Tι είναι ο ακτινοθεραπευτής ογκολόγος και τι η ακτινοθεραπεία, ακτινοθεραπευτική ογκολογία;

του Κωνσταντίνου Λούβρου, M.D., medlabnews.gr
Ακτινοθεραπευτική Ογκολογία είναι η ειδικότητα της Ιατρικής η οποία χρησιμοποιεί την ιοντίζουσα ακτινοβολία για να θεραπεύσει καλοήθη και κακοήθη νοσήματα σε διάφορα σημεία του σώματος του ανθρώπου.
Ακτινοθεραπεία είναι η θεραπεία της νόσου με χρήση διεισδυτικών ακτίνων αποτελούμενων από υψηλής ενέργειας κύματα.

Πριν από πολλά χρόνια οι γιατροί ανακάλυψαν πώς να χρησιμοποιούν αυτήν την ενέργεια για να βλέπουν μέσα στο σώμα και να βρίσκουν διάφορες νόσους. Το πιθανότερο είναι να έχετε δει μια ακτινογραφία θώρακα. Σε υψηλές δόσεις (πολύ μεγαλύτερες από αυτές που χρησιμοποιούνται στις ακτινογραφίες) λοιπόν, η ακτινοβολία χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του καρκίνου και άλλων νόσων.

Η Ακτινοθεραπεία, μαζί με τη Χειρουργική και τη Χημειοθεραπεία είναι, ακόμη και σήμερα, ένας από τους τρεις βασικότερους τρόπους αντιμετώπισης των κακοηθών νέοπλασμάτων.
Σκοπός της είναι τα προκαλέσει τον θάνατο των καρκινικών κυττάρων με όσο το δυνατόν περιορισμένη απώλεια των υγειών κυττάρων.

Η ακτινοβολία σε υψηλές δόσεις σκοτώνει τα κύτταρα ή τα εμποδίζει να αναπτυχθούν και να πολλαπλασιαστούν. Επειδή τα καρκινικά κύτταρα αναπτύσσονται και διαιρούνται πολύ πιο γρήγορα από τα περισσότερα φυσιολογικά κύτταρα γύρω τους, η ακτινοθεραπεία μπορεί να θεραπεύσει με επιτυχία πολλά είδη καρκίνου. Τα φυσιολογικά κύτταρα επηρεάζονται κι αυτά από την ακτινοβολία αλλά, σε αντίθεση με τα καρκινικά, τα περισσότερα θα αναρρώσουν από τις επιδράσεις της ακτινοβολίας.

Για να προστατευτούν τα φυσιολογικά κύτταρα, οι γιατροί περιορίζουν όσο μπορούν τη δόση της ακτινοβολίας και πραγματοποιούν τη θεραπεία σε μάκρος χρόνου. Παράλληλα προσπαθούν να προστατέψουν όσο περισσότερους φυσιολογικούς ιστούς γίνεται ενώ κατευθύνουν την ακτινοβολία στην περιοχή του καρκίνου.


Ποιος κάνει την ακτινοθεραπεία;
Ένας γιατρός που είναι ειδικευμένος στην ακτινοθεραπεία – ο ακτινοθεραπευτής ογκολόγος – θα καθορίσει τον τύπο και τη δόση της ακτινοβολίας που είναι κατάλληλη για τον συγκεκριμένο όγκο. Ο ακτινοθεραπευτής ογκολόγος συνεργάζεται στενά και με τους άλλους γιατρούς που εμπλέκονται στη θεραπεία. Στο ακτινοθεραπευτικό τμήμα που γίνεται η θεραπεία υπάρχει μια εκπαιδευμένη ομάδα ιατρικής φροντίδας που εκτός από το γιατρό  αποτελείται από:
Το φυσικό ακτινοθεραπείας, ο οποίος είναι υπεύθυνος για τη σωστή λειτουργία των μηχανημάτων. Ο φυσικός, επίσης, συνεργάζεται στενά με τον ακτινοθεραπευτή για το σχεδιασμό του πλάνου της θεραπείας σας.
Τον τεχνολόγο ακτινοθεραπείας, ο οποίος σας τοποθετεί καθημερινά στη θέση θεραπείας σας και χειρίζεται το μηχάνημα ακτινοβόλησης.
Τη νοσηλεύτρια ακτινοθεραπείας, η οποία θα σας βοηθήσει σε οποιοδήποτε πρόβλημα εμφανιστεί, κατά την διάρκεια της θεραπείας.

Για την ειδικότητα του ακτινοθεραπευτή ογκολόγου
Απαιτείται άσκηση 4 ετών. (μέχρι σήμερα 2018 αλλά θα αυξηθεί)
Από αυτά:
6 μήνες βασικές επιστήμες ακτινολογίας
6 μήνες παθολογίας (εάν είναι εργαστήριο αυτό που δίνει ειδικότητα και δεν διαθέτει κλινική)
3 έτη ακτινοθεραπευτική και ογκολογία εκ των οποίων: εκ περιτροπής σε τμήματα που διαθέτουν τον κατάλληλο τεχνολογικό εξοπλισμό, δηλαδή ένα εξάμηνο σε τμήμα που να διαθέτει μηχανήματα βραχυθεραπείας (γυναικολογικές και ενδοϊστικές) και ένα εξάμηνο σε τμήμα που να διαθέτει γραμμικό επιταχυντή με ηλεκτρόνια και φωτόνια.

Η Ακτινοθεραπεία χρησιμοποιείται:
Ο στόχος της ακτινοθεραπείας είναι να σκοτώσει τα καρκινικά κύτταρα με όσο το δυνατόν λιγότερο κόστος για τα φυσιολογικά κύτταρα. Η ακτινοθεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη θεραπεία πολλών και διαφορετικών όγκων. Είναι γεγονός ότι τουλάχιστον το 50% των ασθενών με καρκίνο θα υποβληθούν σε κάποιο είδος ακτινοθεραπείας. Για πολλούς ασθενείς, η ακτινοθεραπεία είναι η μόνη θεραπεία που χρειάζονται. Χιλιάδες ασθενείς που έλαβαν αποκλειστικά ακτινοθεραπεία ή συνδυασμό με άλλες θεραπείες έχουν θεραπευτεί από τον καρκίνο.

Η ακτινοθεραπεία, όπως το χειρουργείο, είναι μια τοπική θεραπεία και επιδρά στα καρκινικά κύτταρα σε μια συγκεκριμένη περιοχή του σώματος. Ορισμένες φορές η ακτινοθεραπεία συνδυάζεται με φάρμακα τα οποία φτάνουν σε όλες τις περιοχές του σώματος (συστηματική θεραπεία), όπως είναι η χημειοθεραπεία, η ορμονοθεραπεία και οι βιολογικές θεραπείες. Σκοπός είναι να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα της θεραπείας.

> για τη ριζική αντιμετώπιση καρκίνων όπως είναι ο καρκίνος του προστάτη, του πρωκτού, του λάρυγγα, του ρινοφάρυγγα
> μετεγχειρητικά όπως π.χ. στην περίπτωση του καρκίνου του μαστού, του στομάχου, του εγκεφάλου
> προεγχειρητικά για την σμίκρυνση του όγκου, υποσταδιοποίηση, όπως εκείνη του καρκίνου του εντέρου.
> σε συνδυασμό με την χημειοθεραπεία όπως π.χ. στις περιπτώσεις καρκίνου κεφαλής και τραχήλου, πνεύμονος και τραχήλου της μήτρας.

Μεταστάσεις: σημαντική βοήθεια προσφέρει η Ακτινοθεραπεία στην αντιμετώπιση εγκεφαλικών και οστικών μεταστάσεων και άλλων συμπτωμάτων βελτιώνοντας έτσι την ποιότητα ζωής των ασθενών. Καταπολεμά τον πόνο όταν αυτός προέρχεται από τα κόκκαλα ή από άλλα σημεία που προσβάλλονται από την ασθένεια. Είναι το δραστικότερο παυσίπονο με διάρκεια δράσης μακρά.

Εφαρμογές Ακτινοθεραπείας
Η ακτινοθεραπεία που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του καρκίνου προέρχεται από ειδικά μηχανήματα ή από ραδιενεργά υλικά. Ο ακτινοθεραπευτικός εξοπλισμός έχει σαν σκοπό να κατευθύνει συγκεκριμένα ποσά ακτινοβολίας στους όγκους ή στις περιοχές του σώματος που υπάρχει κίνδυνος να υποτροπιάσει η νόσος.

Τα μηχανήματα Ακτινοθεραπείας είναι γραμμικοί επιταχυντές, υψηλής ενέργειας που εκπέμπουν φωτόνια ή ηλεκτρόνια.
Στην εξωτερική ακτινοθεραπεία ή τηλεθεραπεία η θεραπεία πραγματοποιείται από απόσταση ενός μέτρου από το ανθρώπινο σώμα.
Στη βραχυθεραπεία, η ραδιενεργός πηγή κατευθύνεται εξ αποστάσεως, μέσω ειδικών καθετήρων:
> σε κοιλότητες (π.χ. στον κόλπο, ενδοκολπική βραχυθεραπεία) ή
> σε ιστούς (π.χ. ενδοϊστική βραχυθεραπεία του προστάτη αδένα).

Παρενέργειες Ακτινοθεραπείας
Η ακτινοθεραπεία δεν πονάει. Κατά τη διάρκειας της συνεδρίας δεν αισθάνεστε, δεν μυρίζετε και δεν ακούτε τίποτα.
Μετά την εξωτερική ακτινοβόληση το σώμα σας δεν εκπέμπει ακτινοβολία. Οπότε, μπορείτε άφοβα να έρχεστε σε σωματική επαφή με άλλους ανθρώπους (συμπεριλαμβανομένων και των παιδιών).
Οι θεραπείες πραγματοποιούνται καθημερινά εκτός Σαββάτου και Κυριακής.
H θεραπεία αυτή καθεαυτή διαρκεί μόλις λίγα λεπτά. Συνήθως ο χρόνος που πρέπει να διαθέσετε για κάθε συνεδρία είναι γύρω στα 30 λεπτά.
Είναι σημαντικό να ξεκουράζεστε αρκετά και να τρώτε ισορροπημένα κατά την περίοδο της θεραπείας.
Το δέρμα στην περιοχή της θεραπείας μπορεί να γίνει ευαίσθητο και να ερεθίζεται εύκολα.
Οι παρενέργειες της ακτινοθεραπείας είναι συνήθως προσωρινές και έχουν σχέση μόνο με την περιοχή του σώματος που ακτινοβολείται.
Οι ασθενείς που υποβάλλονται σε ακτινοθεραπεία δεν αισθάνονται πόνο ή οποιαδήποτε άλλη ενόχληση κατά τη διάρκεια της εκάστοτε συνεδρίας.
Με την πρόοδο των θεραπειών όμως δεν μπορούμε να αποφύγουμε κάποιες αντιδράσεις από τα όργανα που βρίσκονται στην περιοχή της ακτινοβολίας. Για τις πιθανές παρενέργειες πρώιμες ή όψιμες που τον αφορούν ο ασθενής ενημερώνεται εξατομικευμένα από τον ιατρό του. Παράλληλα καθοδηγείται και υποστηρίζεται από ομάδα επιστημόνων διαφόρων ειδικοτήτων. Είναι βασικό να γνωρίζουμε ότι η ακτινοθεραπευτική αγωγή εφαρμόζεται μόνο όταν η ευνοϊκή επίδραση της θεραπείας ξεπερνά κατά πολύ τις πιθανές επιπτώσεις της ακτινοβολίας.

Η εξωτερική ακτινοβολία με γραμμικό επιταχυντή δεν είναι ραδιενεργός. Ως εκ τούτου, ο ασθενής δεν μεταφέρει κανένα είδος ακτινοβολίας στο περιβάλλον και τους γύρω του. Επίσης μπορεί να έρθει επαφή αμέσως μετά την ακτινοβόληση και να αγκαλιάσει χωρίς δισταγμό μικρά παιδιά ή εγκύους.

Οι δόσεις της ακτινοθεραπείας που σκοτώνουν τα καρκινικά κύτταρα μπορούν, όπως είπαμε, να τραυματίσουν και να σκοτώσουν και φυσιολογικά κύτταρα. Αυτή η επίδραση της ακτινοβολίας στα φυσιολογικά κύτταρα είναι υπεύθυνη για τις παρενέργειες της θεραπείας. Οι περισσότερες παρενέργειες της ακτινοθεραπείας είναι καλά μελετημένες και μπορούν εύκολα να αντιμετωπιστούν με τη βοήθεια του γιατρού ή της νοσοκόμας.

Ο κίνδυνος των παρενεργειών είναι συνήθως μικρότερος απ’ ότι το όφελος από το θάνατο των καρκινικών κυττάρων.

Διαδικασία Ακτινοθεραπείας
Η προσέλευση στην ακτινοθεραπείας είναι καθημερινή τις εργάσιμες ημέρες και διαρκεί δύο με επτά εβδομάδες ανάλογα το πρωτόκολλο της θεραπείας.

Πριν την εφαρμογή της πρώτης ακτινοβολίας πραγματοποιείται ο σχεδιασμός – προγραμματισμός της ακτινοθεραπείας μια σειρά από απαιτητικές και εξειδικευμένες ενέργειες ώστε να επιτευχθεί μια εξατομικευμένη θεραπεία.

Εκτεταμένα μέτρα διασφάλισης της ποιότητας, οργανωτικών και τεχνικών πράξεων εξασφαλίζουν ακρίβεια, ασφάλεια και απομακρύνουν οποιαδήποτε πιθανότητα σφάλματος.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η ακτινοθεραπεία αποτελεί μια ασφαλή και αποτελεσματική θεραπεία με μικρό ποσοστό παρενεργειών σε κακοήθεις και σε καλοήθεις νόσους που όμως επηρεάζουν την ποιότητα ζωής των ασθενών.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Πηγή: https://medlabgr.blogspot.com
Follow us: @medlabgr on Twitter | medlabnews.gr on Facebook