Ασθένεια και θεραπεία στην ορθόδοξη παράδοση και στις σύγχρονες αιρέσεις

Ἕνα φαινόμενο, πού καθημερινά προσλαμβάνει τεράστιες διαστάσεις στήν ἐποχή μας, εἶναι ἡ δράση ἀτόμων καί ὁμάδων, πού ἰσχυρίζονται ὅτι θεραπεύουν κάθε ἀσθένεια καί μποροῦν νά ἐξαλείψουν τόν ἀνθρώπινο πόνο. Μιά ἀνεξέλεγκτη καί χωρίς ὅρια βιομηχανία «ἐναλλακτικῆς» ἤ «ὁλιστικῆς» ἰατρικῆς ἐξαπλώνεται μέ ραγδαίους ρυθμούς σέ ὅλο τόν κόσμο, ὑποσχόμενη εὔκολες καί γρήγορες λύσεις καί ὑποστηριζόμενη ἀπό μέσα ἐνημερώσεως, ἐκδότες, ἀρθρογράφους ἐφημερίδων, περιοδικῶν κ.ἄ. Ὅπως ὅλοι γνωρίζουμε, ἁρμόδια γιά τή θεραπεία τῶν ἀσθενειῶν εἶναι ἡ ἰατρική ἐπιστήμη. Ὅμως, παρά τό γεγονός ὅτι ἡ ἐπιστήμη αὐτή ἔχει κάνει τεράστια ἅλματα στόν τομέα της, σώζοντας καθημερινά ἑκατομμύρια ἀνθρώπινες ζωές, οἱ ἐφαρμογές της σήμερα ἀμφισβητοῦνται ἀπό κάποιους συγκεκριμένους χώρους. Γιά παράδειγμα, ὁμάδες καί ἄτομα ἀπό τούς χώρους τοῦ ἀποκρυφισμοῦ καί τῆς Νέας Ἐποχῆς ἰσχυρίζονται ὅτι ἡ κλασική ἰατρική ἀπέτυχε νά θεραπεύσει γενικά τόν ἄνθρωπο. Ἐπικεντρώνεται στήν ἀσθένεια καί ὄχι στόν ἴδιο τόν ἀσθενῆ, χορηγώντας του «δηλητήρια» (φάρμακα), τά ὁποῖα, τελικά, τόν καταστρέφουν. Ὅσο πολλαπλασιάζονται τά νοσοκομεῖα, τά ἐργοστάσια παραγωγῆς φαρμάκων, τά ἴδια τά φάρμακα καί οἱ γιατροί, τόσο πολλαπλασιάζονται οἱ ἀσθένειες καί οἱ ἀσθενεῖς, διαπιστώνουν οἱ ὁμάδες αὐτές (πρβλ. Φ. Χαλᾶ,Ἀποκρυφισμός – Θεοσοφία, 1977, σ. 60), προβάλλοντας διάφορες θεωρίες γιά τή γένεση καί τή θεραπεία τῆς ἀσθένειας, τίς ὁποῖες θεωροῦν πολύ ἀποτελεσματικότερες ἀπ’ αὐτές τῆς κλασικῆς ἰατρικῆς. Σέ ἄλλους χώρους, Προτεστάντες «θεραπευτές», πού ἰσχυρίζονται ὅτι διαθέτουν τό «χάρισμα» τῶν ἰαμάτων, διοργανώνουν παραστάσεις μέ ἐντυπωσιακές «θεραπεῖες» ἀσθενῶν μπροστά σέ πλήθη ὁπαδῶν τους. Τέλος, μεμονωμένα ἄτομα, ἐμφανιζόμενα ὡς δῆθεν ἐπιστήμονες ἤ ἐρευνητές, ἰσχυρίζονται ὅτι ἀνακάλυψαν τό κλειδί τῆς θεραπείας ἤ τή μέθοδο πού ἐξαλείφει ὅλες τίς ἀσθένειες (τήν ὁποία, παραδόξως, κανείς ἀπό τούς «συναδέλφους» τους ἐπιστήμονες δέν ἀποδέχεται!), μέ ἀποτέλεσμα νά δημιουργοῦν ἕνα πέπλο ἐντυπωσιασμοῦ γύρω ἀπό τόν ἑαυτό τους καί νά παραπλανοῦν.

Τά φαινόμενα αὐτά πολλαπλασιάζονται, ἐπειδή ἀκριβῶς βασίζονται στήν ἐκμετάλλευση τοῦ ἀνθρώπινου πόνου. Ἄνθρωποι καταπληγωμένοι ἀπό βαρειές καί ἀνίατες ἀσθένειες, ἀπελπισμένοι καί ἀπογοητευμένοι ἀπό ἄλλους χώρους, προσπαθοῦν νά καταφύγουν κάπου, μέ ἀποτέλεσμα νά γίνονται θύματα ἐκμετάλλευσης καί κάποιοι ἐπιτήδειοι νά πλουτίζουν εἰς βάρος τους, χωρίς νά προσφέρουν τό ποθούμενο ἀποτέλεσμα, τή θεραπεία! Ἡ κατάσταση γίνεται ἰδιαίτερα ἐπικίνδυνη, ὅταν ἀσθενεῖς μέ σοβαρά προβλήματα ὑγείας, πείθονται νά διακόψουν τήν ἀγωγή τῆς κλασικῆς ἰατρικῆς (π.χ. τά ἀπαραίτητα γιά τή διατήρηση τῆς ὑγείας τους φάρμακα), γιά νά ἀκολουθήσουν τίς συμβουλές τέτοιων ἀπατεώνων ἤ κομπογιαννιτῶν «θεραπευτῶν». Ὅπως εἶναι ἀναμενόμενο, πολλές ἀπό τίς περιπτώσεις αὐτές καταλήγουν πολύ συντομώτερα στόν θάνατο! Στό σημεῖο αὐτό εἶναι τεράστια ἡ εὐθύνη τῆς Πολιτείας, ἡ ὁποία, καί μέ ἐπιταγή τοῦ Συντάγματος, ὀφείλει νά προστατεύει τό ἔννομο ἀγαθό τῆς ὑγείας.

Σέ προηγούμενα τεύχη τοῦ ἐντύπου μας (Νο 5, 76, 77) εἴχαμε ἀσχοληθεῖ ἀναλυτικά μέ μία ἀπό τίς «Ἀνορθόδοξες Θεραπευτικές Μεθόδους», ὅπως χαρακτηρίζονται ἀπό Ἰατρικό Σύλλογο Ἀθηνῶν, τήν Ὁμοιοπαθητική. Ὡστόσο, ἡ ραγδαία ἐξάπλωση αὐτῶν τῶν μεθόδων μᾶς ἀναγκάζει νά ἐπανέλθουμε στό θέμα. Γιά τούς ἴδιους λόγους ἡ φετεινή «Πανορθόδοξη Συνδιάσκεψη Ἐντεταλμένων Ὀρθο­δό­ξων Ἐκκλη­σιῶν καί Ἱερῶν Μητροπόλεων γιά θέματα αἱρέ­σεων καί παραθρησκείας», πού διοργανώνει κάθε χρόνο ἡ Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος (Βόλος, Νοέμβριος 2013), εἶχε ὡς θέμα «Τό πρόβλημα τῆς ἀσθενείας, αἱρετικές καί ἀποκρυφιστικές προσεγγίσεις», καί ἐξέδωσε πολύ ἐνδιαφέροντα Πορίσματα. Θά παρακολουθήσουμε στή συνέχεια τό φαινόμενο τῆς «θεραπείας» α) στόν χῶρο τῶν χριστιανικῶν αἱρέσεων καί β) στόν χῶρο τοῦ ἀποκρυφισμοῦ καί τῶν ὁμάδων πού ἀνήκουν στό κίνημα τῆς Νέας Ἐποχῆς καί, τέλος, θά δοῦμε πῶς θεωρεῖ τό θέμα ἡ Ὀρθόδοξη χριστιανική Παράδοση.

Μεταξύ τῶν χριστιανικῶν αἱρέσεων τοῦ εὐρύτερου προτεσταντικοῦ χώρου ἄρχισαν νά ἐμφανίζονται μετά τόν Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στήν Ἀμερική καί στήν Εὐρώπη Εὐαγγελιστές, οἱ ὁποῖοι διοργάνωναν λαϊκές συναθροίσεις μέ συμμετοχή μεγάλου πλήθους πιστῶν καί διακήρυτταν ὅτι θεραπεύουν ὅλες τίς ἀσθένειες. Οἱ πιό γνωστοί εἶναι οἱ William Branham, Oral Roberts, T.L. Osborn, Reinhard Bonnke κ.ἄ. Κοινό χαρακτηριστικό τους εἶναι ὁ λεγόμενος «δυναμικός εὐαγγελισμός», δηλαδή τό κήρυγμα πού συνοδεύεται μέ «σημεῖα» (ὑποτιθέμενα θαύματα) καί ἰδιαίτερα μέ «θεραπεῖες». Ὁ T.L. Osborn, γιά παράδειγμα, στό βιβλίο του μέ τίτλο «Θεραπεία ἀπό τόν Χριστό» ἰσχυρίζεται ὅτι ἔχει θεραπεύσει ἑκατοντάδες χιλιάδες ἀρρώστους «ὅσων εἰδῶν μπορεῖ κανείς νά φαντασθεῖ» καί ὅτι πέτυχε «ἀκόμη καί ἀνάσταση νεκρῶν» (Ἀντ. Ἀλεβιζοπούλου,Ἐγχειρίδιο αἱρέσεων καί παραχριστιανικῶν ὁμάδων, 1994, σ. 334).

Στούς «θεραπευτές» αὐτούς καί στίς ὁμάδες τους ἡ ἀσθένεια ἀξιολογεῖται πάντοτε ἀρνητικά. Κάθε ἀσθένεια θεωρεῖται καρπός τῆς ἁμαρτίας καί πιστεύεται ὅτι προέρχεται ἀποκλειστικά ἀπό τόν διάβολο. Τά παιδιά τοῦ Θεοῦ δέν ἀρρωσταίνουν. Ἀλλά, καί ἄν ἀρρωστήσουν λόγῳ τῶν προσωπικῶν ἁμαρτιῶν τους, θεραπεύονται μέ τήν πίστη. Δέν θεραπεύονται ὅσοι δέν πιστεύουν ἤ ὅσοι δέν ἔχουν ἀρκετή πίστη. Σέ πολλές περιπτώσεις προϋποτίθεται ἡ ἀντίληψη γιά ἕναν σκληρό καί τιμωρό Θεό, ὁ ὁποῖος τιμωρεῖ τούς ἁμαρτωλούς μέ ἀσθένειες ἤ τούς ἐγκαταλείπει στά χέρια τοῦ διαβόλου. Ὁ ἀληθινός χριστιανός δέν ἀσθενεῖ ποτέ, γιατί ὁ Χριστός ἀνέλαβε ἀντιπροσωπευτικά τίς ἀρρώστιες. Ὁ Θεός δέν θέλει τήν ἀσθένεια, τόν πόνο, τίς κάθε εἴδους θλίψεις.

Βέβαια, πολλά ἀπό τά παραπάνω φαινόμενα «θεραπείας» εἶναι ἁπλῶς περιπτώσεις ἀπάτης, γι’ αὐτό πολλές φορές ὁμάδες Προτεσταντῶν «θεραπευτῶν» ἀλληλοκατηγοροῦνται γιά ἐξαπάτηση ὁπαδῶν τους μέ ὑποτιθέμενες θεραπεῖες προσποιούμενων ἀσθενῶν. Δέν ἀποκλείεται, ὡστόσο, κάποιες ἀπό τίς «θεραπεῖες» αὐτές νά εἶναι ἔργα ἤ πλάνες τοῦ διαβόλου. Στίς περισσότερες περιπτώσεις, βέβαια, ἡ θεραπεία δέν ἐπιτυγχάνεται καί τότε πονεμένοι καί ἀπογοητευμένοι ἄνθρωποι ὁδηγοῦνται σέ μεγαλύτερη ἀπόγνωση, ἀφοῦ τούς καταλογίζεται καί ἡ εὐθύνη γιά τήν ἀποτυχία τῆς θεραπείας: «Ἡ πίστη σου εἶναι ἀδύνατη. Ὁ Θεός δέν θέλει νά θεραπευθεῖς, γι’ αὐτό δέν ἔγινες καλά»!

Πάντως, οἱ παραπάνω «θεραπευτές» παραβλέπουν τό γεγονός ὅτι καί ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἦταν ἀσθενής, χωρίς αὐτό νά σημαίνει ὅτι ἔπαψε νά εἶναι «παιδί τοῦ Θεοῦ» καί ἔγινε «παιδί τοῦ διαβόλου»! Ὁ ἴδιος μάλιστα ἔγραφε: «καυχήσομαι ἐν ταῖς ἀσθενείαις μου», «ἡ γάρ δύναμίς μου ἐν ἀσθενείᾳ τελειοῦται» (Β’ Κορ. 12, 7-10)!

Ἐντελῶς διαφορετική εἶναι ἡ προσέγγιση τῆς ἀσθένειας καί τῆς θεραπείας της στούς χώρους τοῦ ἀποκρυφισμοῦ καί τῆς Νέας Ἐποχῆς. Οὐσιαστικά, πρόκειται γιά συγγενεῖς χώρους, ἀφοῦ οἱ ὁμάδες τῆς Νέας Ἐποχῆς ἀντλοῦν ἀντιλήψεις καί πρακτικές ἀπό τόν ἀποκρυφιστικό χῶρο (Μαγεία, Ἀλχημεία, Ἀστρολογία, Θεοσοφία κ.λπ.), ὅπως ἀντλοῦν καί ἀπό τίς ἀνατολικές θρησκεῖες (Ἰνδουϊσμό καί Βουδισμό). Οἱ χῶροι αὐτοί προϋποθέτουν ἀντιλήψεις γιά τόν Θεό, τόν ἄνθρωπο καί τόν κόσμο, ἐντελῶς διαφορετικές καί ἀσυμβίβαστες μέ τίς ἀντίστοιχες χριστιανικές. Κατά συνέπειαν, οἱ θεραπευτικές τους μέθοδοι, οἱ λεγόμενες «ἐναλλακτικές» ἤ «ὁλιστικές θεραπεῖες» (Ὁμοιοπαθητική, Βελονισμός, Ρεφλεξολογία, Ρέϊκι, Ἀγιουρβέδα, Ἰριδολογία, Ἀρωματοθεραπεία, Κρυσταλλοθεραπεία, Βιοενεργειακές Θεραπεῖες, Ἐσωτέρα Θεραπευτική, Σιάτσου, ψευδοεπιστημονικές ψυχοθεραπεῖες κ.ἄ.), θεμελιώνονται σέ κοσμοθεωριακό ὑπόβαθρο ἀντίθετο καί ἀσυμβίβαστο μέ τήν Ὀρθόδοξη πίστη. Στήν οὐσία, ἀποτελοῦν ἐφαρμογή στό χῶρο τῆς ὑγείας τῶν περί Θεοῦ, ἀνθρώπου καί κόσμου ἀντιλήψεων τῶν ἀνατολικῶν θρησκειῶν καί συνιστοῦν τήν «Ἰατρική τῆς Νέας Ἐποχῆς». Μέσα ἀπ’ αὐτές ἀνύποπτοι Ὀρθόδοξοι χριστιανοί ἔρχονται σέ ἐπαφή μέ τόν Ἀποκρυφισμό καί καταλήγουν νά λατρεύουν εἴδωλα καί θεότητες ἀρχαίων προχριστιανικῶν πολιτισμῶν.

Κατά τή διδασκαλία τῶν ὁμάδων αὐτῶν, ὁ Θεός ταυτίζεται μέ τή Φύση ἤ μέ τό Σύμπαν. Ὅλα εἶναι Θεός, ὅλα εἶναι Ἕνα (ὁλιστική θεώρηση τῶν πάντων) καί ὅλα εἶναι Ἐνέργεια. Ἡ Ἐνέργεια αὐτή εἶναι γνωστή μέ διάφορα ὀνόματα στίς ὁμάδες τοῦ χώρου, ὅπως «Συμπαντική ἐνέργεια», «Ὑπερσυνειδητότητα», «Ζωτική ἐνέργεια», «Πράνα», «Τσί», «Αὔρα» κ.ἄ. Ἀπό τήν ὁμαλή ἤ μή ροή της στόν ἄνθρωπο ἐξαρτᾶται ἡ ὑγεία ἤ ἡ ἀσθένεια. «Ὁ ἄνθρωπος ἀντλεῖ τό ἐνεργειακό του ἀπόθεμα ἀπό τό Σύμπαν πού εἶναι μιά θάλασσα ἐνεργειῶν … Τό Σύμπαν εἶναι μέ ἄλλα λόγια ἡ πρίζα, ἐνῶ τό νευρικό σύστημα τοῦ ἀνθρώπου τό καλώδιο πού τόν τροφοδοτεῖ μέ ἐνέργεια. Ἄν κάποια στιγμή ἡ ἐνεργειακή ἰσορροπία στόν ἄνθρωπο διαταραχθεῖ … παρουσιάζονται βλάβες» (Χρ. Τσιάκκα,Ἐγκυκλοπαιδικό Λεξικό θρησκειῶν καί αἱρέσεων, 2002, σ. 389-390). Ἡ θεραπεία ταυτίζεται ἀκριβῶς μέ τήν ἀποκατάσταση τῆς ὁμαλῆς ροῆς αὐτῆς τῆς Ἐνέργειας στόν ἄνθρωπο, δηλαδή μέ τήν ἀπεμπλοκή («ξεμπλοκάρισμά») της. Οἱ διάφορες ὁμάδες τοῦ χώρου εἰσηγοῦνται τρόπους ἀπεμπλοκῆς («ξεμπλοκαρίσματος») αὐτῆς τῆς Ἐνέργειας. Ἔτσι, ἡ Ὁμοιοπαθητική προτείνει τό δυναμοποιημένο ὁμοιοπαθητικό φάρμακο, ὁ Βελονισμός τήν τοποθέτηση βελονῶν σέ κατάλληλα σημεῖα τῶν, κατ’ αὐτούς, «ἐνεργειακῶν καναλιῶν» τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος. Ἄλλες πάλι «θεραπεῖες», ὅπως τό Ρέϊκι, προτείνουν τό «ξεμπλοκάρισμα» «δι’ ἐπιθέσεως τῶν χειρῶν ἀπό ἕνα ὑψηλῆς πνευματικῆς στάθμης ἄτομο, … πού στην πραγματικότητα εἶναι κανάλι παγκόσμιων ἐνεργειῶν» κ.ἄ. Ἐδῶ, μποροῦμε νά διακρίνουμε σαφῶς τόν ρόλο τοῦ «θεραπευτῆ» – «ἰατροῦ» στίς λεγόμενες «ἐναλλακτικές θεραπεῖες». Αὐτός δέν θεραπεύει, συνήθως, μέ φάρμακα ἤ μέ μηχανήματα, ἀλλά μόνο μέ τά χέρια του. Ὁ ρόλος του μοιάζει μέ αὐτόν τοῦ μάγου ἤ τοῦ θαυματοποιοῦ καί θεωρεῖται ἄτομο μέ «χαρισματικές ἰδιότητες». Μπορεῖ νά χειρίζεται κοσμικές δυνάμεις καί νά τίς μεταδίδει σέ ἄλλους γιά τή θεραπεία τους!

Εἶναι φανερό, ὅτι οἱ ἀντιλήψεις αὐτές στηρίζονται σέ προεπιστημονικά μυθικά δεδομένα καί σέ ἀναπόδεικτες ἀρχές, οἱ ὁποῖες, κατά κανόνα, ἀντλοῦνται ἀπό τόν χῶρο τοῦ φανταστικοῦ. Δέν συμβαδίζουν μέ τίς σύγχρονες ἐξελίξεις καί μεθόδους τῆς ἐπιστήμης καί γι’ αὐτό χαρακτηρίζονται, ἀπό ἐπίσημους ἑλληνικούς καί διεθνεῖς ἰατρικούς φορεῖς καί συλλόγους, ὡς ψευδοεπιστῆμες. Ὡστόσο, συνιστοῦν γιά τούς ὁπαδούς τους τό «μέγιστον μυστικόν τῆς ἰατρικῆς», τό ὁποῖο ἀγνοεῖ ἡ σύγχρονη κλασική ἰατρική καί τό ὁποῖο ἀποκαλύφθηκε στόν κόσμο ἀπό τήν ἱεραρχία τῆς «Μεγάλης Λευκῆς Ἀδελφότητος» μέσω προσώπων ὅπως ἡ Ἕλενα Μπλαβάτσκυ (1831-1891), ἱδρύτρια τῆς Θεοσοφίας. Οἱ μέθοδοι, πού κατέχουν αὐτό τό μυστικό, ἀποκαλοῦνται «ὁλιστικές», γιατί δέν θεραπεύουν μία μόνο ἀσθένεια ἀλλά τόν ἄνθρωπο στό σύνολό του, τόν ἄνθρωπο ὡς «ὅλον». Ἡ προσφερόμενη «θεραπεία» δέν περιορίζεται στίς ἀσθένειες τοῦ σώματος, ἀλλά ἐπεκτείνεται καί στά πάθη τῆς ψυχῆς. Ἀπαλλάσσει τόν ἄνθρωπο ἀπό κάθε κακία: ἀπό τήν ἄγνοια, τόν φόβο, τό μῖσος, τόν θυμό, τήν ὑπερηφάνεια, τὀν φθόνο κ.λπ. Εἶναι φανερό, ὅτι οἱ λεγόμενες «ἐναλλακτικές θεραπεῖες» δέν προτείνουν ἁπλά μιά θεραπευτική μέθοδο, ἀλλά ἕνα σύστημα σωτηρίας, γιά τήν ἀκρίβεια ἕνα σύστημα αὐτοσωτηρίας, μέ τό ὁποῖο ἀποκτᾶ κάποιος θεϊκές ἰδιότητες καί γίνεται ὁ ἴδιος «Θεός». Ἰσχυρίζονται ὅτι, κάθε ἄνθρωπος μπορεῖ νά ἀποκτήσει τό ἀπόκρυφο μυστικό τῆς ἰατρικῆς καί νά αὐτοθεραπεύεται, ἀνακαλύπτοντας τόν «Θεό – Ἑαυτό» του καί ἐνεργοποιώντας τίς ἀπόκρυφες δυνάμεις, πού δῆθεν κρύβει μέσα του. Σέ ἄλλες περιπτώσεις καθένας καλεῖται νά ταυτιστεῖ μέ τή «Φύση» καί μέ τούς «Φυσικούς Νόμους», πού κρύβουν μέσα τους τήν παντοδυναμία καί μποροῦν νά τόν βοηθήσουν νά θεραπεύεται ἤ νά ἀποκτᾶ θεῖες ἰδιότητες. Καλεῖται «νά ἑνώσει τήν ψυχήν του μέ τά Νοητά, ἤ μέ τήν Ψυχήν τοῦ παντός ἤ τῆς Φύσεως, ὁπότε πλέον ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος, καθιστάμενος θεουργός, ἐνεργεῖ παραδειγματικῶς ὅπως ἡ Φύσις, ἡ παράγουσα τά πάντα»  (Φ. Χαλᾶ, ὅ.π., σ. 7). Κατά τούς ἀποκρυφιστές τῆς Νέας Ἔποχῆς, μέ αὐτή ἀκριβῶς τή μέθοδο θεράπευε καί ὁ Ἰησοῦς Χριστός καί μέ τήν ἴδια μέθοδο θεραπεύουν οἱ Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας. Ὅμως, οἱ Βυζαντινοί ἔχουν ἀφαιρέσει τά ἀποκρυφιστικά στοιχεῖα ἀπό τούς βίους τους καί δέν ἀποπνέουν πλέον τό ἄρωμα τοῦ Ἀποκρυφισμοῦ!

Ὡστόσο, ἄν ἰσχύουν τά παραπάνω, παραμένει ἀναπάντητο τό ἐρώτημα: Γιατί, ὅσοι ἀνακάλυψαν αὐτό τό «μέγιστον μυστικόν τῆς ἰατρικῆς», «τό ἐλιξίριον τῆς ζωῆς ἤ τό μυστικόν τῆς ἀθανασίας» (στό ἴδιο, σ. 7), τελικά οἱ ἴδιοι ἀρρώστησαν καί πέθαναν;

Εἶναι γεγονός, ὅτι τόσο οἱ «ὁλιστικές θεραπεῖες» τῆς Νέας Ἐποχῆς, ὅσο καί τό κήρυγμα τῶν Προτεσταντῶν «θεραπευτῶν», περιέχουν στοιχεῖα ἀλήθειας. Ἡ ἀντίληψη ὅτι ὁ ἄνθρωπος πρέπει νά θεραπεύεται στό σύνολό του εἶναι, γενικά, ὀρθή. Ἄν «πάσχει ἕν μέλος, συμπάσχει πάντα τά μέλη», παρατηρεῖ ὁ ἀπ. Παῦλος (Α’ Κορ. 12, 26), ἐνῶ εἶναι γνωστό, ὅτι ὁ Χριστός, ὅταν θαυματουργοῦσε, ἀπέβλεπε καί στή θεραπεία τῆς ψυχῆς: «ἴδε ὑγιής γέγονας· μηκέτι ἁμάρτανε» (Ἰω. 5,14). Τό χάρισμα τῶν ἰαμάτων, πού ἰσχυρίζονται ὅτι κατέχουν οἱ Προτεστάντες «θεραπευτές», εἶναι γνωστό στήν Ἁγ. Γραφή καί στήν Ὀρθόδοξη Παράδοση. Ὡστόσο, τό πλαίσιο, στό ὁποῖο θεωρεῖται ἡ θεραπεία, εἶναι ἐντελῶς ξένο πρός τόν Χριστιανισμό στήν πρώτη περίπτωση καί ἐσφαλμένο (αἱρετικό) στή δεύτερη περίπτωση.

Κατά τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση, ὁ Θεός δέν εἶναι ἀπρόσωπη ἐνέργεια πού ταυτίζεται μέ τό σύμπαν, ἀλλά Πρόσωπο, γιά τήν ἀκρίβεια τρία Πρόσωπα, πού εἶναι ἐντελῶς ἔξω ἀπό τόν κόσμο ὡς πρός τήν οὐσία Τους καί «πανταχοῦ παρόντα» στόν κόσμο κατά τήν ἐνέργειά Τους, ἡ ὁποία διατηρεῖ τά πάντα στήν ὕπαρξη καί στή ζωή. Ὁ κόσμος εἶναι δημιούργημα τοῦ Θεοῦ ἀπό τό μηδέν, ὅπως καί ὁ ἄνθρωπος. Ὁ ἄνθρωπος ὑπερέχει τοῦ κόσμου, ὡς «βασιλεύς τῆς κτίσεως», καί δέν ἔχει ἀνάγκη νά ταυτιστεῖ μέ τόν κόσμο ἤ μέ τούς «νόμους τοῦ σύμπαντος» γιά νά ἐξελιχθεῖ ἤ νά θεραπευθεῖ.

Εἶναι γεγονός, ὅτι ὁ Θεός κατασκεύασε τόν ἄνθρωπο ὑγιῆ καί δέν θέλει τήν ἀσθένεια, οὔτε ὁ Ἴδιος εἶναι ἡ πηγή ἤ ἡ αἰτία της. Ἔσχατη αἰτία τῶν ἀσθενειῶν μας εἶναι ἡ ἁμαρτία. Ὅταν ὁ πρῶτος ἄνθρωπος παράκουσε τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ καί ἁμάρτησε στόν Παράδεισο, τότε ἄνοιξαν διάπλατα οἱ πῦλες γιά νά εἰσέλθει ὁ θάνατος στήν ἀνθρώπινη ζωή, ἀλλά καί οἱ προάγγελοι τοῦ θανάτου, δηλαδή οἱ ἀσθένειες. Ἀπό τότε «κατηρρώστησεν τοῦ ἀνθρώπου ἡ φύσις», κατά τή χαρακτηριστική ἔκφραση τοῦ ἁγίου Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας. Ὡστόσο, τό ὅτι ἡ παρουσία τῆς ἀσθένειας γενικά στήν ἀνθρώπινη ζωή ὀφείλεται στήν ἁμαρτία, δέν σημαίνει ὅτι ἡ ἐκδήλωσή της σέ κάθε περίπτωση ὀφείλεται ἀποκλειστικά στά προσωπικά ἁμαρτήματα τοῦ ἀσθενοῦς, ὅπως ἰσχυρίζονται κάποιοι Προτεστάντες «θεραπευτές». Τότε δέν θά ἀσθενοῦσαν οἱ Ἅγιοι. Ὅμως, στίς περισσότερες περιπτώσεις συμβαίνει τό ἀντίθετο. Βέβαια, σέ πολλές περιπτώσεις οἱ ἀσθένειες ὀφείλονται σέ προσωπικά ἁμαρτήματα: «Τίς ἥμαρτεν, οὗτος ἤ οἱ γονεῖς αὐτοῦ, ἵνα τυφλός γεννηθῇ;», ρωτοῦν οἱ Μαθητές τόν Κύριο πρίν τή θεραπεία τοῦ ἐκ γενετῆς τυφλοῦ (Ἰω. 9,2), γιά νά λάβουν τήν ἀπάντηση ὅτι «οὔτε οὗτος ἥμαρτεν οὔτε οἱ γονεῖς αὐτοῦ, ἀλλ’ ἵνα φανερωθῇ τά ἔργα τοῦ Θεοῦ ἐν αὐτῷ» (Ἰω. 9,3). Ὑπάρχουν, λοιπόν, ἀσθένειες πού ὀφείλονται στά προσωπικά μας ἁμαρτήματα καί ἀσθένειες πού συμβαίνουν γιά νά φανερωθεῖ ἡ δόξα τοῦ Θεοῦ. Ὑπάρχουν, ὅμως, καί ἀσθένειες πού προκαλεῖ ὁ διάβολος, ὅπως στήν περίπτωση τῆς συγκύπτουσας τοῦ Εὐαγγελίου, τήν ὁποία κρατοῦσε δεμένη γιά 18 ἔτη (Λουκ. 13, 11-16). Ἄν ὁ διάβολος μπορεῖ νά προκαλεῖ ἀσθένειες, μπορεῖ καί νά ἀπελευθερώνει ἀπό ὅσες ἀσθένειες εἶχε προκαλέσει ὁ ἴδιος, καί τότε τό γεγονός αὐτό ἐκλαμβάνεται, συνήθως, ὡς θεραπεία ἤ ὡς θαῦμα.

Γιά τή σωτηρία μας καί γιά τή ζωή τοῦ κόσμου, ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ ἦλθε στόν κόσμο καί ἔγινε ἄνθρωπος. Μεταξύ ἄλλων, ἦλθε γιά νά ἀναιρέσει τά ἀποτελέσματα τῆς ἀνθρώπινης πτώσης, στά ὁποῖα ἀνήκουν καί οἱ ἀσθένειες. Ὄντως, ὁ Χριστός εἶναι ὁ μόνος πραγματικός Θεραπευτής, ὁ «Ἰατρός τῶν ψυχῶν καί τῶν σωμάτων ἡμῶν», ὁ μόνος πού μπορεῖ νά ἐξαλείψει κάθε ἀσθένεια. Βέβαια, ἡ ὁλοκληρωτική κατάργηση τοῦ θανάτου καί τῶν ἀσθενειῶν μας θά γίνει στά Ἔσχατα, μετά τή Δευτέρα Παρουσία Του. Ὡστόσο, ἡ ἐνανθρώπιση καί ἡ νίκη τοῦ Χριστοῦ κατά τοῦ θανάτου μετέτρεψαν τόν πόνο καί τήν ἀσθένεια σέ «τόπο» καί «τρόπο» γιά τή σωτηρία μας. Αὐτό σημαίνει ὅτι ὁ Θεός, ἄν καί δέν θέλει («κατ’ εὐδοκίαν») τίς ἀσθένειες, τίς ἐπιτρέπει πολλές φορές («κατά συγκατάβασιν»), ὅταν ἀπ’ αὐτές πρόκειται νά προκύψει κάποια μεγαλύτερη ὠφέλεια.

Γιά τήν ἀνακούφιση ἀπό τά πλήγματα τῆς ἀσθένειας, ὁ Χριστός, ἤδη πρίν τήν ἐνανθρώπισή Του, εἶχε δώσει στόν ἄνθρωπο τήν ἰατρική ἐπιστήμη καί τούς ἰατρούς. Εἶναι σαφής ἡ μαρτυρία τῆς Ἁγίας Γραφῆς ὅτι τόσο ἡ ἐπιστήμη, ὅσο καί ὁ ἰατρός εἶναι δῶρα τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο: «Αὐτός ἔδωκεν ἀνθρώποις ἐπιστήμην» (Σοφ. Σειράχ 38,6), «τίμα ἰατρόν … καί γάρ αὐτόν ἔκτισεν Κύριος» (38,1) καί «Κύριος ἔκτισεν ἐκ γῆς φάρμακα» (38,4). Τά παραπάνω σημαίνουν ὅτι, σέ ἔσχατη ἀνάλυση, ἡ διά τοῦ ἰατροῦ θεραπεία εἶναι διά τοῦ Χριστοῦ θεραπεία! Ὡστόσο, ὁ Χριστός δέν ἔχει ἐκχωρήσει ὁλόκληρη τήν ἁρμοδιότητα τῆς θεραπείας στούς ἐπιστήμονες ἰατρούς. Διατηρεῖ τό δικαίωμα, εἴτε νά παρεμβαίνει ὁ Ἴδιος καί νά θεραπεύει, ὅταν θέλει καί ὅπου θέλει, εἴτε νά θεραπεύει μέσω τοῦ χαρίσματος τῶν ἰαμάτων, πού παρέχει στούς Ἁγίους Του. Ἔτσι, παράλληλα μέ τίς ἰατρικές θεραπεῖες, ὑπάρχουν καί ἐνεργοῦν τά γνήσια θαύματα καί οἱ γνήσιες θαυματουργικές ἰάσεις. Ὑπάρχουν, ὅμως, καί οἱ κακότροπες ἀπομιμήσεις τῶν γνήσιων θαυμάτων, οἱ ψευδοϊάσεις, οἱ ἀπάτες ἤ οἱ πλάνες τοῦ διαβόλου, ὅπως οἱ «θεραπεῖες» στόν εὐρύτερο χῶρο τοῦ Προτεσταντισμοῦ.

Μέ βάση τά πραπάνω, ὁ Ὀρθόδοξος πιστός, ὅταν ἀσθενεῖ, ὀφείλει νά ἀπευθύνεται πρῶτα στόν Ἰησοῦ Χριστό, τόν «Ἰατρό τῶν ψυχῶν καί τῶν σωμάτων ἡμῶν», δηλαδή νά ἐντάσσει τή θεραπεία στή σχέση του μέ τόν Θεό. Παράλληλα, ὀφείλει νά καταφεύγει στούς κατάλληλους ἐπιστήμονες ἰατρούς καί, ὁπωσδήποτε, ὀφείλει νά ἀποφεύγει μέ κάθε τρόπο τίς λεγόμενες «ἐναλλακτικές» ἤ «ὁλιστικές θεραπεῖες» τῆς Νέας Ἐποχῆς.

(Κείμενο ἀπό τό ἔντυπο

«Ὀρθοδοξία καί αἵρεσις» τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας, τεῦχ. 85, Ὀκτ. – Δεκ. 2013).