Fidget spinner, παιχνίδι για μικρούς και μεγάλους με αγχολυτικές ιδιότητες, για χαλάρωση και αυτοσυγκέντρωση

της Βικτωρίας Πολύζου, σύμβουλος ψυχικής υγείας, medlabnews.gr

Τους τελευταίους μήνες ήρθε και στην Ελλάδα το νέο παιχνίδι που ξεπουλάει σε Βρετανία, Αμερική και Amazon και ονομάζεται fidget spinner (νευρική σβούρα).

Είναι η μόδα της εποχής. Είναι παιχνίδι, είναι εύκολο, δεν θέλει ιδιαίτερες δεξιότητες και έχει γίνει η νέα μανία μικρών και μεγάλων παγκοσμίως. Σύμφωνα με την Independent από τα 50 παιχνίδια που πουλάνε περισσότερο αυτή την περίοδο, τα 49 είναι fidget spinners.

Όσοι έχουν παιδιά, πιθανότατα το ξέρουν ήδη, καθώς στα σχολεία (και της Ελλάδας) γνωρίζει μεγάλη απήχηση. Έγινε ακόμα δώρο μαζί με περιοδικά και εφημερίδες.  Όσοι δεν έχουν, σίγουρα θα το μάθουν λίαν συντόμως.

Αλλά τι είναι αυτό το παιχνίδι και πώς έχει καταφέρει να «τρελάνει» μικρούς και μεγάλους;

Πρόκειται για ένα σχετικά απλό παιχνίδι. Το Fidget Spinner αποτελείται από δύο μέρη. Έχει -συνήθως- τρεις ακτίνες και μία βάση στην οποία αυτές στηρίζονται. Το μόνο που έχει να κάνει ο ιδιοκτήτης του παιχνιδιού είναι να το τοποθετήσει σε ένα από τα δάχτυλά του (συνήθως στον αντίχειρα) και να χτυπήσει τις ακτίνες ώστε αυτές να αρχίσουν να περιστρέφονται. Βέβαια αυτό που κάνει ξεχωριστά τα fidget spinners, είναι τα σχέδιά τους, αφού υπάρχουν σε διάφορα σχέδια και χρώματα.

Το εντυπωσιακό του παγκόσμιου αυτού trend είναι ότι δεν ξεκίνησε από τις «παραδοσιακές» παιχνιδοβιομηχανίες αλλά από μεμονωμένους κατασκευαστές που αξιοποίησαν τη δύναμη του Amazon, του Youtube αλλά και των κοινωνικών δικτύων για να το διαδώσουν ταχύτατα. Τώρα, στο «παιχνίδι» μπαίνουν και οι μεγάλες παιχνιδοβιομηχανίες, που ετοιμάζονται να πλημμυρίσουν την αγορά με fidget spinners σούπερ ηρώων ή άλλων αγαπημένων «φίλων» των παιδιών.

Επί του παρόντος το σπίνερ παραμένει απλά μια συσκευή ψυχαγωγίας χωρίς θεραπευτικές ιδιότητες. Λίγοι όμως γνωρίζουν ότι αυτό το «γκατζετάκι» δεν είναι σημερινό προϊόν.

«Γεννήθηκε » το 1997 με διαφορετική όμως μορφή από αυτή που γνωρίζουμε σήμερα. Ήταν ένα κράμα από συγκολλημένα κομμάτια εφημερίδας το οποίο επινόησε μία Αμερικανίδα, η Catherine Hettinger, από το Ορλάντο, η οποία δυσκολευόταν να κινηθεί λόγω της μυασθένειας που έπασχε, ένα αυτοάνοσο νόσημα που προκαλεί μυϊκή αδυναμία και αναζητούσε τρόπους ψυχαγωγίας της κόρη της Sara, την οποία είχε να απασχολεί αδυνατώντας ουσιαστικά να σηκώσει τα παιχνίδια της και να παίξει μαζί της. Η αλήθεια είναι ότι η δημιουργός του, δεν βγάζει απολύτως τίποτε από τις πωλήσεις δεκάδων εκατομμυρίων fidget spinner καθότι ήδη από το 2005 είχε  παραιτηθεί από τα δικαιώματα της πατέντας που είχε κατοχυρώσει το 1997 γιατί δεν είχε να πληρώσει τα 400 δολάρια του κόστους της ανανέωσης

Η περιστροφή ενός fidget spinner δεν έχει μόνο διασκεδαστική αλλά και ευεργετική επίδραση, καθώς ιδιαίτερα νευρικά άτομα το χρησιμοποιήσουν για χαλάρωση της νευρικότητας, καταργώντας το δάγκωμα των νυχιών ή άλλες νευρικές συνήθειες που προκαλούνται από στρες. Προσφέρει στιγμές χαλάρωσης και αυτοσυγκέντρωσης. Όπως το κομπολόι το σπίνερ γίνεται αντικείμενο που απασχολούμε τα χέρια μας. Έτσι λειτουργεί ως διώκτης κακών συνηθειών. Σε βοηθάει, εκτός από το τσιγάρο, να κόψεις και άλλες πιθανές κακές συνήθειες (μάσημα των νυχιών).

Αποτελεί αντικείμενο απασχόλησης των χεριών σου δίνοντας διέξοδο στον εκνευρισμό και την αμηχανία. Παράλληλα εξασκείς και την επιδεξιότητά σου.

Βοηθάει στην αυτοσυγκέντρωση και όλα τα καλά που πηγάζουν από αυτήν: ενδοσκόπηση και ενεργοποίηση του δεξιού ημισφαιρίου του εγκεφάλου, με αποτέλεσμα ενίσχυση της ενόρασης, της διαίσθησης, της δημιουργικής φαντασίας και του διαλογισμού. Αυτό με τη σειρά του φέρνει ηρεμία, ισορροπία, θετική ενέργεια και ευεξία.

Γονείς παιδιών με αυτισμό ή με διαταραχές στην προσοχή, με ή χωρίς υπερκινητικότητα, κάνουν λόγο για ένα «μέσο που βοηθά τα παιδιά τους να συγκεντρώνονται». Άλλοι υποστηρίζουν ότι το σπίνερ «καταπραΰνει με την αφή τα παιδιά με υπερκινητικότητα» ακόμα και ότι είναι «ένας τρόπος να διοχετεύσουν την ενέργειά τους». Η Κατ Μπόουεν, μητέρα 9χρονου παιδιού με αυτισμό και συνεργάτιδα της ιστοσελίδα Romper.com, έγραψε ότι ο γιος της από τότε που απέκτησε το παιχνίδι συγκεντρώνεται καλύτερα. Οι ασκήσεις μαθηματικών, που συνήθως του έπαιρναν πάνω από μια ώρα να ολοκληρώσει, ολοκληρώνονται πλέον σε 40 λεπτά» γράφει το περιοδικό, συμπληρώνοντας ότι ακόμη και αν ισχύει αυτό στο συγκεκριμένο παιδί αυτό δεν σημαίνει ότι το παιχνίδι είναι θεραπευτικό εργαλείο.

Προς το παρόν όμως δεν υπάρχει καμία επιστημονική μελέτη η οποία να επιβεβαιώνει τις πολυσυζητημένες αρετές του σπίνερ.

«Το σπίνερ είναι μία νέα τάση στα γκάτζετ», υποστηρίζει η Ναταλί Φρανκ, παιδοψυχίατρος στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του Μονπελιέ. Η Φρανκ, ειδική στις διαταραχές προσοχής, έχει από καιρό επισημάνει την έλλειψη επιστημονικών μελετών και, ως εκ τούτου, κλινικών δεδομένων για τις επιπτώσεις αυτού του παιχνιδιού στα παιδιά με αυτισμό ή υπερκινητικότητα. Η Φρανκ επισημαίνει μία «σύνδεση» ανάμεσα στο στερεότυπο που επιδεικνύουν ορισμένα παιδιά με αυτισμό (το γεγονός ότι επαναλαμβάνουν ορισμένες κινήσεις, όπως το κούνημα των ποδιών) και της ιδέας να αξιοποιηθεί η συνεχής περιστροφική κίνηση προκειμένου να διοχετευθεί η αστάθειά τους.

Φυσικά υπάρχει και ο αντίλογος, σύμφωνα με τον οποίο δεν πρόκειται για ένα αθώο παιχνίδι, καθώς ελλοχεύουν κίνδυνοι. Στο εξωτερικό έχουν αναφερθεί και αρκετοί τραυματισμοί παιδιών από το σπίνερ, με αποτέλεσμα κάποια σχολεία να έχουν απαγορεύσει στους μαθητές να παίζουν στα διαλείμματά τους, θεωρώντας ότι τα Fidget Spinners είναι επικίνδυνα και αποσπούν την προσοχή.

Ενδεικτικά, μια μητέρα από την Αυστραλία δήλωσε ότι ο 11χρονος γιος της λίγο έλειψε να χάσει το μάτι του παίζοντας με ένα Fidget Spinner: «Ήταν πολύ τυχερός που δεν έχασε την όρασή του από το ένα μάτι, ωστόσο έχει τραυματιστεί σοβαρά».

Πρόσφατο παράδειγμα ο παρ’ ολίγον θάνατος ενός κοριτσιού στο Τέξας. Το κοριτσάκι συνήθιζε να βγάζει τις μπίλιες από το σπίνερ και να τις καθαρίζει. Μία μέρα όμως που δεν είχε ούτε σφουγγάρι, ούτε νερό, αποφάσισε να τις πλύνει … μέσα στο στόμα της. Το αποτέλεσμα ήταν να τις καταπιεί και παρ’ ολίγον να πεθάνει. Εκείνο που την έσωσε από την ασφυξία ήταν το γεγονός ότι οι μπίλιες είχαν ένα άνοιγμα στο κέντρο τους. Το κοριτσάκι χειρουργήθηκε επειγόντως ενώ ο γιατρός συνέστησε στη μητέρα να μην την αφήνει πλέον να παίζει με το σπίνερ χωρίς επιτήρηση.

Στη Γαλλία επίσης το σπίνερ έχει απαγορευθεί σε κάποια σχολεία και κολέγια. Σύμφωνα με τη διευθύντρια ενός δίγλωσσου ιδιωτικού σχολείου, το σπίνερ αποσπά την προσοχή των μαθητών. Όχι μόνο δεν καταπραΰνει το άγχος, αντιθέτως μπορεί να γίνει αιτία φιλονικιών και κάθε είδους συγκρούσεων. Σε ένα άλλο κολέγιο στο Παρίσι, το σπίνερ έχει χαρακτηρισθεί επικίνδυνο καθώς εξαιτίας του έχουν δημιουργηθεί εντάσεις μεταξύ των μαθητών. Για την αποφυγή τέλος οποιωνδήποτε φιλονικιών, ένα σχολείο στο Παρίσι στις 19 Μαΐου ανακοίνωσε ότι απαγορεύει το σπίνερ στους χώρους του.

Όπως και να ‘χει, αυτή η νέα μόδα ήρθε για να μείνει (τουλάχιστον μέχρι να βρεθεί κάτι άλλο, πιο… ελκυστικό).