Τι αλλαγές φέρνει, από τον Νοέμβριο, στις τραπεζικές συναλλαγές, η πανευρωπαϊκή οδηγία PSDII

Τεράστιες αλλαγές στη δομή των τραπεζών και στη μορφή των συναλλαγών, θα φέρουν οι ραγδαίες αλλαγές στο χώρο των πληρωμών που θα λάβουν χώρα στην ευρωζώνη από το προσεχές φθινόπωρο. Πρόκειται για αλλαγές με κόστος προσαρμογής για τις ελληνικές τράπεζες, ύψους 1 δισ. ευρώ για επενδύσεις σε υποδομές και ψηφιακή τεχνολογία. Πέραν του κόστους αυτού, οι επικείμενες αλλαγές συνεπάγονται και σημαντικές αναδιατάξεις – αναδιοργανώσεις στο λειτουργικό και επιχειρησιακό πρότυπο λειτουργίας των τραπεζών.

Η πανευρωπαϊκή αλλαγή στο χώρο των πληρωμών δεν είναι καθόλου μακριά, αφού το πρώτο βήμα αυτής έρχεται τον Νοέμβριο με την πλήρη ανάπτυξη και εφαρμογή των στιγμιαίων ή σε πραγματικό χρόνο πληρωμών (Instant Payments) κατά μήκος της Ενιαίας Ευρωπαϊκής Αγοράς Πληρωμών (SEPA). Οι πληρωμές σε πραγματικό χρόνο που θα επιτρέψουν μεταφορές μεταξύ τραπεζικών λογαριασμών σε δευτερόλεπτα, αναμένεται ότι σταδιακά μέσα στην επόμενη δεκαετία θα αποτελούν περισσότερο από το 30% της συνολικής δαπάνης του ηλεκτρονικού εμπορίου. Μέχρι τα τέλη του 2027, η αξία των ετήσιων συναλλαγών Instant Payments αναμένεται να φτάσει τα 725 δισ. ευρώ, ξεπερνώντας την αξία των συναλλαγών με κάρτες πληρωμών (πιστωτικές, χρεωστικές, προπληρωμένες).

Η δεύτερη μεγάλη αλλαγή στο χώρο των συναλλαγών για τις τράπεζες αναμένεται από το μέτωπο της εφαρμογής της οδηγίας PSD II, η οποία θα ισχύσει από τον Ιανουάριο του 2018 και με την οποία θα επέλθουν αλλαγές στην πρόσβαση των λογαριασμών. Ειδικότερα, τα πιστωτικά ιδρύματα θα υποχρεωθούν να επιτρέψουν σε τρίτους παρόχους την πρόσβαση στους τραπεζικούς λογαριασμούς των πελατών τους. Οι τρίτοι πάροχοι θα υπόκεινται σε ρυθμιστικό και κανονιστικό πλαίσιο λειτουργίας.

Ενόψει τις PSD II και στο πλαίσιο της καταπολέμησης του οικονομικού εγκλήματος και της απάτης στα μέσα και συστήματα πληρωμών, η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή (EBA) έθεσε στις 2 Αυγούστου σε δημόσια διαβούλευση το σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών που διαμόρφωσε σε συνεργασία με την ΕΚΤ αναφορικά με τις απαιτήσεις υποβολής αναφορών προς τις αρμόδιες αρχές σε σχέση με απατηλές συναλλαγές πληρωμών. Η περίοδος διαβούλευσης θα ολοκληρωθεί στις 3 Νοεμβρίου 2017 και στη συνέχεια η EBA θα οριστικοποιήσει το περιεχόμενο των κατευθυντήριων γραμμών, οι οποίες θα τεθούν σε εφαρμογή στις 13 Ιανουαρίου 2018.

Ο ραγδαίος ψηφιακός μετασχηματισμός των συναλλαγών και των πληρωμών στο ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα, δεν θα μπορούσε να αφήσει εκτός διαβούλευσης και το θέμα των ευθέως ανταγωνιστικών προς τις τράπεζες, εταιριών fintech.

Η αλματώδης ανάπτυξη των fintechs καθίσταται εμφανής και από την πρόσφατη, πρώτη εξαγορά τράπεζας από fintech, η οποία πραγματοποιήθηκε στη Μ. Βρετανία. Πρόκειται για την εξαγορά της (με ιστορία 120 ετών) Harrods Bank του ομίλου Harrods, καταριανών συμφερόντων από την fintech Tandem, η οποία ιδρύθηκε προ τεσσάρων ετών…

Στις 4 Αυγούστου 2017, η EBA δημοσίευσε κείμενο συζήτησης για τις εταιρείες fintech, μέσω του οποίου αφενός παρουσιάζει τα αποτελέσματα της χαρτογράφησης που πραγματοποίησε σε επίπεδο ΕΕ την άνοιξη του 2017 για τις εν λόγω εταιρείες, και αφετέρου τις προτάσεις της για την προσέγγιση που προτίθεται να ακολουθήσει το προσεχές διάστημα στο εν λόγω πεδίο.

Οι προτάσεις της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Αρχής αφορούν τις ακόλουθες έξι θεματικές ενότητες:

– καθεστώς αδειοδότησης και μικρο-προληπτικής εποπτείας των εταιρειών “fintech”,

– επιπτώσεις της δραστηριότητας των εταιρειών “fintech” στους κινδύνους που εκτίθενται τα πιστωτικά ιδρύματα, ιδρύματα πληρωμών και ιδρύματα έκδοσης ηλεκτρονικού χρήματος,

– επιπτώσεις της δραστηριότητας των εταιρειών “fintech” στο επιχειρηματικό μοντέλο των προαναφερθέντων ιδρυμάτων,

– θέματα προστασίας καταναλωτή,

– επιπτώσεις της δραστηριότητας των εταιρειών “fintech” στη διαδικασία εξυγίανσης των φορέων παροχής χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, και

– επιπτώσεις της δραστηριότητας των εταιρειών “fintech” στην πολιτική της καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.

Η περίοδος συζήτησης θα ολοκληρωθεί στις 6 Νοεμβρίου 2017.

Σύμφωνα με όσα έχει τονίσει ο Πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών και Πρόεδρος της Eurobank, Νίκος Καραμούζης,  τo θέμα των επιπτώσεων της νέας χρηματοπιστωτικής τεχνολογίας στον τραπεζικό κλάδο είναι τόσο σημαντικό, που επιβάλλεται η υιοθέτηση μιας ολιστικής προσέγγισης και η διαμόρφωση του συνολικού σχεδίου αναδιάρθρωσης της τράπεζας με βάση τα νέα δεδομένα. “Προκειμένου η τράπεζα να παραμείνει συνολικά ανταγωνιστική, η στρατηγική για την αντιμετώπιση της τεχνολογικής πρόκλησης στον τραπεζικό τομέα δεν πρέπει να είναι μόνο αμυντική, δηλαδή να κυριαρχεί μόνο το θέμα του κόστους και της αποτελεσματικότητας, αλλά να είναι και επιθετική, δηλαδή να διαμορφώνει τους όρους και τις προϋποθέσεις μακροχρόνιας ανταγωνιστικής παρουσίας της τράπεζας στην αγορά, κάνοντας να κάνει την τεχνολογία συγκριτικό πλεονέκτημα της τράπεζας, τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα”, έχει δηλώσει ο Πρόεδρος της ΕΕΤ.

Σύμφωνα με τον κ. Καραμούζη, στο νέο πρότυπο λειτουργίας των τραπεζών θα περιοριστεί σημαντικά ο ρόλος του καταστήματος και θα αυξηθεί ο ρόλος των εναλλακτικών δικτύων, κυρίως e-banking και mobile banking. Οι επενδύσεις των τραπεζών σε υποδομές και τεχνολογία τα επόμενα χρόνια θα αγγίξουν το ποσό του 1 δισ. ευρώ, ενώ στο πλαίσιο της υλοποίησής τους, οι τράπεζες θα κάνουν εκτεταμένη χρήση του outsourcing, αναθέτοντας εργασίες σε τρίτους εκτός τραπέζης.