Πώς, πότε και για ποιους μπορεί να χαλαρώσουν τα capital controls

Νέα ατζέντα προτάσεων για την περαιτέρω χαλάρωση των κεφαλαιακών περιορισμών, η οποία θα ομαδοποιεί τις προτεινόμενες επιλογές με προτεραιότητα στις επιχειρήσεις, σε δεύτερη φάση στις καταθέσεις και σε τελική στην εξαγωγή κεφαλαίων στο εξωτερικό, ετοιμάζουν οι τράπεζες.

Σύμφωνα με πληροφορίες του “Κεφαλαίου”, αύριο Δευτέρα οι τράπεζες πρόκειται να συμφωνήσουν τις νέες τους προτάσεις, τις οποίες θα κληθεί να εγκρίνει το διοικητικό συμβούλιο της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών και να αποστείλει στον διοικητή της ΤτΕ, Γ. Στουρνάρα.

Πάντως, ο ΥΠΟΙΚ, Ευκλείδης Τσακαλώτος, κλείνοντας το βράδυ της Πέμπτης τη συζήτηση στη Βουλή για τον εφαρμοστικό, εκτίμησε ότι θα αρθούν έως το τέλος του έτους: “Ο οδικός μας χάρτης είναι ότι κλείνει η αξιολόγηση, μπαίνουμε στο QE και χωρίς θριάμβους αλλάζουμε σελίδα και νομίζουμε ότι πολύ γρήγορα θα αρθούν και τα capital controls μέχρι το τέλος του έτους”, ανέφερε.

Πάντως στα τέλη του ερχόμενου μήνα συμπληρώνονται δύο χρόνια από την επιβολή των capital controls, και οι τραπεζίτες εκτιμούν πως η οριστική κατάργηση των περιορισμών μπορεί να τραβήξει χρονικά μέχρι το γ’ ή και το δ’ τρίμηνο του 2018, με μια πρώτη απελευθέρωση για τις επιχειρήσεις στις αρχές του 2018 και μια επόμενη φάση απελευθέρωσης για τους καταθέτες στα μέσα του έτους.

Τα επόμενα βήματα χαλάρωσης θα επικεντρώνονται κυρίως στον δεύτερο πυλώνα των κεφαλαιακών περιορισμών (περιορισμοί στην ανάληψη μετρητών και στο άνοιγμα νέων λογαριασμών), όπως, π.χ., στη σταδιακή άρση της απαγόρευσης ανοίγματος λογαριασμών από φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις και στη χαλάρωση των προϋποθέσεων για τη δημιουργία νέου κωδικού πελάτη (customer ID). Ο τρίτος πυλώνας, που αφορά τη μεταφορά κεφαλαίων στο εξωτερικό, θα είναι το τελευταίο σκέλος των περιορισμών που θα αρθεί, δεδομένου ότι η χαλάρωσή του συνδέεται στενά με την αποκατάσταση της πρόσβασης της χώρας στις χρηματοπιστωτικές αγορές.

Κινήσεις στον πάγο

Για την ΤτΕ, τα βήματα της περαιτέρω χαλάρωσης των capital controls μοιάζουν με βήματα στον πάγο, αφού προς το παρόν το “στρώμα” της εμπιστοσύνης είναι ιδιαίτερα λεπτό. Κατόπιν αυτού, για να προχωρήσει σε περαιτέρω κινήσεις ελάφρυνσης, θα πρέπει να έχει διασφαλίσει ότι δεν απειλείται καθ’ οιονδήποτε τρόπο η χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Προς αυτή την κατεύθυνση, οι μεταβολές του πλαισίου που ισχύει για την κίνηση κεφαλαίων θα πρέπει να είναι άρτια σχεδιασμένες, ώστε η χαλάρωση των περιορισμών να γίνει με τρόπο που θα βελτιώνει τη λειτουργία της οικονομίας χωρίς να υπονομεύεται η αποτελεσματικότητα των περιορισμών που θα παραμένουν σε ισχύ.

Τόσο η ΤτΕ όσο και το υπουργείο Οικονομικών, που συνέταξαν από κοινού έναν οδικό χάρτη περαιτέρω χαλάρωσης των κεφαλαιακών περιορισμών (πρόκειται για ένα μη δεσμευτικό από νομικής άποψης κείμενο, το οποίο αποτυπώνει τη στρατηγική των αρμοδίων Αρχών), θα επιδιώξουν οι μεταβολές να γίνουν σταδιακά και προσεκτικά, ώστε να αποφευχθούν οπισθοδρομήσεις.

Επιπλέον, να γίνουν βάσει συγκεκριμένων προϋποθέσεων και όχι προκαθορισμένου χρονοδιαγράμματος. Η τακτική αυτή θα δίνει τη δυνατότητα να αξιολογούνται επαρκώς οι επιδράσεις των προηγούμενων μέτρων χαλάρωσης και οι συνθήκες που επικρατούν στο μεσοδιάστημα.

Σημαντικό για την υλοποίηση των ελαφρύνσεων είναι αυτές να πραγματοποιούνται στη βάση συναίνεσης και λαμβάνοντας υπόψη παραμέτρους όπως η κοινωνική δικαιοσύνη και ο ηθικός κίνδυνος.

Οι Αρχές εκτιμούν ότι ο αντίκτυπος των μεταβολών του πλαισίου στην οικονομία θα πρέπει να αξιολογείται προσεκτικά με σκοπό τη βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος, την προώθηση της επιχειρηματικότητας, τη διευκόλυνση νέων επενδύσεων, περιλαμβανομένων των ξένων επενδύσεων, και τη στήριξη της οικονομικής ανάπτυξης.

Η μέγιστη επιφυλακτικότητα που θα χαρακτηρίσει τις κινήσεις της ΤτΕ αναφορικά με τα επόμενα βήματα χαλάρωσης των capital controls δεν αντιβαίνει στην επιδίωξη οι περιορισμοί να αρθούν το συντομότερο δυνατόν. Η ίδια η ΕΚΤ θα επιθυμούσε τα capital controls “να έχουν φύγει χθες”, καθώς αναιρούν την πρώτη και βασική αρχή της Ευρωζώνης, αυτήν της ελεύθερης διακίνησης κεφαλαίων.

Όπως εξηγούν τραπεζίτες στο “Κ”, το να μην είναι ελεύθερα ανταλλάξιμο το ευρώ εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης, και μάλιστα όταν οι περιορισμοί στη διακίνησή του αφορούν χώρα που ανήκει στον σκληρό πυρήνα της ζώνης του ευρώ, δημιουργεί ζημία μεγαλύτερη από το να λειτουργούσε η χώρα αυτή με άλλο νόμισμα. Προκαλείται μεγάλο πισωγύρισμα στην οικονομική ζωή, δεν γίνονται επενδύσεις στη χώρα και η τελευταία λειτουργεί ουσιαστικά σε καθεστώς μηχανικής υποστήριξης.

Για τους λόγους αυτούς, επισημαίνουν οι τραπεζίτες, τα capital controls θα έπρεπε να είχαν αρθεί εδώ και ένα έτος. Ωστόσο, αυτό δεν ήταν εφικτό όσο παρέμενε η απειλή της εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ, υπήρχε ανησυχία για το μέλλον των καταθέσεων, που οξυνόταν περαιτέρω από την κατάρρευση των δημόσιων εσόδων και τους φόβους ότι οι καταθέσεις θα μπορούσαν να “επιταχθούν” για πληρωμές μισθών του Δημοσίου και συντάξεων, και επιπλέον υπήρχε θέμα ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών.

Τα δεδομένα έχουν αλλάξει μετά την πρόσφατη συμφωνία με τους δανειστές για τις μεταρρυθμίσεις και την ψήφιση των σχετικών μέτρων. Οι εξελίξεις αυτές έδωσαν τα πρώτα δείγματα επιστροφής καταθέσεων στις τράπεζες. Ωστόσο, η γενναία διευθέτηση του ελληνικού χρέους είναι αυτή που θα χτίσει τα θεμέλια για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης.

Το γεγονός αυτό θα φέρει βελτίωση των μακροοικονομικών συνθηκών, του οικονομικού κλίματος, του κλίματος στις αγορές και στο καταθετικό κοινό. Παράλληλα, θα πρέπει να καταγράφεται συνεχής πρόοδος στην υλοποίηση του προγράμματος προσαρμογής, ούτως ώστε να αποκατασταθεί σταδιακά η πρόσβαση των ελληνικών τραπεζών και του Δημοσίου στις χρηματοπιστωτικές αγορές.

Κατά τη διαδικασία χαλάρωσης των περιορισμών, η ΤτΕ θα παρακολουθεί στενά τη ρευστότητα των τραπεζών και την ικανότητά τους να αντεπεξέρχονται σε ενδεχόμενη μεταβλητότητά της. Κρίσιμη θα είναι επίσης η πρόοδος στη μείωση των NPLs.