Καλοήθεις όγκοι και παθήσεις του δέρματος. Σπίλοι (ελιές), λιπώματα, κύστεις, ιδρωταδενίτιδα, ξανθελάσματα

του Αλέξανδρου Γιατζίδη, M.D., medlabnews.gr

Διαβάζουμε συχνά για τις καρκινικές βλάβες και τις κακοήθεις παθήσεις του δέρματος (μελάνωμα, βασικοκυτταρικό καρκίνωνα κλπ) και είναι λογικό. Όμως καλό είναι να έχουμε γνώση και για τις καλοήθεις παθήσεις του δέρματος.

Το δέρμα αποτελεί το μεγαλύτερο όργανο του ανθρώπινου σώματος. Στους ενήλικες έχει κατά μέσο όρο βάρος 4 kg και επιφάνεια 1.8m2. Αποτελείται από 3 στιβάδες, την επιδερμίδα, το χόριο και το υποδόριο λίπος, και από τα εξαρτήματα του δέρματος.

Η επιδερμίδα αποτελεί το 5% του πάχους του δέρματος και σχηματίζεται από ένα πολύστιβο κερατινοποιημένο επιθήλιο. Περιλαμβάνει τα κερατινοκύτταρα που είναι τα κύρια κύτταρα της επιδερμίδας και σχηματίζουν ένα προστατευτικό στρώμα κερατίνης στην επιφάνειά της, τα μελανοκύτταρα τα οποία παράγουν τη μελανίνη που προστατεύει το δέρμα από την υπεριώδη ακτινοβολία και άλλα κύτταρα που παίζουν ρόλο στην ανοσία ή λειτουργούν ως μηχανοϋποδοχείς.

Το χόριο αποτελεί το 95% του πάχους του δέρματος και περιλαμβάνει ίνες κολλαγόνου και ελαστίνης, πρωτεογλυκάνες (ειδικές δομικές ίνες όπως το υαλουρονικό οξύ), τριχοειδή αγγεία, νεύρα, μυς, λίπος και κύτταρα που συμμετέχουν στην άμυνα του οργανισμού.

Τα εξαρτήματα του δέρματος είναι οι τρίχες, οι ιδρωτοποιοί αδένες και οι σμηγματογόνοι αδένες, και βρίσκονται μέσα στο χόριο ή μέσα στο υποδόριο λίπος.

Η λειτουργία του δέρματος περιλαμβάνει μεταξύ άλλων την προστασία από το περιβάλλον, την υπεριώδη ακτινοβολία, τα μικρόβια, την απώλεια υγρών, ενώ συμμετέχει στη θερμορύθμιση, την αισθητικότητα και τον ανοσολογικό μηχανισμό του οργανισμού.

Καλοήθεις παθήσεις του δέρματος

Καλοήθεις παθήσεις του δέρματος που απασχολούν συχνά τον χειρουργό περιλαμβάνουν:

• Τις κύστεις
• Την υπερίδρωση
• Την πυώδη ιδρωταδενίτιδα (ή ανάστροφη ακμή)
• Τα ξανθελάσματα

Κύστεις 

Διακρίνονται σε επιδερμοειδείς, δερμοειδείς και κύστεις από παγίδευση.

• Οι επιδερμοειδείς κύστεις (παλαιότερα λέγονταν και σμηγματογόνες κύστεις) προέρχονται από τους αδένες του δέρματος που παράγουν το σμήγμα, το οποίο αποβαλλόμενο  μέσω ενός λεπτού σωλήνα ή πόρου στην επιφάνεια, δημιουργεί τη λιπαρότητα του δέρματος. Όταν ο πόρος αυτός φράξει, τότε το σμήγμα συσσωρεύεται στον αδένα, ο οποίος μετατρέπεται σε κύστη. Χρειάζονται χειρουργική αφαίρεση, διότι συνήθως συνεχίζουν να μεγαλώνουν, αλλά και διότι  εύκολα μπορούν να διαπυηθούν και να μετατραπούν σε αποστήματα. Αφαιρούνται με τοπική αναισθησία.
• Οι δερμοειδείς κύστεις είναι συγγενείς και εμφανίζονται συνήθως  γύρω (έξω) από τα μάτια, ή στη μέση γραμμή, στο μέτωπο. Σπανίως μπορεί να έχουν και ενδοκρανιακή επέκταση, και γι’ αυτό θα πρέπει να αντιμετωπίζονται από ειδικό πλαστικό χειρουργό.
• Οι κύστεις από παγίδευση οφείλονται σε παγίδευση επιδερμικών στοιχείων στο υποδόριο λόγω τραυματισμού. Αφαιρούνται με τοπική αναισθησία.

Υπερίδρωση

Η υπερίδρωση χαρακτηρίζεται από συνεχή εφίδρωση που μπορεί να αφορά ολόκληρο το σώμα ή μεμονωμένες περιοχές (μασχάλες, παλάμες, πέλματα κ.α.).

Αντιμετωπίζεται με πολλαπλές ενέσεις μικρής ποσότητας αλλαντικής τοξίνης τύπου Α (Botox, Dysport), που σταματά προσωρινά το πρόβλημα ή χειρουργικά, με επιφανειακή λιποαναρρόφηση ή εκτομή της πάσχουσας περιοχής.

Πυώδης ιδρωταδενίτιδα

Η πυώδης ιδρωταδενίτιδα (ανάστροφη ακμή) αφορά το 4% του πληθυσμού και είναι μία φλεγμονώδης νόσος των μεγάλων ιδρωτοποιών αδένων που βρίσκονται στις μασχάλες, τις βουβώνες και την περιγεννητική χώρα. Η αιτιολογία της είναι άγνωστη αλλά ενοχοποιούνται παχυσαρκία, κακή διατροφή, κάπνισμα, ορμονικοί παράγοντες και κακή ατομική υγιεινή, ενώ ενδέχεται να εμπλέκεται και κληρονομικός παράγων. Στα αρχικά στάδια η νόσος αντιμετωπίζεται επιτυχώς με αντιβιοτικά, αλλά σε προχωρημένα στάδια η μόνη αποτελεσματική θεραπεία είναι η χειρουργική αφαίρεση της πάσχουσας περιοχής και αποκατάσταση του ελλείμματος από χειρουργό.

Ξανθελάσματα

Τα ξανθελάσματα αποτελούν τοπικές συγκεντρώσεις λιπιδίων κάτω από την επιδερμίδα και εμφανίζονται κυρίως στα άνω και κάτω βλέφαρα. Στο 50% των περιπτώσεων συσχετίζονται με υπερλιποπρωτεϊναιμία. Η αντιμετώπισή τους συνίσταται στη χειρουργική αφαίρεσή τους υπό τοπική αναισθησία.

Καλοήθεις όγκοι του δέρματος

Σπίλοι (ελιές)

Οι σπίλοι είναι καλοήθεις όγκοι που προέρχονται από τα μελανοκύτταρα. Φυσιολογικά τα μελανοκύτταρα βρίσκονται μέσα στην επιδερμίδα, ενώ όταν αφήνουν την επιδερμίδα και βυθίζονται μέσα στο χόριο λέγονται σπιλοκύτταρα.

Έτσι οι σπίλοι διακρίνονται σε μελανοκυτταρικούς και σπιλοκυτταρικούς.

Μελανοκυτταρικοί σπίλοι

Εδώ ανήκουν οι εφηλίδες, όπου υπάρχει αυξημένη παραγωγή μελανίνης χωρίς πολλαπλασιασμό των μελανοκυττάρων και η καλοήθης φακή, όπου υπάρχει πολλαπλασιασμός των μελανοκυττάρων κατά μήκος της κατώτερης (βασικής) στιβάδας της επιδερμίδας. Αντιμετωπίζονται κυρίως για αισθητικούς λόγους με κρυοπηξία ή χημικό peeling

Σπιλοκυτταρικοί σπίλοι

Διακρίνονται σε συγγενείς και επίκτητους.

Συγγενείς μελαχρωματικοί (σπιλοκυτταρικοί) σπίλοι

Πρόκειται για μελαχρωματικούς σπίλους που είναι εμφανείς κατά τη γέννηση ή γίνονται αντιληπτοί μέσα στον πρώτο χρόνο της ζωής. Παρατηρούνται στο 1-2% του πληθυσμού και παρουσιάζονται συνήθως στον κορμό. Έχουν σκούρο χρώμα και συχνά φέρουν τρίχες. Διακρίνονται σε μικρούς, μεσαίους και γιγαντιαίους. Οι γιγαντιαίοι, δηλαδή αυτοί που έχουν διάμετρο μεγαλύτερη από 20 εκ, έχουν πιθανότητα 5-20% ανάπτυξης μελανώματος. Για το λόγο αυτό συνιστάται η αφαίρεσή τους σε μικρή ηλικία.

Επίκτητοι μελαχρωματικοί σπίλοι 
Οι επίκτητοι μελαχρωματικοί σπίλοι εμφανίζονται κατά την παιδική ηλικία και αυξάνονται κατά την εφηβεία και την ενήλικο ζωή. Ανάλογα με το επίπεδο στο οποίο βρίσκονται τα κύτταρά τους διακρίνονται σε συνδεσμικούς, μεικτούς και ενδοδερμικούς ή χοριακούς.

Οι ενδοδερμικοί (ή χοριακοί) είναι επίπεδοι ή υπεγερμένοι, ανοικτοί καφέ ή μαύροι και μπορεί να φέρουν τρίχες. Οι συνδεσμικοί είναι επίπεδοι, λείοι με σκούρο χρώμα ενώ οι μεικτοί έχουν χαρακτηριστικά μεταξύ των δύο άλλων.

Δυσπλαστικοί ή άτυποι σπίλοι 
Οι δυσπλαστικοί σπίλοι αποτελούν ειδική κατηγορία των επίκτητων μελαχρωματικών σπίλων και έχουν χαρακτηριστικά που μοιάζουν με αυτά του μελανώματος. Έχουν μεγάλο μέγεθος (>5 χιλ), ανώμαλο περίγραμμα και ποικιλοχρωμία, και υπάρχει πιθανότητα 10% εξαλλαγής σε μελάνωμα. Για το λόγο αυτό συνιστάται η χειρουργική αφαίρεσή τους.

Λιπώματα

Τα λιπώματα αποτελούν τους πιο συχνούς καλοήθεις όγκους που αναπτύσσονται στο ανθρώπινο σώμα. Προέρχονται από το λιπώδη ιστό, ο οποίος βρίσκεται κατανεμημένος σε όλο το σώμα μας. Το μέγεθός τους μπορεί να κυμαίνεται από λίγα χιλιοστά μέχρι αρκετά εκατοστά. Τα λιπώματα συνήθως δεν προκαλούν συμπτώματα εκτός εάν αποκτήσουν σημαντικό μέγεθος και πιέζουν παρακείμενα όργανα ή αν εντοπίζονται σε σημεία όπου περνούν νεύρα, οπότε μπορούν να προκαλέσουν συμπτώματα λόγω πιέσεως, όπως αιμωδίες (μουδιάσματα) ή άλγος (πόνο) . Στη ψηλάφησή τους είναι συνήθως ανώδυνα. Η χειρουργική τους αφαίρεση εφαρμόζεται στις περιπτώσεις εκείνες στις οποίες παρατηρείται σημαντική αύξηση του μεγέθους τους ή προκαλούν συμπτώματα ή βρίσκονται κοντά σε αρθρώσεις, παρεμποδίζοντας τη λειτουργία τους. Πολύ συχνή όμως αιτία αφαίρεσής  τους είναι  αισθητικοί λόγοι.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Πηγή: https://medlabgr.blogspot.com