Πλειστηριασμοί: Πώς αλλάζει το τοπίο για τους οφειλέτες των τραπεζών

Σαρωτικές ανατροπές αναμένεται να φέρει στους πιστωτές, αλλά και στους οφειλέτες, η αποκλειστική εφαρμογή των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών από τις 21 Φεβρουαρίουτου τρέχοντος έτους. Ουσιαστικά διαμορφώνεται ένα νέο καθεστώς για τους “κόκκινους” δανειολήπτες, οι οποίοι πλέον δεν μπορούν να “ποντάρουν” σε αναβολές και ακυρώσεις και πρέπει να είναι προετοιμασμένοι για μεγάλο κύμα πλειστηριασμών.

“Πλέον μειώνονται δραστικά τα φαινόμενα παρακώλυσης της διαδικασίας, αφού δεν θα υπάρχει φυσική παρουσία”, εξηγούν αρμόδιες πηγές. Και, με δεδομένο ότι ο οφειλέτης θα γνωρίζει εφεξής ότι ο πλειστηριασμός θα γίνει, η… πρόθεση για συμμόρφωση με τις συμβατικές υποχρεώσεις θα αυξηθεί.

Η κατάσταση αυτή μέχρι στιγμής αφορά μόνο τις τράπεζες, αλλά θα προστεθούν και οι οφειλέτες του Δημοσίου οι οποίοι δεν έχουν τις προστασίες που παρέχονται στους δανειολήπτες (νόμος Κατσέλη).

Στο στόχαστρο

Η διαδικασία των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών έχει στο “στόχαστρο” τους στρατηγικούς κακοπληρωτές για μη εξυπηρετούμενα δάνεια της τάξεως των 10-11 δισ. ευρώ, στα οποία προστίθενται επιπλέον δάνεια ύψους 5 δισ. ευρώ που αντιστοιχούν σε περιστασιακούς κακοπληρωτές.

Μέσα στους στρατηγικούς κακοπληρωτές υπάρχουν πολλοί επιχειρηματίες οι οποίοι έχουν καταθέσεις και άλλα περιουσιακά στοιχεία στο εξωτερικό. Τους έχουν εντοπίσει και αναμένεται να τους κυνηγήσουν οι τράπεζες, αναφέρουν αρμόδιες πηγές.

Επιπλέον, επιχειρηματίες από κλάδους που δεν έχουν πληγεί από την κρίση, αλλά σε πολλές περιπτώσεις έχουν κιόλας επωφεληθεί, όπως για παράδειγμα επιχειρηματίες στον κλάδο του τουρισμού, κρύβουν πολλούς στρατηγικούς κακοπληρωτές, όπως προκύπτει και από επίσημες έρευνες της Τράπεζας της Ελλάδος.

Ο λόγος κυρίως για βιομηχανικά και για βιοτεχνικά ακίνητα και κατοικίες με αξία άνω των 300.000 ευρώ. Δηλαδή για ακίνητα τα οποία “ιδεολογικά” μπορούν να “ταυτιστούν” με στρατηγικούς κακοπληρωτές.

Ο SSM πιέζει τις τράπεζες να κυνηγήσουν αμείλικτα τους συγκεκριμένους “κόκκινους” δανειολήπτες, προκειμένου να αποκατασταθεί η κουλτούρα πληρωμών.

Ένας στους πέντε

Υπολογίζεται ότι πρόκειται για το 20% των μη εξυπηρετούμενων δανείων, που αφορά ιδιώτες και επιχειρήσεις οι οποίοι έχουν, αλλά δεν… πληρώνουν. Από το ποσοστό αυτό, περίπου το 11% αντιστοιχεί στον “σκληρό πυρήνα”, δηλαδή στους κατά συνείδηση στρατηγικούς κακοπληρωτές.

Η αρχή θα γίνει με πλειστηριασμούς ακινήτων στρατηγικών κακοπληρωτών οι οποίοι έχουν οικονομική επιφάνεια. Και τούτο, διότι έτσι δίδεται ένα άλλοθι τόσο στην κυβέρνηση όσο και στις ίδιες τις τράπεζες.

Στο στόχαστρο βρίσκονται, άλλωστε, τις τελευταίες εβδομάδες, έπειτα από εισαγγελική παραγγελία που έδωσε ο ΣΔΟΕ, δάνεια ύψους 7,7 δισ. προς τους κορυφαίους επιχειρηματικούς ομίλους της χώρας. Και ο στόχος είναι να εντοπιστούν πιθανές αξιόποινες πράξεις που θα διώκονται αυτεπαγγέλτως.

Πρώτη κατοικία

“Μοιραία θα έρθει και η σειρά της πρώτης κατοικίας”, αναφέρουν τραπεζικές πηγές, εξηγώντας ότι πλέον μια τράπεζα μπορεί να πουλήσει σε fund δάνειο το οποίο έχει ως υποθήκη πρώτη κατοικία, ανεξαρτήτως αξίας (η απαγόρευση για πώληση δανείου έως 140.000 ευρώ δεν υφίσταται πλέον). Και από το 2019, αν δεν βρεθεί λύση παράτασης (που αναζητεί η κυβέρνηση), ανοίγει και το θέμα της προστασίας της πρώτης κατοικίας με τον νόμο Κατσέλη.

Οι κίνδυνοι είναι πολλοί. Επιτηδευματίες οι οποίοι έχουν πάρει δάνειο για να εξυπηρετήσουν το επάγγελμά τους, βάζοντας υποθήκη την πρώτη κατοικία τους, μένουν ακάλυπτοι. Επίσης, δεν υπάρχει ασπίδα προστασίας της πρώτης κατοικίας και για τα χρέη από ιδιώτη σε ιδιώτη.

Τι σημαίνει για τις τράπεζες

“Σφραγίδα” αξιοπιστίας στις τράπεζες και στα σχέδιά τους να μειώσουν τον όγκο των μη εξυπηρετούμενων δανείων δίνει η αποκλειστική εφαρμογή των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών. Η ψήφιση, μάλιστα, της διάταξης, που αναμένεται να συμπέσει με την επίσκεψη των Ελλήνων τραπεζιτών στον SSΜ μεθαύριο Δευτέρα, αναμένεται να στηρίξει το ζητούμενο για τις τράπεζες, αυτό της καλλιέργειας κουλτούρας πληρωμών.

Ήδη, υπάρχουν απτά αποτελέσματα. Το τελευταίο διάστημα, οι ρυθμίσεις υπολογίζεται ότι έχουν αυξηθεί τουλάχιστον κατά 15% και τούτο, όπως εξηγούν τραπεζικές πηγές, ενισχύει τη θέση των τραπεζών εν όψει των τεστ αντοχής.

Όσο για την κυβερνητική θέση, κάνει σαφές στους δανειστές ότι αποτελεί πλέον προτεραιότητα, κρίνοντας από την εισηγητική έκθεση του πολυνομοσχεδίου για τους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς. “Η αναγκαστική εκτέλεση –και μέσο αυτής είναι οι πλειστηριασμοί– ακολουθεί τη διαγνωστική δίκη, η οποία ολοκληρώνεται με την έκδοση της δικαστικής απόφασης και αποσκοπεί στην κατά κυριολεξία απονομή του δικαίου έναντι του ηττηθέντος διαδίκου όταν αυτός δεν συμμορφώνεται εκουσίως προς το διατακτικό της. Ως εκ τούτου, κατά την αναγκαστική εκτέλεση μιας δικαστικής απόφασης, παρέχεται έννομη προστασία. Η αξίωση εκτέλεσης της δικαστικής απόφασης ανήκει στον πυρήνα του άρθρου 20 του Συντάγματος”, αναφέρεται χαρακτηριστικά.

Η αποκλειστική επιλογή των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών αποφασίστηκε καθώς έχει το πλεονέκτημα της μεγιστοποίησης του οικονομικού οφέλους των ενεχύρων, αλλά και της ελαχιστοποίησης του προσωπικού κόστους για τους εμπλεκομένους στη διαδικασία.

Τι θα ισχύει εφεξής

Η κατάργηση των φυσικών πλειστηριασμών στα Ειρηνοδικεία και οι εφεξής ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί στην έδρα των συμβολαιογράφων προβλέπονται από την παράγραφο 6 του άρθρου 959 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας.

Όπως προβλέπεται, οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί θα διενεργούνται μόνο εργάσιμη ημέρα, Τετάρτη ή Πέμπτη ή Παρασκευή, από τις 10.00 π.μ. έως τις 14.00 ή από τις 14.00 έως τις 18.00. Ο υπάλληλος ενώπιον του οποίου θα διενεργείται με ηλεκτρονικά μέσα ο πλειστηριασμός ορίζεται συμβολαιογράφος της περιφέρειας του τόπου της κατάσχεσης. Κατά παρέκκλιση, ο επισπεύδων τον πλειστηριασμό θα μπορεί να περιλαμβάνει στην εντολή του πλειστηριασμού τη δήλωση να οριστεί συμβολαιογράφος της περιφέρειας του συμβολαιογραφικού συλλόγου του τόπου εκτέλεσης ή, αν και αυτό δεν είναι δυνατό, του συμβολαιογραφικού συλλόγου της Αθήνας.

Ο ηλεκτρονικός πλειστηριασμός είναι ανοικτού πλειοδοτικού τύπου, κατά τον οποίο υποβάλλονται διαδοχικές προσφορές, και η διαδικασία έχει ως εξής:

Οι συμμετέχοντες υποβάλλουν συνεχώς προσφορά μεγαλύτερη από την εκάστοτε μέγιστη έως τον χρόνο λήξης της υποβολής προσφορών. Στα ηλεκτρονικά συστήματα καταγράφονται όλες οι υποβληθείσες προσφορές. Με την υποβολή της προσφοράς, οι υποψήφιοι πλειοδότες ενημερώνονται αμέσως από τα συστήματα για το ποσό της προσφοράς τους, τον ακριβή χρόνο υποβολής της, καθώς και το ότι αυτή έχει καταγραφεί. Ο υποψήφιος πλειοδότης ενημερώνεται για την εκάστοτε μέγιστη υποβληθείσα προσφορά.

Όλοι οι υποψήφιοι πλειοδότες που λαμβάνουν μέρος στον ηλεκτρονικό πλειστηριασμό ενημερώνονται αμέσως από τα συστήματα για τυχόν αναστολή, ματαίωση ή διακοπή του πλειστηριασμού, καθώς και για τον λόγο αυτής. Μετά τη λήξη της διαδικασίας υποβολής των πλειοδοτικών προσφορών, ανακοινώνεται το αποτέλεσμα του πλειστηριασμού μέσω των ηλεκτρονικών συστημάτων. Όσοι έχουν λάβει μέρος στον ηλεκτρονικό πλειστηριασμό ενημερώνονται άμεσα για το αποτέλεσμά του και ο υπάλληλος του ηλεκτρονικού πλειστηριασμού συντάσσει την έκθεση κατακύρωσης στον πλειοδότη.

Σημειώνεται ότι, σε περίπτωση υποβολής προσφοράς κατά το τελευταίο λεπτό του ηλεκτρονικού πλειστηριασμού, δηλαδή από ώρα 13:59:00 έως 13:59:59 ή από ώρα 17:59:00 έως 17:59:59 θα δίδεται αυτόματη παράταση πέντε (5) λεπτών. Για κάθε προσφορά που υποβάλλεται κατά το τελευταίο λεπτό της παράτασης θα δίδεται νέα αυτόματη παράταση πέντε (5) λεπτών, εφόσον υποβληθεί μεγαλύτερη προσφορά. Οι παρατάσεις θα μπορούν να συνεχιστούν για χρονικό διάστημα όχι μεγαλύτερο των δύο (2) ωρών από την ορισθείσα ώρα λήξης του ηλεκτρονικού πλειστηριασμού, οπότε ολοκληρώνεται η διαδικασία υποβολής προσφορών.

Ηλεκτρονικός πλειστηριασμός δεν θα μπορεί να γίνει από 1η Αυγούστου έως 31η Αυγούστου, καθώς και την προηγούμενη και την επομένη εβδομάδα της ημέρας των εκλογών για την ανάδειξη βουλευτών, αντιπροσώπων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και οργάνων τοπικής αυτοδιοίκησης. Η απαγόρευση αυτή ισχύει και για τις επαναληπτικές εκλογές και μόνο για τις περιφέρειες που διεξάγονται τέτοιες, εκτός αν πρόκειται για πλοία, αεροσκάφη και για πράγματα που μπορούν να υποστούν φθορά.

Η τιμή πρώτης προσφοράς στους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς θα πρέπει να είναι τουλάχιστον τα 2/3 της αξίας του κατασχεμένου κινητού πράγματος, ενώ επί ακινήτωνη τιμή πρώτης προσφοράς θα προσδιορίζεται από την εμπορική αξία, όπως την εκτιμά ο αρμόδιος εκτιμητής.

Το μεταβατικό στάδιο

Εν όψει της καθολικής εφαρμογής του μέτρου των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, προβλέπεται μεταβατικό στάδιο κατά το οποίο οι ορισθέντες ήδη “φυσικοί” πλειστηριασμοί δεν θα ματαιωθούν αυθαίρετα, αλλά θα διενεργηθούν κανονικά καιθαδοθεί ο αναγκαίος χρόνος προσαρμογής στο νέο νομικό καθεστώς και πρακτικής προετοιμασίας όλων των παραγόντων και οργάνων της εκτέλεσης για τη διενέργειά τους αποκλειστικά με ηλεκτρονικά μέσα.

Έτσι, για τους πλειστηριασμούς που έχει ήδη οριστεί να πραγματοποιηθούν με φυσικό τρόπο στα Ειρηνοδικεία οποτεδήποτε μετά το χρονικό σημείο της 21ης Φεβρουαρίου 2018 –ημερομηνία καθολικής εφαρμογής των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών– και έχει ήδη συντελεστεί η σχετική προδικασία του πλειστηριασμού, ο επισπεύδων θα είναι υποχρεωμένος να γνωστοποιήσει τη μεταβολή του τρόπου και του χρόνου διενέργειας του πλειστηριασμού με σχετική εντολή προς τον δικαστικό επιμελητή για την έκδοση νέου αποσπάσματος της κατασχετήριας έκθεσης. Προκειμένου να διασφαλίζονται όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, ο πλειστηριασμός θα είναι άκυρος αν δεν τηρηθούν οι προβλεπόμενες διατυπώσεις, το αργότερο είκοσι (20) εργάσιμες ημέρες πριν από την ορισθείσα αρχικά ημερομηνία διενέργειας του φυσικού πλειστηριασμού.

Τέλος, αναφορικά με τη δυνατότητα ανακοπής του πλειστηριασμού, στην παράγραφο 4 του άρθρου 954 του ΚΠολΔ προβλέπεται σύντμηση της προθεσμίας κατάθεσης της ανακοπής από είκοσι (20) εργάσιμες ημέρες σε δεκαπέντε (15) εργάσιμες ημέρες και αντίστοιχη μείωση της προθεσμίας δημοσίευσης από τις 12.00 το μεσημέρι της δέκατης πριν από τον πλειστηριασμό ημέρας σε αυτήν της όγδοης.

Οι εκτεθειμένοι κλάδοι

Σύμφωνα με την ΤτΕ, ο λόγος των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων διαμορφώθηκε σε 43,3% για τα στεγαστικά δάνεια, 43,6% για τα επιχειρηματικά και 53,2% για τα καταναλωτικά.

Υψηλά ποσοστά μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων καταγράφονται στην πλειονότητα των κλάδων οικονομικής δραστηριότητας, με το πρόβλημα να είναι πιο έντονο στους κλάδους του εμπορίου (57,7%), των κατασκευών (52,4%) και της μεταποίησης (46,5%), οι οποίοι έχουν αντλήσει υψηλότερα ποσά τραπεζικής χρηματοδότησης σε σύγκριση με άλλους κλάδους.

Η λειτουργία της πλατφόρμας για τους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς θα συμβάλει στη βελτίωση της τιμολόγησης των υπό ρευστοποίηση εξασφαλίσεων, οι οποίες αναπόφευκτα χάνουν την αξία τους (π.χ., λόγω φυσικής φθοράς) όσο αναβάλλεται η εκποίησή τους, αναφέρει η ΤτΕ στην τελευταία έκθεσή της.

Υπενθυμίζει ότι εκκρεμεί η υλοποίηση άλλων μέτρων που θα επιτάχυναν τις δικαστικές διαδικασίες μέρους, τουλάχιστον, των μη εξυπηρετούμενων δανείων που τελούν υπό καθεστώς νομικής προστασίας, “ιδίως δε εκείνων που κατά τεκμήριο συνδέονται με στρατηγικούς κακοπληρωτές”. Οι τράπεζες “επιβάλλεται να διευρύνουν το ταχύτερο δυνατόν τις λύσεις που προτείνουν στους δανειολήπτες και να προχωρήσουν στη λήψη πιο δραστικών αποφάσεων”, ιδίως όσον αφορά τις ενέργειες αναδιάρθρωσης βιώσιμων επιχειρήσεων, τον εντοπισμό των στρατηγικών κακοπληρωτών και την εφαρμογή οριστικής λύσης για τις μη βιώσιμες επιχειρήσεις οι οποίες διατηρούνται τεχνητά στη ζωή”, αναφέρει η κεντρική τράπεζα.