Κατάθλιψη του καλοκαιριού, σε τι οφείλεται και τι μπορείτε να κάνετε;

της Βικτωρίας Πολύζου, σύμβουλος ψυχικής υγείας, medlabnews.gr

Στις περιόδους διακοπών, όπως το καλοκαίρι,  πολλοί άνθρωποι, παραδόξως, υποφέρουν από κατάθλιψη περισσότερο. Υπάρχει έντονη  κοινωνική πίεση και προσωπική προσδοκία ότι  στις διακοπές θα «έπρεπε» να «περνούν καλά». Στην πραγματικότητα μπορεί να μην συμβαίνει κάτι τέτοιο. Απεναντίας, οι περίοδοι αυτοί συχνά υποχρεώνουν  το άτομο να αντιμετωπίσει τον εαυτό του, τις  κοντινές του σχέσεις και την ψυχική του κατάσταση. Εκείνο που συχνά δυσκολεύει τα πράγματα, είναι ότι ούτε το άτομο, ούτε το περιβάλλον του  αναγνωρίζουν ότι πάσχει από κατάθλιψη. Έτσι, το άτομο καταλήγει σε αυτό-κατάκριση, την οποία ενισχύει το περιβάλλον, όταν το κατηγορεί  ότι είναι  «γκρινιάρης», «μονόχνωτος», ότι «δεν προσπαθεί αρκετά», ότι «κλαίγεται» κλπ. Δεν ισχύουν. Αν το άτομο μπορούσε να περάσει καλά, θα το έκανε.

Κατάθλιψη είναι η δυσάρεστη συναισθηματική διάθεση του ατόμου που συνοψίζεται σε μια κατάσταση παθολογικής θλίψης που συνοδεύεται από σημαντική μείωση του αισθήματος προσωπικής αξίας και από την επώδυνη συνείδηση της επιβράδυνσης των νοητικών, ψυχοκινητικών και οργανικών διαδικασιών. Είναι µια πιο επώδυνη κατάσταση, η οποία χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή. Χαρακτηρίζεται από έλλειψη κάθε ενδιαφέροντος και ευαισθησίας. O καταθλιπτικός δεν νιώθει µόνο θλίψη ή µελαγχολία, αλλά βασανίζεται από την αίσθηση ότι δεν υπάρχει ελπίδα, αισθάνεται παγιδευµένος και δεν βρίσκει νόηµα σε τίποτα. Επίσης διακατέχεται από µια µόνιµη κόπωση, µειωµένη ικανότητα συγκέντρωσης ή σκέψης, από µια γενικότερη απαξίωση των πραγµάτων γύρω του, ακόµα και από αυτοκαταστροφικές ιδέες και τάσεις. Ενίοτε µάλιστα υποφέρει και από σωµατικά ενοχλήµατα, όπως πονοκέφαλο και γαστρεντερολογικά προβλήµατα.

Για μερικούς ανθρώπους το καλοκαίρι προκαλεί δυσάρεστα συναισθήματα. Το να νιώθει κανείς δυσφορία το καλοκαίρι συναντά την εξής επιπρόσθετη δυσκολία: υποτίθεται ότι σε όλους αρέσει το καλοκαίρι! Τι συμβαίνει όμως όταν για κάποιον πρόκειται για μια περίοδο που επιφέρει ιδιαίτερα δύσκολα συναισθήματα; 
Αρκετοί άνθρωποι έχουν ιδιαίτερο πρόβλημα με την ζέστη. Είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς στην αυξημένη θερμοκρασία και υποφέρουν από ζαλάδες, φωτοευαισθησία, πονοκεφάλους, αδυναμία, προβλήματα αρτηριακής πίεσης, αλλεργίες. Η ύπαρξη μιας ρουτίνας βοηθά στην καταπολέμηση των συμπτωμάτων της θλίψης και της κατάθλιψης. Ωστόσο το καλοκαίρι συνήθως έρχονται μεγάλες αλλαγές στις συνήθειές μας και για πολλούς αυτές οι αλλαγές προκαλούν άγχος και το άγχος γνωρίζουμε καλά ότι σχετίζεται με την κατάθλιψη (τα παιδιά δεν πάνε σχολείο, οι φοιτητές επιστρέφουν στο πατρικό, οι διακοπές φέρνουν αλλαγή περιβάλλοντος, οι φίλοι λείπουν, κτλ). Καθώς η θερμοκρασία ανεβαίνει και φοράμε λιγότερα ρούχα, αυτό προκαλεί για μερικούς δυσάρεστα συναισθήματα, καθώς σκέφτονται διαρκώς την εικόνα του σώματός τους και ντρέπονται γι’ αυτήν. Πολλοί είναι αυτοί που περιορίζουν το καλοκαίρι τις κοινωνικές επαφές, ιδίως όταν οι συναντήσεις γίνονται σε μέρη όπως μια παραλία, όπου θα εξέθεταν το σώμα τους περισσότερο. Οι οικονομικές δυσκολίες ιδιαίτερα τώρα με την οικονομική κρίση, κάνει τα καλοκαίρια να γίνονται πολύ ακριβά, με αυξημένα έξοδα λόγω διακοπών και μειωμένα έσοδα.

Τι μπορείτε λοιπόν να κάνετε αν υποφέρετε από κατάθλιψη;

Η διατροφή είναι σημαντική. Χρειάζεται ελάττωση ζάχαρης, Σημαντική είναι η ρύθμιση ζαχάρου και πίεσης σε σταθερά επίπεδα. Η κατανάλωση γλυκών σνακ προσωρινά βελτιώνει τη διάθεση και τα επίπεδα ενέργειας όμως μετά από λίγη ώρα το αποτέλεσμα είναι η μείωση των επιπέδων της γλυκόζης σε χαμηλότερα επίπεδα από εκείνα που υπήρχαν πριν την κατανάλωση του πλούσιου σε σακχαρόζης προϊόντος.Αυξήστε την κατανάλωση σύνθετων υδατανθράκων, όπως το άγριο ρύζι και τα μακαρόνια και τα κριτσίνια ολικής άλεσης.   Καταναλώστε περισσότερες τροφές πλούσιες σε τρυπτοφάνη, το αμινοξύ που αυξάνει την παραγωγή σεροτονίνης που είναι ο νευροδιαβιβαστής της ‘καλής διάθεσης’. Υψηλή περιεκτικότητα σε τρυπτοφάνη έχουν το κρέας, τα αυγά, η μπανάνα, το αβοκάντο, τα ψάρια και οι ξηροί καρποί. Μελέτες έχουν δείξει ότι η κατανάλωση 100γρ λιπαρών ψαριών 2-3 φορές στην εβδομάδα συντελεί στην αύξηση της συγκέντρωσης των ω-3 λιπαρών οξέων τα οποία έχουν αντικαταθλιπτική δράση. Συμπερασματικά, θα ήταν ωφέλιμο να καταναλώνετε σε εβδομαδιαία βάση μια μερίδα σολωμό, σαρδέλες, σκουμπρί, φρέσκο τόνο, ξιφία, γαύρο ή ρέγγες.

Η αεροβική γυμναστική, όπως τρέξιμο και  κολύμβηση, είναι πολύ σημαντική. Οι ενδορφίνες που εκκρίνονται κατά τη διάρκεια της άσκησης θα σας βελτιώσουν τη διάθεση. Συχνά  θα νιώθετε αδύναμος ή βαριεστημένος να ξεκινήσετε. Από τη στιγμή όμως που κάνετε το ξεκίνημα, έστω και πιέζοντας λίγο τον εαυτό σας στην αρχή, θα δείτε να αλλάζει η διάθεσή σας.

Αλλαγή νοοτροπίας. Χρειάζεται συνειδητή προσπάθεια και εξάσκηση στη θετική σκέψη. Όταν έρχονται οι αρνητικές σκέψεις, θα πρέπει να τις αφήνετε να περνούν, χωρίς να τις παίρνετε σοβαρά, χωρίς να τις πιστεύετε και χωρίς να νιώθετε ενοχές που τις έχετε. Θα πρέπει να τις αντικαταστήσετε  συντομότερα με θετικές σκέψεις. Ειδικά, οποιεσδήποτε σκέψεις αυτομομφής ή αυτό-υποτίμησης, θα πρέπει να τις σταματάτε αμέσως, χωρίς εσωτερικό «διάλογο».

Περάστε χρόνο µε ανθρώπους που εµπιστεύεστε και νιώθετε άνετα. Αν και η τάση της κατάθλιψης είναι η απομόνωση, χρειάζεται προσπάθεια για επικοινωνία με το περιβάλλον, με φίλους και παρέες, επειδή η μοναξιά εντείνει τα συμπτώματα και την αίσθηση δυστυχίας.

Δημιουργείστε μια λίστα από εποικοδομητικές δραστηριότητες, μικρά πράγματα που θα σας άρεσε να κάνετε. Όταν «κολλήσετε» στην αρνητικότητα και την αυτό-λύπηση, κοιτάξτε τη λίστα σας και σκεφτείτε «τι από όλα αυτά θα μου άρεσε να κάνω τώρα?». Κάντε το, έστω και για πέντε λεπτά. Η λίστα δεν θα έχει το ρόλο της  υποχρεωτικής ατζέντας, αλλά ενός «θησαυροφυλακίου» από χρήσιμες ιδέες.

Εκτιμήστε τον εαυτό σας. Σταματήστε οποιαδήποτε κριτική στον εαυτό και μην τρομάζετε τον εαυτό σας με καταστροφικά σενάρια. Σταματήστε τις σκέψεις ότι θα έπρεπε να είμαστε ή να κάνουμε κάτι άλλο από αυτό που είμαστε ή κάνουμε τώρα. Αποδεχτείτε τον εαυτό σας και το παρόν. Δεν μπορούμε να κρίνουμε τον εαυτό μας, ούτε να τον συγκρίνουμε με άλλους, γιατί ποτέ δεν έχουμε όλα τα δεδομένα. Μπορούμε να εκτιμήσουμε  αυτό που είμαστε τώρα και να προσπαθήσουμε για το καλύτερο που μπορούμε να γίνουμε.

Οι ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις βοηθούν στην αλλαγή και στην ενδυνάμωση του ατόμου να πιστέψει στον εαυτό του. Η Γραμμή Βοήθειας για την Κατάθλιψη είναι μια εμπιστευτική πανελλαδική υπηρεσία, που λειτουργεί στο πρόγραμμα ”Αντιστίγμα” του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής, από Δευτέρα έως Παρασκευή 09.00-18.00 στο τηλέφωνο 210 6515600.

Η κατάθλιψη που βιώνουν τα άτομα δυστυχώς τα εμποδίζει να χαρούν μια από τις ωραιότερες εποχές του χρόνου. Το πρόβλημα θα νικηθεί κάνοντας μικρά και σταθερά βήματα.