Κάταγμα χαμηλά στο χέρι, στο κάτω άκρο της κερκίδας ή κάταγμα τύπου Colles

του Αλέξανδρου Γιατζίδη, M.D., medlabnews.gr

Κατάγματα ονομάζονται το σπάσιμο ή το ράγισμα των οστών σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος που μπορεί να οφείλεται σε διάφορα αίτια.

Το κάταγμα Colles αποτελεί ένα από τα πιο γνωστά κατάγματα του χεριού. Πρόκειται για εγκάρσιο κάταγμα της κερκίδας, περίπου 20-35 εκατοστά από την πηχεοκαρπική άρθρωση. Το κάταγμα του κάτω πέρατος της κερκίδας περιγράφηκε πρώτη φορά το 1814 από τον Abraham Colles, προς τιμή του οποίου πλέον αναφέρεται ως «Κάταγμα Colles». Ο Abraham Colles (1773 – 1843) περιέγραψε το κάταγμα αυτό ως εξής: Ήταν κοντά στην άρθρωση του καρπού, σε απόσταση έως 2.5cm από αυτή. Συνοδευόταν από κάταγμα της στυλοειδούς απόφυσης της ωλένης και εμφάνιζε ραχιαία μετατόπιση του περιφερικού τμήματος.

Χαρακτηρίζεται από ραχιαία και κερκιδική παρεκτόπιση του περιφερικού τμήματος με ταυτόχρονη κλίση της αρθρικής επιφάνειας της κερκίδας προς τα άνω (ραχιαία), ενώ φυσιολογικά έχει κλίση ελαφρά προς τα κάτω (παλαμιαία).Ο ασθενής παρουσιάζει πόνο, τοπικό οίδημα, αδυναμία στις κινήσεις της πηχεοκαρπικής. Το κάταγμα αυτό, προκαλεί χαρακτηριστική παραμόρφωση του χεριού που παίρνει το σχήμα πιρουνιού.

– Είναι συχνότερο σε μεσήλικες και υπερήλικες.
– Ακόμη συχνότερο σε γυναίκες που πάσχουν από οστεοπόρωση.

Ψηλαφούμε με τα δάκτυλά μας το οστούν της κερκίδος πάνω από τον καρπό (η κερκίδα είναι το οστούν που βρίσκεται στην ευθεία του αντίχειρα-το άλλο οστούν, η ωλένη βρίσκεται στην ευθεία του μικρού δακτύλου).

Ξεκινάμε κάτω από τον αγκώνα ψηλαφώντας το κόκκαλο. Το κάταγμα είναι ευαίσθητο όταν πλησιάσουμε 2-3 δάκτυλα πριν από τον καρπό. Το άλλο σημείο που καθιστά βέβαιη τη διάγνωση του κατάγματος, είναι ο μεγάλος περιορισμός των κινήσεων του καρπού (σύγκριση με το υγιές) που είναι σε 90ο κάμψη και έκταση της παλάμης.

Χρειάζεται ιατρική φροντίδα από ορθοπαιδικό. Μέχρι να φτάσουμε σε νοσοκομείο, τοποθετούμε ένα πρόχειρο νάρθηκα. Καλύπτουμε το χέρι (καρπό) με βαμβάκι, μέχρι τη μέση της παλάμης και τη μέση του αντιβραχίου.

Τοποθετούμε δύο φύλλα από χαρτόνι στη ραχιαία επιφάνεια και παλαμιαία επιφάνεια του καρπού. Τα συγκρατούμε με ελαστικό επίδεσμο. Συμβουλεύουμε τον τραυματία να κρατάει το χέρι του ψηλά αφού το κρεμάσουμε σε ένα μαντήλι (να κοιτάει τον άλλο ώμο).

Ακτινολογικά, παρουσιάζεται η παραμόρφωση που προαναφέρθηκε, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις συνυπάρχει κάταγμα της στυλοειδούς απόφυσης της ωλένης.

Στα κατάγματα χωρίς παρεκτόπιση τοποθετείται γύψος για 3-4 εβδομάδες. Στα παρεκτοπισμένα κατάγματα Colles, η αντιμετώπιση στοχεύει στην κατά το δυνατόν ανατομική ανάταξη υπό τοπική αναισθησία, με αποκατάσταση του μήκους της κερκίδας και σωστό προσανατολισμό του περιφερικού τμήματος που περιλαμβάνει την αρθρική επιφάνεια. Η ακινητοποίηση σε γύψο γίνεται για διάστημα 5(πέντε) εβδομάδων περίπου, ενώ απαιτείται ακτινολογική παρακολούθηση κάθε 7(επτά) ημέρες για τις πρώτες 3(τρεις)  εβδομάδες για τον κίνδυνο απώλειας της ανάταξης σε συνδυασμό με χαλάρωση του γύψου από σταδιακή υποχώρηση του οιδήματος του καρπού.
Στα συντριπτικά κατάγματα Colles, η συγκράτηση μετά την ανάταξη σε γύψο είναι επισφαλής, με αποτέλεσμα την παρεκτόπιση, την καθίζηση των τμημάτων του κατάγματος, τη δημιουργία ανώμαλης αρθρικής επιφάνειας (που οδηγεί σε μετατραυματική αρθρίτιδα), αλλά και τη βράχυνση του οστού, η οποία προκαλεί πόνο και επηρεάζει τη λειτουργία της κάτω κερκιδωλενικής άρθρωσης.

Τα αποτελέσματα της χειρουργικής θεραπείας έχουν βελτιωθεί πάρα πολύ  το τελευταίο καιρό ένεκα της χρήσης ανατομικών πλακών με μηχανισμό κλειδώματος βίδας και πλάκας( locking plates). Ο στόχος της χειρουργικής θεραπείας είναι η ανατομική ανάταξη και η σταθερή οστεοσύνθεση, που να επιτρέπει την άμεση κινητοποίηση του καρπού χωρίς τη χρήση γύψου.
Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι προτιμότερη η συγκράτηση του κατάγματος με εξωτερική οστεοσύνθεση. Πρόκειται ουσιαστικά για τη διαδερμική τοποθέτηση δύο βελονών κεντρικά και δύο περιφερικά του κατάγματος που συνδέονται με εξωτερικό μηχανισμό συμπίεσης-διάτασης, που γίνεται με περιοχική αναισθησία. Η αφαίρεσή τους γίνεται με εύκολο και ανώδυνο τρόπο χωρίς χειρουργείο ή αναισθησία.

Καθώς η άρθρωση του καρπού είναι ακινητοποιημένη στο γύψο, γίνεται προσπάθεια να διατηρηθεί η κινητικότητα των δακτύλων και του ώμου. Η κίνηση είναι βασική για την πρόληψη της αλγοδυστροφίας Sudeck. Το πρόγραμμα φυσικοθεραπείας σε αυτήν τη φάση εφαρμόζεται πάντα με την συναίνεση του θεράποντα ιατρού. Μετά την αφαίρεση του γύψου η φυσικοθεραπεία εστιάζεται στην περιοχή του καρπού με σκοπό την ομαλή αποκατάσταση της λειτουργικότητας.

Πρόκειται για διαταραχή στην αισθητικότητα και την αιμάτωση της πάσχουσας περιοχής που συνοδεύεται από ατροφία και πόνο. Γι’ αυτό ονομάζεται και αλγοδυστροφία. Πολλές φορές τα συμπτώματα περιλαμβάνουν και τον ώμο (σύνδρομο ώμου – χειρός). Στην πρόληψη αλλά και στην αντιμετώπιση της επιπλοκής παίζει ρόλο η διατήρηση της κίνησης των δακτύλων και του ώμου. Η θεραπεία δεν είναι υπόθεση μερικών επισκέψεων στο φυσικοθεραπευτή, απαιτεί μακροχρόνια φυσικοθεραπεία και υπομονή.

Μία συχνή επιπλοκή του κατάγματος Colles είναι η πλημμελής πόρωση. Λόγω του ότι το κάταγμα αυτό είναι αρκετά ασταθές, τα οστικά τμήματα αδυνατούν να συγκλίνουν με αποτέλεσμα να διατηρείται μεταξύ τους χάσμα. Δημιουργείται δηλαδή μια ‘’ψευδής άρθρωση’’ που ονομάζεται ψευδάρθρωση που επηρεάζει την κινητική δραστηριότητα της περιοχής.

Το μέσο νεύρο περνά από την περιοχή του κατάγματος με αποτέλεσμα να επηρεάζεται από αυτό. Το αιμάτωμα και το οίδημα συμπιέζουν το νεύρο, καθώς όμως το κάταγμα αποκαθίσταται, η περιοχή αποσυμφορίζεται. Εάν αυτό δε συμβεί, απαιτείται αποσυμπίεση.