Πότε είναι σημαντικό να πλένει κάποιος τα χέρια του; Τι κακό κάνει το υπερβολικό πλύσιμο;

της Αγγελικής Μήλιου, βιολόγος, medlabnews.gr

Η ετήσια επέτειος της Παγκόσμιας Ημέρας Πλυσίματος των Χεριών, στις 15 Οκτωβρίου, είναι μια ευκαιρία για να προβληθεί ο ρόλος του πλυσίματος των χεριών με σαπούνι για την πρόληψη κοινών, αλλά δυνητικά θανατηφόρων ασθενειών, όπως η διάρροια και σε πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο γίνονται εκδηλώσεις για την προώθηση της πρακτικής.

Το πλύσιμο των χεριών πρέπει να είναι τρόπος ζωής για όλες μας, αφού με τα χέρια μεταδίδονται όλων των ειδών οι μολύνσεις.

Δύο έρευνες που πραγματοποιήθηκαν, η μία το 1965 και η άλλη το 1988, κατέληξαν στο ίδιο συμπέρασμα χρησιμοποιώντας την ίδια μέθοδο: οι ερευνητές μόλυναν ένα σαπούνι με διάφορα βακτήρια και κάποιοι εθελοντές κλήθηκαν να πλύνουν με αυτό τα χέρια τους. Και στις δυο περιπτώσεις, δεν εντοπίστηκαν μικρόβια στα χέρια των εθελοντών.

Μια εξήγηση είναι ότι τα μικρόβια παρασύρονται από το νερό όταν ξεπλένουμε τα χέρια μας. Με άλλα λόγια, όταν καθαρίζουμε τα χέρια μας, καθαρίζουμε συγχρόνως και το σαπούνι.

Ακόμη και το νερό που δεν είναι πολύ καθαρό φαίνεται ότι καθαρίζει τα χέρια. Από πρόσφατες έρευνες στις αναπτυσσόμενες χώρες διαπιστώθηκε ότι το πλύσιμο με σαπούνι και νερό βοηθάει στη μείωση της μετάδοσης μολυσματικών ασθενειών, ακόμη κι αν το νερό έχει μικρόβια.

Είναι σημαντικό να πλένετε τα χέρια σας κάθε μα Κάθε φορά που χρησιμοποιείτε την τουαλέτα και σίγουρα πριν αρχίσετε να μαγειρεύετε ή να προετοιμάζετε το φαγητό. Το πλύσιμο των χεριών κατά την προετοιμασία των τροφίμων είναι ιδιαίτερα σημαντικό, κυρίως όταν δουλεύετε με ωμό κρέας, πουλερικά ή αυγά. Εάν επίσης φροντίζετε κάποιον άρρωστο, πρέπει να πλένετε τα χέρια σας, όπως και αν πρόκειται να αλλάξετε πάνα (τα πλένετε και πριν και μετά). Κάθε φορά που είστε άρρωστοι, πρέπει να πλένετε τα χέρια σας αν φτερνιστείτε ή βήξετε. Κάθε φορά που βγάζετε έξω τα σκουπίδια του σπιτιού επίσης. Μετά το τάισμα των κατοικιδίων, όταν τους δίνετε λιχουδιές από τα χέρια σας και βέβαια αφού καθαρίσετε τα απόβλητά τους επίσης.

Τέλος, μην ντρέπεστε να ρωτάτε τους οικείους σας αν έχουν πλύνει τα χέρια τους. Το αντίθετο. Θα πρέπει να τους το υπενθυμίζετε συχνά πυκνά για την περίπτωση που οι ίδιοι το έχουν ξεχάσει.

Θα πρέπει να σαπουνίζετε καλά όλα τα σημεία του χεριού και να μην ξεχνάτε τα νύχια, γιατί εκεί κρύβονται αρκετά μικρόβια.

Κάθε φορά που θα πλένετε τα χέρια σας να τρίβετε τα δάκτυλα και τις παλάμες με παράλληλες κινήσεις, και όχι για λιγότερο από 1 λεπτό.

• Πριν και μετά την τουαλέτα

• Πριν και μετά το φαγητό

• Μετά από χειραψίες και χρήση δημόσιων χώρων

• Όταν γυρίζουμε στο σπίτι

• Όταν αγγίζουμε περιοχές του σώματός μας, όπως μαλλιά, μύτη, αφτιά κ.λπ.

• Όταν αγγίζουμε ένα κατοικίδιο ζώο

• Όταν αλλάζουμε πάνα σε μωρό

• Όταν αγγίζουμε τον σκουπιδοτενεκέ

• Πριν και μετά το μαγείρεμα. Μετά το καθάρισμα της σανίδας κοπής κρεάτων ή των σκευών της κουζίνας, τα οποία έχουν έρθει σε επαφή με ακατέργαστες τροφές.

Μην φτάσετε όμως και στα άκρα, γιατί το υπερβολικό πλύσιμο μπορεί να φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα. Το σαπούνι μπορεί να προκαλέσει ξηρότητα, ερεθισμό στο δέρμα, αλλά και να καταστρέψει τα “φυσιολογικά” μικρόβια.

Δεν είναι απαραίτητο να φτάσει κάποιος στην υπερβολή. Αν όμως δουλεύει σε κάποια δουλειά που έρχεται σε επαφή με πολύ κόσμο, όπως σε έναν οίκο ευγηρίας για παράδειγμα, που εκ των πραγμάτων θα πρέπει να πλένει πολύ συχνά τα χέρια του, θα πρέπει να προσέξει κάτι άλλο: To υπερβολικό πλύσιμο μπορεί να στεγνώσει το δέρμα και να του δημιουργήσει ρωγμές. Και μια ρωγμή στο δέρμα είναι κάτι σαν ένας αυτοκινητόδρομος για το μικρόβιο, καθώς τού δίνει άμεση και ευρεία πρόσβαση στο σώμα. Για να μη συμβεί αυτό οι άνθρωποι που είναι υποχρεωμένοι να πλένουν πολύ συχνά τα χέρια τους, θα πρέπει να χρησιμοποιούν ενυδατικό σαπούνι και να απλώνουν μια ενυδατική λοσιόν επανειλημμένα στα χέρια τους κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Ενα γρήγορο ξέβγαλμα δεν πρόκειται να καθαρίσει τα χέρια σας. Μόνο το πλύσιμο με σαπούνι θα τα καθαρίσει.

Δεν έχει σημασία η θερμοκρασία του  νερού, αλλά αν είναι πάρα πολύ καυτό θα σας αποτρέψει από τα ξαναπλύνετε για πολύ καιρό… Το πιο σημαντικό είναι να χρησιμοποιείτε το σαπούνι όσο μεγαλύτερο χρονικό διάστημα γίνεται, καθώς τα πλένετε. Ιδανικά το νερό θα πρέπει να είναι χλιαρό προς ζεστό.

Το βρώμικο σαπούνι, όπως και το βρώμικο νερό, δεν κάνει λιγότερο αποτελεσματικό το πλύσιμο των χεριών. Ακόμη κι αν αυξάνει τον αριθμό των βακτηρίων στα χέρια μας, έχει αποδειχθεί ότι το πλύσιμο με σαπούνι και νερό περιορίζει την εξάπλωση των ασθενειών.

Eίναι καλύτερα να αφήσουμε τα χέρια μας άπλυτα από το να τα αφήσουμε βρεγμένα. Το πλύσιμο των χεριών μπορεί να αυξήσει τον αριθμό των μικροοργανισμών στα χέρια μας εξαιτίας των μολυσμένων επιφανειών στον νεροχύτη και των μικροβίων που μεταφέρονται από το πιτσίλισμα του νερού. Επομένως, το σκούπισμα των χεριών μετά το ξέπλυμα, είναι το επόμενο απαραίτητο βήμα.

Kλείνουμε το καπάκι της λεκάνης πριν τραβήξουμε το καζανάκι. Μελέτη ερευνητών του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης έδειξε πως όταν τραβάμε το καζανάκι της τουαλέτας σταγονίδια νερού μπορεί να πεταχτούν ακόμα και 6 μέτρα μακριά.

Ο αριθμός των βακτηρίων που εντοπίζεται στο εσωτερικό μιας τσάντας είναι τριπλάσιος από εκείνον που εντοπίζεται στο κάθισμα της τουαλέτας. Οι τσάντες που χρησιμοποιούνται σε καθημερινή βάση μπορεί να έχουν 10πλάσιο αριθμό βακτηρίων στο εσωτερικό τους. Το πιο βρώμικο σημείο τους είναι οι λαβές και το κραγιόν.

Πλένουμε πάντα τα χέρια μας όταν πιάνουμε χαρτονομίσματα.  Τα χαρτονομίσματα επίσης έχουν πολλά βακτήρια καθώς αλλάζουν χέρια πολλές φορές.

Τα παιδιά βάζουν τα χέρια στη μύτη, δαγκώνουν τα νύχια τους, σκουπίζουν τη μύτη τους με τα χέρια όταν τρέχει και, το χειρότερο, δεν πλένουν τα χέρια τους όσο συχνά θα έπρεπε. Όλα αυτά αποτελούν εστίες για να εισχωρούν τα μικρόβια στον οργανισμό και να προκαλούν μικρές ή μεγαλύτερες ασθένειες στα παιδιά. Οι γονείς πρέπει να θυμίζουν συνεχώς στα παιδιά να πλένουν τακτικά τα χέρια τους, καθώς είναι ο καλύτερος τρόπος για να αποφύγουν τις ιώσεις, αλλά και να τους δείχνουν πώς να τα πλένουν σωστά, τρίβοντάς τα για αρκετή ώρα με ζεστό νερό και σαπούνι, ανάμεσα στα δάχτυλα και μέσα στα νύχια. Τα απολυμαντικά μαντηλάκια που περιέχουν τουλάχιστον 60% οινόπνευμα αποτελούν μία καλή εναλλακτική, αλλά μπορεί να είναι τοξικά αν τα παιδιά βάζουν μετά τα χέρια στο στόμα.