Γαϊδουράγκαθο, βότανο που αποτοξινώνει το συκώτι, κάνει καλό στη δίαιτα, στο σάκχαρο, την ψωρίαση και ως αντίδοτο σε δηλητηριάσεις

της Κλεοπάτρας Ζουμπουρλή, μοριακής βιολόγου, medlabnews.gr

Το γαϊδουράγκαθο (Silybum marianum) ανήκει στην οικογένεια των αστεροειδών και πήρε την ονομασία του από τα αγκαθωτά φύλλα του.

Το γαϊδουράγκαθο, βρίσκεται παντού στον κόσμο. Είναι θα έλεγε κανείς ένα κοινό βότανο. Αγαπάει όμως ιδιαίτερα τα μεσογειακά εύκρατα κλίματα και το συναντάμε σε μορφή θάμνου. Είναι ανθοφόρα μονοετή, διετή ή πολυετή φυτά που ανήκουν στην οικογένεια των μαργαρίτων (Asteraceae ή παλαιότερα Compositae). Χαρακτηρίζονται από φύλλα και βλαστούς που φέρουν αγκάθια. Λέγεται ότι αυτά τα αγκάθια είναι μια προσαρμογή που προστατεύει το φυτό από τα φυτοφάγα ζώα. Τα κεφάλια των λουλουδιών τους, ακτινικά συμμετρικά, βρίσκονται στα άκρα των βλαστών και έχουν χρώμα συνήθως μωβ, ροζ τριανταφυλλί, κίτρινο ή λευκό. Οι σπόροι τους, αγαπημένο έδεσμα για τις καρδερίνες και άλλα μικρά πουλιά, είναι πολυάριθμοι, έχουν πάππους στα περισσότερα είδη, ή τούφες με μικροσκοπικά τριχίδια που θα τους βοηθήσουν να εγκατασταθούν μακρύτερα (σπόροι με πτητικά εξαρτήματα) δημιουργώντας νέα εποίκιση με νεαρά φυτά.

Στη βοτανοθεραπευτική χρησιμοποιούνται κυρίως οι σπόροι από τα άνθη του, που μαζεύονται προς το τέλος του καλοκαιριού όταν ξεραθούν πλήρως. Και τα άλλα μέρη του φυτού χρησιμοποιούνται φαρμακευτικά αλλά έχουν χαμηλότερες περιεκτικότητες σε δραστικές ουσίες.

Ονομασίες με τις οποίες μπορείτε να  βρείτε το γαιδουράγκαθο: κουφάγκαθο, γαλακταγκάθι, γυμαράγκαθο, κάρδος, αγκάθι, αγιάγκαθο, αγκάβατος και Σίλυβο κατά την αρχαιότητα (ξενόγλωσσα ως Milk Thistle, Mary’s thistle, Blessed milk thistle, Holy thistle, Lady’s thistle, Silybe de Marie, και Chardon Marie).

Το γαϊδουράγκαθο χρησιμοποιήθηκε ήδη από τα ελληνορωμαϊκά χρόνια, ιδιαίτερα για την υποστήριξη του ήπατος και την αποτοξίνωση του αίματος. Από το 1890 περίπου, τα φαρμακεία στις ΗΠΑ χορηγούσαν το εκχύλισμα για τη θεραπεία της συμφόρησης των πεπτικών οργάνων με λιπώδη διήθηση. Η γερμανική φαρμακοποιία αναγνωρίζει τους σπόρους και τα τιτλοδοτημένα εκχυλίσματα του γαϊδουράγκαθου ως θεραπευτικά των πεπτικών διαταραχών και των οργανικών βλαβών από δηλητήρια και τοξίνες και ως υποστηρικτική θεραπεία σε χρόνιες φλεγμονώδεις παθήσεις και σε κίρρωση του ήπατος. Το γαϊδουράγκαθο, είναι το εθνικό έβλημα της Σκωτίας και βρίσκεται σε πολλά σύμβολά της, ενώ το ‘’Τάγμα του Γαϊδουράγκαθου’’ είναι το αρχαιότερο και ευγενέστερο τάγμα ιπποτών της. Σύμφωνα με την παράδοση σε μία από τις εισβολές Νορβηγών στρατιωτών στη Σκωτία (στη μάχη τουLargs), ένας ξυπόλυτος στρατιώτης  από τους ανιχνευτές τους είχε την ατυχία ναπατήσει ένα γαϊδουράγκαθο (εικάζεται ότι ήταν το Circium vulgare που είναι αυτόχθονο στη Σκωτία ή το Onopordum acanthium λόγω της επιβλητικής εμφάνισής του) και από τον πόνο που του προξενήθηκε έκλεγε γοερά, και έτσι προειδοποιήθηκαν οι Σκωτσέζοι για την επικείμενη εισβολή, αποκρούοντάς τους. Επίσης το γαϊδουράγκαθο, είναι ένα αρχαίο Κελτικό σύμβολο, όπως και η αγριάδα,  που χαρακτήριζε την τότε αριστοκρατία.

Η δραστική ουσία του γαϊδουράγκαθου είναι η σιλυμαρίνη (σιλυβίνη, σιλυδιανίνη και σιλυκριστίνη) . Αυτό το φλαβονοειδές είναι αντιοξειδωτικό. Βοηθά στην αναγέννηση των κατεστραμμένων ηπατικών κυττάρων και μεγάλων τμημάτων ιστών, ενεργοποιώντας την πρωτεϊνική σύνθεση στα ηπατικά κύτταρα με την αύξηση της δραστηριότητας του γενετικού υλικού (DNA-RNA). Παράλληλα προστατεύει τα ηπατικά κύτταρα, εμποδίζοντας τις τοξίνες να εισχωρήσουν σ ’αυτά και εξουδετερώνοντας τις τοξίνες που έχουν ήδη εισχωρήσει.

Στη σύγχρονη βοτανοθεραπευτική, το γαϊδουράγκαθο είναι το κύριο γιατρικό που χρησιμοποιείται στη προστασία του συκωτιού από λοιμώξεις, κατανάλωση αλκοόλ ή χημειοθεραπείες. Μπορεί να βοηθήσει στο να περιοριστούν οι βλάβες στο συκώτι αλλά και στην ανανέωση των κυττάρων του.

Το συκώτι σας είναι υπεύθυνο για την επεξεργασία των τοξινών στο σώμα.

Η διατροφή ή ο τρόπος ζωής μπορεί να καθιστούν αναγκαίο το συκώτι να καθαρίσει άμεσα. Τα ενεργά συστατικά του γαϊδουράγκαθου προστατεύουν το ήπαρ και εμποδίζουν και απομακρύνουν τις βλαβερές ουσίες από τα ζωτικά όργανα. Η χρήση του φυτού βελτιώνει τη λειτουργία των οργάνων σε ασθενείς με κίρρωση του ήπατος. Το φυτό είναι αποτελεσματικό στη θεραπεία της χρόνιας ηπατίτιδας που οφείλεται σε ιούς ή στη χρήση αλκοόλ. Το φυτό είναι αποτελεσματικό στην πρωτοπαθή ή μεταστατική νόσο στο συκώτι.

Χρησιμοποιείται ακόμα στη θεραπεία της ηπατίτιδας, του ίκτερου και της κύρωσης του ήπατος. Χορηγείται σε όλα τα προβλήματα της χοληδόχου κύστης καθώς αυξάνει την έκκριση και την ροή της χολής από το ήπαρ και της χοληδόχου κύστης. Είναι αντίδοτο σε δηλητηριάσεις από μύκητες του γένους Amanita καθώς και από άλλες τοξίνες του περιβάλλοντος. Χρησιμοποιείτε ακόμα σαν δυναμωτικό του εγκεφάλου και της μνήμης, σαν καταπραϋντικό στη καταρροή και στη πλευρίτιδα, αλλά και στη ψωρίαση. Πρόσφατα ανακαλύφθηκε η αντικαρκινική, η νευροπροστατευτική αλλά και η καρδιοπροστατευτική του δράση λόγο της μείωση της χοληστερόλης που προκαλεί.

Σύμφωνα με πολλές τυφλές, ελεγχόμενες δοκιμές και κλινικές μελέτες, το γαϊδουράγκαθο βοηθά σημαντικά στη μείωση των οργανικών βλαβών από αλκοόλ, ενώ η μακρόχρονη χρήση του φαίνεται να αυξάνει τo προσδόκιμο επιβίωσης σε ασθενείς με ηπατικές βλάβες. Επίσης μεταβάλλει ευνοϊκά τα επίπεδα των ηπατικών ένζυμων (τρανσαμινάσες) σε ασθενείς με κίρρωση, ιογενή ηπατίτιδα και λιπώδη διήθηση, βελτιώνει τα συμπτώματα της προκληθείσας τοξικής βλάβης σε όργανα (ναυτία, αδυναμία, απώλεια όρεξης, κόπωση και πόνος), ενώ βοηθά στην αποτροπή βλαβών από χημικά φάρμακα. Επιπρόσθετα, αυξάνει τη ροή των γαστρικών υγρών που ανακουφίζουν τη δυσπεψία και τους πονοκέφαλους που συνδέονται με τη συμφόρηση των οργάνων αποτοξίνωσης.

Το συκώτι μας παράγει χολή την οποία το πεπτικό σύστημα μας χρησιμοποιεί για να διασπάσει το λίπος. Και αφού ο καθαρισμός του ήπατος προάγει την παραγωγή της χολής, η αποτοξίνωση του ήπατος μπορεί να σας βοηθήσει αν θέλετε να χάσετε βάρος. Το σώμα είναι συνεχώς κάτω από την επίθεση τοξινών, από τον αέρα που αναπνέουμε, τα τρόφιμα που καταναλώνετε ή από διάφορες ασθένεια.  Όταν το σώμα σας δεν μπορεί να αφαιρέσει σωστά τις τοξίνες, δημιουργούνται διαταράξεις τις μεταβολικές λειτουργίες, όπως την πέψη και το μεταβολισμό. Για παράδειγμα, οι τοξίνες μπορεί να μειώσουν την ικανότητα του σώματός για καύση λίπους έως και κατά 20 τοις εκατό, σημειώνει η Watson.

Ενισχύοντας την απομάκρυνση τοξινών μέσω της αποτοξίνωσης, βότανα όπως το γαϊδουράγκαθο, μπορεί να βοηθήσουν στην αποκατάσταση του μεταβολισμού και στην αύξηση της απώλεια λίπους.

Το γαϊδουράγκαθο μπορεί επίσης να βοηθήσει να μειώσει τα επίπεδα γλυκόζης  στο αίμα, σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό “Phytotherapy Research” το 2006.  Με τη μείωση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα, το silymarin μπορεί επίσης να κρατήσει τα επίπεδα ινσουλίνης πιο σταθερά. Τα υψηλά επίπεδα ινσουλίνης μπορεί να ενθαρρύνουν την αποθήκευση λίπους στο σώμα σας. Τα φλαβονοειδή βοηθούν επίσης να μειωθούν τα επίπεδα χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων, τα οποία είναι συχνά αυξημένα σε άτομα που είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα.  Τα υψηλά επίπεδα αυτών των ουσιών στο αίμα μπορεί επίσης να αυξήσουν τον κίνδυνο των καρδιακών παθήσεων.

Με τον καθαρισμό του ήπατος, το συκώτι αποκαθίσταται και έχει μέγιστη αποδοτικότητα Η μείωση της συσσώρευσης των τοξικών ουσιών, θα κάνει το δέρμα σας να φαίνεται πιο λαμπερό και πιο υγιεινό. Και δεδομένου ότι η προώθηση της παραγωγής χολής βοηθά στην κατανομή του λίπους, το σώμα σας θα τονωθεί και αυτό θα σας κάνει να νιώθετε νεώτεροι.

H ρίζα και τα φρέσκα νέα φύλλα του τρώγονται ωμά ή μαγειρεμένα αλλά πρέπει πρώτα να αφαιρεθούν οι αιχμηρές άκρες τους, το οποίο είναι αρκετά χρονοβόρο. Τα φύλλα είναι αρκετά παχιά και έχουν ήπια γεύση όταν είναι νέα, αλλά γίνονται πιο πικρά το καλοκαίρι με τη ζέστη. Μαγειρεμένα έχουν γεύση σπανακιού. Τα κεφάλια του μπορούν να φαγωθούν όπως οι αγκινάρες πριν ανθίσουν, αλλά είναι πολύ πιο μικρά. Οι ξεφλουδισμένοι μίσχοι του τρώγονται ωμοί ή μαγειρεμένοι, είναι εύγευστοι και θρεπτικοί και μπορούν να χρησιμοποιηθούν όπως το σπαράγγι ή το ρεβέντι ή να προστεθούν σε σαλάτες. Τρώγονται καλύτερα την άνοιξη όταν είναι νέοι πριν σκληρύνουν. Οι ψημένοι σπόροι του είναι υποκατάστατο του καφέ.

ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ 

Ρίχνουμε 1-2 κουταλάκια του τσαγιού σε ένα φλιτζάνι ζεστό νερό για 7-10 λεπτά, το στραγγίζουμε και το πίνουμε. Το ρόφημα το πίνουμε 2-3 φορές την ημέρα.

Αποφύγετε το βότανο εάν είστε έγκυες και μην το δίνεται σε παιδιά.

Το γαϊδουράγκαθο, δεν παρουσιάζει τοξικότητα. Σε υψηλές και μακροχρόνιες δόσεις ίσως χρειαστεί συμπληρωματικά κάποιο σκεύασμα πλούσιο σε φυτικές ίνες, γιατί λόγω της χολαιρετικής δράσης του φυτού, μπορεί να ερεθιστεί ο εντερικός βλεννογόνος και να προκληθεί μικρή μάζα κοπράνων. Πάντα χρησιμοποιείτε τα βότανα ή φυσικά σκευάσματα υπό την επίβλεψη ενός ειδικού ιατρού και ποτέ μόνοι σας με δική σας πρωτοβουλία.