Η Ευρώπη γηράσκει. Οι νέοι στην Ελλάδα θέλουν να κάνουν οικογένεια, αλλά δεν μπορούν

Όλες οι έρευνες, με τελευταία την έρευνα being young in Europe που είδε το φως της δημοσιότητας πρόσφατα, συγκλίνουν στο ίδιο γεγονός: ο πληθυσμός στην Ευρώπη γερνάει και η χώρα μας δεν αποτελεί εξαίρεση – αντίθετα είναι από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα του κανόνα αφού έχει έναν από τους πιο γερασμένους πληθυσμούς της ηπείρου. Την ίδια ώρα, και παρά τις όποιες πολιτισμικές διαφορές ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ, διαπιστώνονται ομοιότητες μεταξύ των νέων της Ευρώπης σε ό,τι αφορά τη μετάβαση σε ορισμένες πτυχές της ενηλικίωσης. Για παράδειγμα, οι νέοι τείνουν να εγκαταλείπουν την πατρογονική εστία σε μεγαλύτερες ηλικίες απ’ ό,τι παλαιότερα αλλά και να δημιουργούν σε μεγαλύτερη ηλικία τη δική τους οικογένεια. Παράλληλα, αυξάνεται και η ηλικία που τεκνοποιούν οι γυναίκες.

«Βρίσκομαι σε σταθερή σχέση εδώ και τέσσερα χρόνια αλλά δεν αποφασίζουμε να κάνουμε το επόμενο βήμα με τον σύντροφό μου παρότι θα το θέλαμε» λέει η 33χρονη Ελένη, ιδιωτική υπάλληλος που εργάζεται με καθεστώς μερικής απασχόλησης. Παρά την πιο σταθερή δουλειά που έχει ο 32χρονος σύντροφός της εδώ και τέσσερα χρόνια, αποφάσισαν πριν από μόλις μερικούς μήνες να μεταφερθούν σε δικό τους σπίτι. «Πιάσαμε ένα σπίτι δυο δωματίων χωρίς να μας πιέσουν οι δικοί μας. Αντίθετα, έλεγαν ότι μέχρι να αποφασίσουμε να κάνουμε παιδί μπορούσαμε να συνεχίζουμε να μένουμε στα παιδικά μας δωμάτια. Μας φαινόταν κάπως περίεργο. Αλλά εξίσου δύσκολο μας φαίνεται τώρα να κάνουμε το δικό μας παιδί».

Ιστορίες σαν της Ελένης βρίσκει κανείς εύκολα σήμερα. Και σε διάφορες παραλλαγές: Ο 36χρονος Νίκος, για παράδειγμα, σκέφτηκε να επιστρέψει στο πατρικό του επειδή έτσι θα εξοικονομούσε χρήματα για να σώσει την μικρή επιχείρηση που διατηρεί. Και ο 45χρονος Δημήτρης, τοπογράφος στο επάγγελμα, έπειτα από μια περιπλάνηση αρκετών χρόνων σε διάφορες γειτονιές στην Αθήνα, επέστρεψε τελικά στο πατρικό του στα Πατήσια «επωφελούμενος» από το γεγονός ότι ο συνταξιούχος πατέρας του και η μητέρα του αποφάσισαν να ζήσουν το υπόλοιπο της ζωής τους στο χωριό. «Οικογένεια; Μάλλον πέρασαν τα χρόνια. Κι ακόμη δεν ξέρω αν θα μπορούσα να ανταπεξέλθω στις απαιτήσεις» λέει με πικρό χιούμορ.

«Υπάρχει διάχυτο ένα κλίμα απαισιοδοξίας που μας λέει πολλά για το φαινόμενο» εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Αλεξάνδρα Τραγάκη, καθηγήτρια Οικονομικής Δημογραφίας στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο. Σύμφωνα με την ίδια, η βασική αιτία είναι η οικονομική ανασφάλεια, συναίσθημα που εντάθηκε με την κρίση. «Στη χώρα μας πάντοτε οι νέοι έφευγαν πιο αργά από τα σπίτια τους απ’ ό,τι σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Αλλά η κρίση έκανε χειρότερα τα πράγματα. Κι αυτό δεν πρέπει ασφαλώς να μας εκπλήσσει. Απασχόληση και οικονομική ασφάλεια είναι καθοριστικοί παράγοντες για τη δημιουργία οικογένειας» σημειώνει. Τον ισχυρισμό αυτόν αποδεικνύει το γεγονός ότι έχει αυξηθεί αισθητά ο αριθμός των γυναικών που ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα 35-39 χρόνων, έχουν δουλειά και επιλέγουν να τεκνοποιήσουν.

Αυτό δεν σημαίνει ότι η βούληση για οικογένεια παραμένει ακόμη ισχυρή; «Το βασικό στην περίπτωση της Ελλάδας είναι ότι οι νέοι θέλουν να κάνουν οικογένεια, αντίθετα ας πούμε από τη Γερμανία όπου μία στις τρεις γυναίκες είναι συνειδητά άτεκνες» απαντά η κυρία Τραγάκη. «Δεν έχουμε φτάσει ακόμη σε εκείνο το σημείο δημογραφικής συμπεριφοράς που δεν θέλουμε οικογένεια. Αλλά για να γίνει αυτό χρειάζεται η κατάλληλη πολιτική και η δημιουργία του ανάλογου περιβάλλοντος» προσθέτει για να υπογραμμίσει πως η μείωση των γεννήσεων σε συνδυασμό με τη γήρανση του πληθυσμού αποτελούν ένα εκρηκτικό μείγμα.

Η έρευνα εξάλλου Being Young in Europe κατέδειξε ότι η νεανική ανεργία αποτελεί βασικό πρόβλημα για την ΕΕ το 2016, με το 19% των νέων ηλικίας 25-29 ετών στην ΕΕ να μην βρίσκονται ούτε στην εργασία ούτε στην εκπαίδευση και την κατάρτιση, ενώ παρά το γεγονός ότι τα περισσότερα παιδιά (0-17 ετών) στην ΕΕ μεγαλώνουν σε ευνοϊκές συνθήκες, λίγο πάνω από ένα στα τέσσερα αντιμετωπίζει τον κίνδυνο της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Απ’ όλες δε τις μορφές στέρησης και κοινωνικού αποκλεισμού, η εισοδηματική φτώχεια ήταν η πιο διαδεδομένη μεταξύ των παιδιών στην ΕΕ.