Τρέμουν τα χέρια σας; Πότε οφείλεται στη νόσο Parkinson ή πότε σε ιδιοπαθή τρόμο; Πότε το τρέμουλο είναι ανησυχητικό;

του Ξενοφώντα Τσούκαλη, M.D., medlabnews.gr

Το κοινό τρέμουλο των χεριών συνήθως είναι ανώδυνο και δεν αποτελεί ένδειξη κάποιου σοβαρού προβλήματος. Θεραπεία γι’ αυτό δεν υπάρχει, αλλά η μείωση της κατανάλωσης καφεΐνης, απ’ όπου κι αν προέρχεται αυτή (π.χ. καφέ, τσάι, προϊόντα με σοκολάτα, ενεργειακά ροφήματα κ.ο.κ.) μπορεί να βοηθήσει, διότι η καφεΐνη είναι διεγερτική.

Το τρέμουλο αυτό συνήθως έχει κληρονομική συνιστώσα και σπανίως είναι τόσο σοβαρό ώστε απαιτεί κάποια ιατρική παρέμβαση, η οποία συνήθως είναι η λήψη φαρμάκων, όπως οι β-αναστολείς, επειδή εμποδίζουν την δράση της αδρεναλίνης.

Τα χέρια που τρέμουν ρυθμικά όταν κάνουμε κάτι, όπως όταν κρατάμε ένα φλιτζάνι ή μια εφημερίδα – και σταματούν όταν τα ξεκουράζουμε, σηματοδοτούν τον ιδιοπαθή τρόμο. Αυτός δεν οφείλεται σε κάποιο πρόβλημα υγείας, αλλά σε ιδιαιτερότητα του οργανισμού που μπορεί να έχει κληρονομική συνιστώσα, δεδομένου ότι στο 50-60% των περιπτώσεων υπάρχει οικογενειακό ιστορικό. 

Συνήθως εκδηλώνεται μετά την ηλικία των 50 ετών, αλλά μπορεί να εμφανιστεί και πολύ νωρίτερα, ακόμα και στην εφηβεία. Υπολογίζεται ότι μεταξύ των ανθρώπων άνω των 40 ετών, 1 στους 20 παρουσιάζει ιδιοπαθή τρόμο. Υπολογίζεται ότι στις ηλικίες άνω των 65 ετών, το 20% των ενηλίκων έχουν ιδιοπαθή τρόμο.

Πρόκειται για μια διαταραχή της κινητικότητας κατά την οποία συνήθως τρέμουν τα χέρια και οι βραχίονες. Μερικά άτομα εκδηλώνουν τρόμο μόνο σε ορισμένες στάσεις (στατικό τρέμουλο) ενώ άλλοι το παρουσιάζουν όταν κάνουν κάτι όπως για παράδειγμα όταν γράφουν ή όταν τρώνε (κινητικό τρέμουλο). Οι περισσότεροι ασθενείς με ιδιοπαθές τρέμουλο, έχουν και τις δύο μορφές.

Σε γενικές γραμμές, το τρέμουλο αυτό προκαλείται από λανθασμένα μηνύματα από τις περιοχές του εγκεφάλου που ρυθμίζουν την κίνηση των μυών στα χέρια και σε άλλα τμήματα του σώματος. Το τρέμουλο αρχίζει συνήθως από το ένα χέρι, αλλά αργότερα εκδηλώνεται και στο άλλο. Αρκετές φορές, εξάλλου, τρέμει και το κεφάλι ή το πιγούνι, ενώ σπανιότερα τα πόδια.

Ο ιδιοπαθής τρόμος συνήθως μειώνεται όταν ο πάσχων είναι ακίνητος, αλλά αυξάνεται όταν πρέπει να κάνει κάτι (αυτό λέγεται τρόμος ενεργείας) ή όταν το χέρι βρίσκεται σε μια ορισμένη θέση (αυτό λέγεται τρόμος θέσεως). Επιπλέον, η μυϊκή κόπωση, η ψυχική ένταση, ο θυμός, το στρες και το άγχος τον εντείνουν.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό είναι πως καταστέλλεται με ένα και μοναδικό οινοπνευματώδες ποτό, επειδή το αλκοόλ δρα ως ηρεμιστικό του νευρικού συστήματος και καταστέλλει τα λανθασμένα νευρικά μηνύματα

Ο ιδιοπαθής τρόμος δεν θεραπεύεται, αλλά αν δημιουργεί προβλήματα στην καθημερινή ζωή απαιτεί φαρμακευτική αντιμετώπιση.  Τα φάρμακα μπορούν να ελαττώσουν τη σοβαρότητα του τρόμου περίπου 50 έως 60%. Τα φάρμακα αυτά είναι:

Β-αναστολείς, Φάρμακα κατά των σπασμών, Ηρεμιστικά,  Τοξίνη της αλλαντίασης.

Η εξάλειψη της καφεΐνης και άλλων διεγερτικών ουσιών από την καθημερινή διατροφή μπορεί να βοηθήσει. Το ίδιο η φυσικοθεραπεία και οι μέθοδοι αποκατάστασης.

Η συχνότερη   αιτία που προκαλεί στους περισσότερους τρέμουλο στα χέρια είναι η συναισθηματική φόρτιση. Οποιοδήποτε δυνατό συναίσθημα, όπως θυμός, φόβος, άγχος, κρίσεις πανικού μπορεί να προκαλέσει τρόμο των χεριών.

Στην περίπτωση που καταναλώνετε υπερβολικές ποσότητες καφεΐνης μπορεί να προκαλέσουν νευρικότητα και τρέμουλο.

Αν διαπιστώσετε ότι τρέμουν τα χέρια σας καλό θα ήταν να ελέγξετε το θυρεοειδή σας. Τα ύποπτα  συμπτώματα της νόσου είναι η νευρικότητα, ο τρόμος των χεριών, η απώλεια κιλών και οι ταχυκαρδίες.

Όταν το άγχος σας κυριεύει επηρεάζονται άμεσα τα χέρια, το κεφάλι, τη φωνή και άλλα μέρη του σώματος. Τα συμπτώματα συνήθως απουσιάζουν ή είναι μηδαμινά κατά την ηρεμία, ενώ χειροτερεύουν όταν το άτομο προσπαθήσει να κρατήσει τα χέρια του ή ένα αντικείμενο σταθερό.

Όταν τρέμει μόνο το ένα χέρι όταν είναι ακίνητο και ταυτοχρόνως ο πάσχων παρουσιάζει επιβράδυνση στις κινήσεις και στην ομιλία του, μπορεί να υποκρύπτεται νόσος του Πάρκινσον – ιδίως όταν τα τελευταία χρόνια πάσχει κάποιος από δυσκοιλιότητα, απώλεια της όσφρησης και δυσκολίες στον ύπνο, δεδομένου ότι η νόσος προσβάλλει το κέντρο του εγκεφάλου που ρυθμίζει όλες αυτές τις λειτουργίες.

Όταν το χέρι τρέμει έντονα και ανεξέλεγκτα όταν το τεντώνουμε για να πιάσουμε κάτι, μπορεί να αποτελεί ένδειξη αταξίας – μίας διαταραχής που μερικές φορές σχετίζεται με την σκλήρυνση κατά πλάκας. Άλλα συμπτώματα είναι «μπερδεμένη» ομιλία και αστάθεια στη βάδιση.

Τα κινητικά συμπτώματα είναι ο τρόμος στην ηρεμία (τρέμουλο) που είναι συνήθως στα χέρια, η βραδύτητα στις κινήσεις όπως στο περπάτημα, και το ντύσιμο, η δυσκαμψία των μυών και  η αστάθεια ή διαταραχή στην ισορροπία, που μπορεί να προκαλεί συχνά πτώσεις. Χαρακτηριστικό είναι το περπάτημα: στην αρχή ο ασθενής δυσκολεύεται να ξεκινήσει (σαν να είναι κολλημένος στο πάτωμα) και το βάδισμά του είναι με μικρά – συρτά βήματα, σκύβοντας μπροστά σα να κυνηγάει το κέντρο βάρους του. Ο ασθενής δεν μπορεί να εκτελέσει κινήσεις καθημερινές όπως το ανοιγοκλείσιμο των ματιών, το χαμόγελο, οι γκριμάτσες κλπ. Σε προχωρημένα στάδια το πρόσωπο του ασθενούς είναι «σαν μάσκα». Παρουσιάζει δυσκολία στην ομιλία. Ο ασθενής μπορεί να τραυλίζει, να μιλάει μονότονα (χωρίς χρωματισμό στη φωνή), να μη βρίσκει τις λέξεις κ.ο.κ. Ο ασθενής νιώθει τα χέρια και τα πόδια του βαριά και δυσκίνητα. Ορισμένες φορές αυτό σημαίνει και πόνο στα άκρα. Το πρώτο σύμπτωμα που παρατηρεί κανείς στον ασθενή, είναι ότι όταν περπατάει δεν αιωρούνται τα χέρια του, αλλά μένουν κρεμασμένα κάτω.

Τα μη κινητικά συμπτώματα μπορεί να είναι, η υπόταση, η αυξημένη εφίδρωση, οι διαταραχές του ύπνου, η κατάθλιψη, η δυσκοιλιότητα και η εύκολη κόπωση. Σε όψιμα στάδια, διαταράσσεται η μνήμη, η οργανωμένη σκέψη, η λήψη αποφάσεων κλπ. Κάθε ασθενής είναι μοναδικός και δεν εμφανίζει όλα τα συμπτώματα.