζάνης το 54,2% και στο Καστοριάς το 60,1% των επιτόκων. Τα μόνα νοσοκομεία της 3ης ΥΠΕ όπου οι φυσιολογικοί τοκετοί ήταν περισσότεροι από τις καισαρικές τομές ήταν τα Φλώρινας, Κατερίνης, Πτολεμαΐδας και Γρεβενών, και αυτά με ποσοστά πολύ κοντά στο 50% των τοκετών.

Στα νοσοκομεία της Κρήτης το 2016 πραγματοποιήθηκαν 3.795 τοκετοί, η πλειονότητα με καισαρικές τομές: 2.205 (58%) έναντι 1.590 φυσιολογικών (42%). Στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου το 60% των τοκετών έγινε με καισαρικές (522 έναντι 349 φυσιολογικοί), στο Βενιζέλειο το 50% (505 έναντι 512), στο Χανίων το 64%, στο Ρεθύμνου το 56% και στο Αγίου Νικολάου το 63%. Στο Νοσοκομείο-Κέντρο Υγείας Σητείας πέρυσι πραγματοποιήθηκαν 14 τοκετοί. Ολοι με καισαρική τομή!

«Βολική» μέθοδος

Στην Ελλάδα, οι καισαρικές τομές μετατράπηκαν μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα, από μια αναγκαστική επιλογή για καθαρά ιατρικούς λόγους, σε μια κοινωνικά αποδεκτή μέθοδο, «βολική» από άποψης χρόνου για γιατρούς και γονείς. Ενδεικτικά είναι τα στοιχεία του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ιωαννίνων, στο οποίο το 2016 έγιναν 795 καισαρικές τομές (64,6%) και μόλις 436 φυσιολογικοί τοκετοί (35,4%). Στο ίδιο νοσοκομείο μόλις πριν από 15 χρόνια ο αριθμός των φυσιολογικών τοκετών ήταν τριπλάσιος έναντι των καισαρικών τομών: 388 καισαρικές τομές το 2001 (25,3%) έναντι 1.142 φυσιολογικών τοκετών (74,7%).

Ως μη ιατρικές αιτίες για το υψηλό ποσοστό των καισαρικών αναφέρονται συνήθως η «αμυντική» άσκηση ιατρικής, υπό τον φόβο των συνεχώς αυξανόμενων αγωγών-μηνύσεων από γονείς που κατηγορούν τους γιατρούς ότι δεν έκαναν καισαρική. Ρόλο διαδραματίζει η πιο μεγάλη ηλικία στην οποία πλέον επιλέγουν να διευρύνουν την οικογένειά τους οι Ελληνίδες, ενώ, ειδικά για το ΕΣΥ, η υποστελέχωση του συστήματος (μαιευτήρες, μαίες και αναισθησιολόγοι) έχει ως αποτέλεσμα να μην παρέχονται υπηρεσίες απρόσκοπτα για όλο το 24ωρο. Ετσι, μπορεί να μην υπάρχει η δυνατότητα επισκληρίδιου αναλγησίας από αναισθησιολόγο σε 24ωρη βάση ώστε να εξυπηρετήσει μια επίτοκο όταν θα έρθει η ώρα του τοκετού.

Κατάρτιση γιατρών και ενημέρωση εγκύων

Στην αναβάθμιση του ρόλου των μαιών-μαιευτών, μέσα από το προωθούμενο σύστημα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ), προσβλέπει η ηγεσία του υπουργείου Υγείας για την «ανάσχεση» του μεγάλου αριθμού των καισαρικών τομών. Στο προσχέδιο νόμου του υπουργείου Υγείας για την ΠΦΥ προβλέπεται η συγκρότηση σε επίπεδο Υγειονομικής Περιφέρειας ενός δικτύου πρωτοβάθμιων υπηρεσιών μαιών-μαιευτών, σκοπός του οποίου θα είναι πρωτίστως η παροχή συμβουλευτικής και ενημέρωσης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και της λοχείας. Επιπλέον, ο ίδιος ο υπουργός Υγείας Ανδρέας Ξανθός έχει ζητήσει από το Κεντρικό Συμβούλιο Υγείας ένα πλαίσιο κατευθυντήριων οδηγιών και πρωτοκόλλων βάσει των οποίων θα επιλέγεται η διενέργεια καισαρικής τομής. Πρόσφατα το ΚΕΣΥ ενέκρινε κατευθυντήριες οδηγίες που είχε εκδώσει από το 2014 η Ελληνική Μαιευτική και Γυναικολογική Εταιρεία. Η ενίσχυση του ρόλου των μαιών και οι κατευθυντήριες οδηγίες είναι μεταξύ των προτάσεων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) προς το υπουργείο Υγείας για την αντιμετώπιση του υψηλού ποσοστού των καισαρικών, όπως περιγράφονται σε σχετικό πόρισμα που παραδόθηκε στο υπουργείο πριν από δύο μήνες. Ο ΠΟΥ προτείνει επίσης την εξασφάλιση της εκπαίδευσης και συνεχούς κατάρτισης γιατρών για τον φυσιολογικό και τον επεμβατικό τοκετό, και τις πιθανές επιπτώσεις στην υγεία μητέρας και νεογνού της «περιττής (ιατρογενούς) προωρότητας».